Ljósmæðrablaðið - 01.07.2011, Blaðsíða 18

18 Ljósmæðrablaðið • júlí 2011
fræðilegt viðfangsefni eða lífeðlislegt ferli
(Brathwaite & Williams, 2004). Á Íslandi eru
ljósmæður aðalumönnunaraðilar kvenna í
barneignarferlinu og byggist hugmyndafræði
Ljósmæðrafélags Íslands á því að barneign-
arferlið sé lífeðlislegt ferli en ekki sjúkdómur
og jafnframt að ljósmæður eigi að virða
sjónarmið ólíkra menningarheima, kynna sér
viðhorf og menningu fólks og veita þjónustu
í samræmi við það (LMFÍ, e.d.).
Í niðurstöðum doktorsrannsóknar Ólafar
Ástu Ólafsdóttur (2009) kemur fram sam-
hljómur í fæðingarsögum 20 íslenska ljós-
mæðra þar sem þær m.a. leggja áherslu á
einstaklingshæfða og samfellda ljósmóður-
þjónustu sem er í samræmi við hugmynda-
fræði og stefnu LMFÍ (e.d). Kjarninn er að
vera hjá og með konunni þar sem leitast
er við að koma til móts við óskir hverrar
og einnar. Ætla má að aukin þekking og
skilningur ljósmæðra á sérstöðu kvenna
sem koma erlendis frá þar sem tekið er tillit
til menningartengdra viðhorfa, væntinga og
hugmynda kvennanna um barneignarferlið
og barneignarþjónustuna sé þýðingarmikill.
Konur sem koma frá löndum þar sem ung-
barna- og mæðradauði er mikill eru hugsan-
lega hræddar við að fæða (Brathwaite &
Williams, 2004; Rolls & Chamberlain, 2004).
Fyrir konu sem lítur á meðgöngu og fæðingu
sem eðlilegt ferli má ætla að öll inngrip séu
henni áfall. Fyrir konu sem lítur á fæðingu
sem áhættu og gerir hugsanlega ráð fyrir
inngripum þarf að taka tillit til skoðana
hennar að því marki sem telja má skynsam-
legt.
Hér á landi hafa ekki verið gerðar margar
rannsóknir um fjölmenningu á heilbrigðis-
sviði og engar sem tengjast barneignar-
ferli erlendra kvenna. Í viðtalsrannsókn
um filippseyska sjúklinga á Landspítala
komu fram menningartengdir árekstrar í
umönnun þeirra (Requierme, 2006). Þá eru
útlendingar oft útilokaðir í rannsóknum,
bæði hér á landi og annars staðar, vegna
tungumálaerfiðleika en erlendar rannsóknir
gefa til kynna misgóða reynslu erlendra
kvenna af barneignarþjónustu og birta vís-
bendingar um að ekki sé tekið nægjanlegt
tillit til menningarbundinna viðhorfa í um-
önnun þeirra (McLachlan & Waldenström,
2005; Ny, Plantin, Karlsson & Dykes, 2007;
Tsianakas & Liamputtong, 2002). Þá hættir
heilbrigðisstarfsfólki til að hafa staðlaða
ímynd af þeim sem hafa sama þjóðerni,
litarhátt eða líkt útlit og sú ímynd hefur áhrif
á þá þjónustu sem það veitir (Bowler,1993;
Leishman, 2004; Vydelingum, 2005).
Markmið rannsóknarinnar var að dýpka
skilning og þekkingu á menningartengdum
viðhorfum, hefðum og væntingum erlendra
kvenna til meðgöngu, fæðingar og sængur-
legu ásamt því að varpa ljósi á reynslu þeirra
af barneignarferlinu og barneignarþjónust-
unni hér á landi. Rannsóknin var eigindleg
með aðferð etnógrafíu og var gagna aflað
með viðtölum við erlendar konur sem hafa
reynslu af þjónustu í barneignarferlinu hér-
lendis. Tvær rannsóknarspurningar voru
lagðar fram:
1 Hver eru menningartengd viðhorf, hefðir
og væntingar erlendra kvenna búsettra
hérlendis til meðgöngu, fæðingar og
sængurlegu?
