Ljósmæðrablaðið - 01.07.2011, Blaðsíða 26

26 Ljósmæðrablaðið • júlí 2011
Upplýsingar
Það var nokkuð sammerkt með viðmælend-
unum að upplýsingagjöf ljósmæðra vegna
gruns um vaxtarskerðingu fósturs skiptir
þær miklu máli. Í mörgum tilvikum róaði
það konurnar að ljósmæðurnar sem buðu
konunum að fara í vaxtarómskoðun töldu í
raun að ekki væri um alvarlega vaxtarskerð-
ingu að ræða eins og ein konan orðaði það
„...þetta er algengt, þetta er varúðarráð-
stöfun“. Ljósmæðurnar gerðu í raun ekki
mikið úr þessum grunsemdum og hug-
hreystu konurnar með því að benda þeim
á að það væri ekki ástæða til þess að hafa
áhyggjur vegna hugsanlegrar vaxtarskerð-
ingar. „Við skulum bara vera rólegar yfir
þessu og tökum bara á málinu“. Konurnar
sögðu að þær hefðu góðar upplýsingar um
margt er varðaði skoðunina áður en þær
fóru í vaxtarsónarinn og að ljósmæðurnar
hefðu hughreyst þær en lítið var um að þær
fengju upplýsingar um hvað vaxtarskerðing
gæti þýtt í raun og veru.
Sumar konurnar leituðu jafnframt eftir
upplýsingum á netinu sem reyndist þeim
misvel. „Stundum er gott að geta leitað að
upplýsingnum á netinu en stundum er það
ekki ... ég sló því upp í google og þar sá ég
að kona missti barnið sitt sem sagt 37 vikur
sem var á nákvæmlega sama tíma og ég var
á ... þannig að ég hugsaði ... það allra versta
þannig að maður var bara með hnút í mag-
anum“.
Fyrri reynsla
Fyrri reynsla af ómskoðun vegna gruns um
vaxtarskerðingu hafði töluverð áhrif á við-
brögð þeirra. „Í seinna skiptið þá var ég búin
skipuleggja þau og flokka við kortlagningu
þemanna. Þegar skyldleiki var fundinn á
milli flokka var sett niður saga viðmælend-
anna. Nöfnum viðmælenda var breytt til að
gæta trúnaðar.
Beitt var túlkandi fyrirbærafræði við
greiningu gagnanna samkvæmt Vancou-
ver skólanum í fyrirbærafræði. Aðferðin
er gjarnan notuð þegar auka á skilning á
mannlegu fyrirbæri með að leiðarljósi að
bæta þjónustu við fólk. Byggt er á þeim
skilningi að hver og einn upplifi og skynji
heiminn með sínum eigin augum byggt á
fyrri reynslu (Sigríður Halldórsdóttir, 2003).
Aðferðin byggir á ferli þar sem síendurtekið
er farið í gegnum ákveðna þætti: að vera
kyrr, að ígrunda, að koma auga á, að velja,
að túlka, að raða saman og að sannreyna.
Þessu ferli er síðan fylgt í gegnum 12 þrep
rannsóknarferlisins eins og því er lýst sam-
kvæmt aðferðinni (Ástþóra Kristinsdóttir &
Sigríður Halldórsdóttir, 2010).
NIÐURSTÖÐUR
Greind voru þrjú meginþemu í rannsókninni,
fyrir ómskoðunina, í ómskoðuninni og eftir
ómskoðunina, auk þeirra voru greind undir-
þemu sem voru lýsandi fyrir það sem fram
kom í viðtölunum. Greiningarlíkanið má sjá
á mynd 1.
Tíminn fyrir ómskoðunina
Fyrsta meginþemað er upplifun af tím-
anum fyrir ómskoðunina en sá tími afmark-
ast af því þegar konurnar fengu boð um
að fara í ómskoðun og þar til komið var að
ómskoðuninni sjálfri. Undir þessu aðalþema
voru greind fjögur undirþemu.
að fara í ómskoðun vegna gruns um vaxtar-
skerðingu fósturs á meðgöngu. Rannsóknar-
spurningin var: Hver er upplifun mæðra í
tengslum við auka ómskoðun vegna gruns
um vaxtarskerðingu hjá fóstri á meðgöngu?
Markmið rannsóknarinnar var að kanna
reynslu kvenna af ómskoðun vegna gruns
um vaxtarskerðingu hjá fóstri og samskipti
þeirra við heilbrigðisstarfsfólk í tengslum við
skoðunina.
Leyfi voru fengin frá Siðanefnd Sjúkra-
hússins á Akureyri (FSA), framkvæmda-
stjóra hjúkrunar FSA, framkvæmdastjóra
lækninga FSA og yfirljósmóður og yfirlæknis
kvennadeildar FSA. Rannsóknin var tilkynnt
Persónuvernd.
Þátttakendur
Í þýði rannsóknarinnar voru konur sem
höfðu farið í auka sónarskoðun á Sjúkra-
húsinu á Akureyri, höfðu fætt heilbrigt barn
á síðustu 12 mánuðum og töluðu íslensku.
Tilgangsúrtak er notað til að velja úrtak
út frá tilgangi rannsóknarinnar (Sigríður
Halldórsdóttir, 2003). Þátttakendur voru
átta mæður sem þáðu boð um að koma í
auka ómskoðun vegna gruns um vaxtar-
skerðingu barns á meðgöngu en mæðurnar
höfðu allar fætt heilbrigt barn sem voru á
aldrinum 10 vikna til 10 mánaða þegar við-
tölin voru tekin. Konurnar bjuggu á Akureyri
eða nágrenni. Þátttakendur voru fengnir
með milligöngu yfirljósmóður og yfirlæknis
kvennadeildar Sjúkrahússins á Akureyri.
Konurnar voru á aldrinum 27-39 ára, þrjár
frumbyrjur og fimm fjölbyrjur. Viðtölin fóru
öll fram á heimili kvennanna og tóku um
það bil klukkustund. Stuðst var við ákveð-
inn viðtalsramma sem innihélt fimm opnar
spurningar sem allar snertu upplifun kvenna
af því að vera boðið og að þiggja ómskoðun
vegna gruns um vaxtarskerðingu fósturs.
Úrvinnsla gagna og
gagnagreining
Viðtölin voru hljóðrituð, rituð orðrétt upp
og greind samkvæmt Vancouver skóla
aðferðinni (Sigríður Halldórsdóttir, 2003).
Eftir hvert viðtal var byrjað á greiningu
gagnanna og greiningin unnin samhliða
gagnasöfnun. Gögnin voru flokkuð niður og
leitað eftir mynstri eða þemum. Byrjað var
vítt með því að finna meginþemu og svo
þrengt til að finna undirþemu. Þannig var
hægt að finna út hvað væri sameiginlegt
hjá viðmælendum. Gögnin voru kóðuð til að

E#ir
 ómskoðunina

Afleiðingar
  Upplifun
 af
 þjónustunni
 í
 heild
 í
 tenglsum
 við
 auka
 ómskoðun

Í
 ómskoðuninni

Upplýsingar
  Andleg
 líðan

Timinn
 fyrir
 ómskoðunina

Upplýsingar
  Að
 leita
 skýringa
  Andleg
 líðan

Mynd 1. Greiningarlíkan.