2 Hver er reynsla erlendra kvenna af barn-
eignarferlinu og barneignarþjónustunni
hér á landi með hliðsjón af menningar-
hæfni?
Í þessari grein er lögð áhersla á fyrri
spurninguna og þær niðurstöður sem nema
raddir kvennanna um menningartengd við-
horf og væntingar sem einnig endurspeglast
í reynslu þeirra af barneignarferlinu og barn-
eignarþjónustu hér á landi.
AÐFERÐ
Etnógrafía hefur það markmið að nálgast
sjónarhorn einstaklinga út frá þeirri menn-
ingu sem þeir koma úr og hæfir tilgangi
rannsóknarinnar. Gagnasöfnun fólst í viðtöl-
um við sjö erlendar konur í barneignarferli
þeirra, tvö viðtöl við hverja þeirra, með einni
undantekningu; alls 13 viðtöl. Fyrra viðtalið
var tekið í lok meðgöngu á heilsugæslu-
stöð og seinna viðtalið nokkrum vikum eftir
fæðingu á heimili kvennanna. Í viðtölunum
var stuðst við viðtalsramma en viðtölin voru
jafnframt opin þ.e. sneru að ákveðnu rann-
sóknarviðfangsefni en rannsakandi gætti
þess jafnframt að vera opinn fyrir nýjum
áherslum og sjónarmiðum þátttakenda.
Viðtalsrammar byggðu á rannsóknarspurn-
ingunum, hugmyndafræði menningarhæfni,
hugmyndafræði ljósmæðra um barneignar-
ferlið, niðurstöðum fyrri rannsókna auk
faglegrar reynslu höfunda. Þá var gerð for-
prófun með viðtölum við tvær erlendar kon-
ur. Auk viðtalanna voru skráðar vettvangs-
nótur tengdar hverju viðtali í formi lýsinga á
konunum, útlit þeirra, viðmót, fas og hvernig
þær tjáðu sig auk lýsinga á aðstæðum
þeirra. Þá voru upplýsingar og athugasemdir
frá túlkum skráðar. Viðtölin fóru ýmist fram á
ensku þegar viðmælandi talaði góða ensku
eða með túlk sem kom frá löggildri túlka-
þjónustu. Fyrsti höfundur þessarar greinar
tók öll viðtölin og vann úr gögnum í sam-
vinnu við hina höfundana.
Þátttakendur voru valdir með tilgangsúr-
taki af þeim ljósmæðrum sem önnuðust kon-
urnar í meðgönguvernd. Með tilgangsúrtaki
er átt við þátttakendur sem hafa áhuga og
vilja til að deila þekkingu á viðfangsefninu,
í þessu tilviki um menningarbundnar hug-
myndir og viðhorf tengd barneignarferlinu
(Green & Thorogood, 2004; Munhall, 2007;
Polit & Beck, 2008). Ekki var skilyrt hvaðan
viðmælendur kæmu til þess að einblína
ekki á eitt þjóðerni umfram annað og komu
viðmælendur frá sex ólíkum löndum í fjórum
heimsálfum og höfðu búið á Íslandi frá einu
ári til fjögurra. Tvær konu eru með háskóla-
próf, tvær með próf úr framhaldsskóla, tvær
með starfstengt nám og ein með grunn-
Nafn Uppruni
Uppruni
maka
Fæðingar Útkoma fæðingar Samskipti
Belinda Bandaríkin Ísland Frumbyrja Eðlileg fæðing Viðtöl fóru fram á ensku
Fanney Finnland Ísland Frumbyrja Valkeisari sitjandi Viðtöl fóru fram á ensku
Kolbrún Kosovo Kosovo Fjölbyrja Eðlileg fæðing Maki túlkaði á íslensku
Salome Afríka Afríka Fjölbyrja Bráðakeisari tvíburar
Íslenskur túlkur á
frönsku
Pamela Pólland Pólland Frumbyrja Eðlileg fæðing Pólskur túlkur
Pálína Pólland Pólland Frumbyrja Eðlileg fæðing Pólskur túlkur
Telma Thailand Ísland Frumbyrja Eðlileg fæðing Taílenskur túlkur
Tafla 1. Nöfn viðmælenda, uppruni, uppruni maka, fyrri fæðingar, útkoma fæðinga og eðli samskipta