Ljósmæðrablaðið - 01.12.2011, Blaðsíða 14

14 Ljósmæðrablaðið - desember 2011
ÚTDRÁTTUR
Ýmsir orsakaþættir hafa verið nefndir
fyrir því að konur hætta fyrr með börn sín
á brjósti en ráðlagt er. Nýlegar heimildir
hafa einblínt sérstaklega á breytanlega
þætti eða þá sem mögulegt er að hafa
áhrif á með þjónustu við konurnar. Einn
þessara þátta er sjálfsöryggi mæðra við
brjóstagjöf (Blyth o.fl., 2002; Dennis,
2006; McQueen, Dennis, Stremler og
Norman, 2011). Með hliðsjón að náms-
kenningu Albert Bandura þróaði Dennis
(1999) mælitæki um sjálfsöryggi við
brjóstagjöf (Breastfeeding Self-Efficacy
Scale (BSES) sem sérstaklega var tekið til
skoðunar i þessari yfirlitsgrein.
Tilgangur greinarinnar var fræðileg
skoðun á hugmyndafræðilegum bakgrunni
sjálfsöryggiskvarða Dennis og kerfis-
bundin skoðun á rannsóknum er fjalla um
prófun á og hagnýtt gildi styttri útgáfu
mælitækisins BSES-SF. Eftirfarandi
gagnagrunnar voru meðal annars skoð-
aðir: Ovid, Proquest, Medline, Psycinfo,
og Cochrane með aðalleitarorðin
brjóstagjöf (breastfeeding) Breastfeeding
Self-efficacy og BSES-SF. Önnur leitarorð
tengdust meðal annars skýringarlíkani
Dennis (Dennis‘s breastfeeding self-
efficacy framework), stuðningur (support)
lífeðlisfræðilegt og tilfinningalegt ástand
(Physiological and emotional responses)
og hlutverk ljósmæðra. Rannsóknar-
spurningin miðaði að því að skoða hvort
þekkingarþróunin renndi stoðum undir
hugmyndafræði um sjálfsöryggi, rétt-
mæti, áreiðanleika og hagnýtt notagildi
mælitækisins. BSES-SF hefur verið þýtt
á fjölda tungumála og prófað víðs vegar
um heim með góðum árangri. Rann-
sóknir eru samhljóma um þá niður-
stöðu að sjálfsöryggi við brjóstagjöf hafi
forspárgildi um það hve lengi og að hve
miklu leiti börn eru höfð á brjósti. Auk
þess hafa rannsóknir, meðal annars á
Íslandi, bent til þess að mælitækið sé rétt-
mætt og áreiðanlegt. Þekkingarþróunin
styður við mikilvægi þess að heilbrigðis-
starfsfólk beini sjónum að sjálfsöryggi
kvenna við brjóstagjöf í þeim tilgangi að
styrkja trú þeirra á eign getu til að hafa
börnin á brjósti. BSES-SF mælitækið
gæti haft hagnýtt gildi sem skimunartæki
og auðveldað markvissari þjónustu og
stuðning við þær mæður sem mest þurfa
á hvatningu og stuðningi að halda við
brjóstagjöfina.
Lykilorð: Sjálfsöryggi, brjóstagjöf, náms-
kenning, Bandura og skýringarlíkan
Dennis, hlutverk ljósmæðra.
ABSTRACT
In order to focus on future interventions
to increase breastfeeding duration, resent
literature has called for research focusing
more on modifiable factors like breastfeed-
ing self-efficacy. Using Bandura’s self-effi-
cacy theory as a conceptual framework,
Dennis and Faux (1999) developed the
Breastfeeding Self-Efficacy Scale (BSES)
which has been translated into different
languages and found to be reliable.
The aim of this review was to look into
the development of knowledge underpin-
ning the validity, reliability and practi-
cal usefulness of the BSES and to do a
systematic review of research work done to
test and validate the short version, BSES
–SF. An electronic search was done using
databases, like Ovid, ProQuest, Medline,
Psycinfo, and Cochrane and the selected
keywords were breastfeeding, breastfeed-
ing self-efficacy and BSES-SF. Other
keywords were also used in relation to
breastfeeding self–efficacy like Dennis’s
self-efficacy framework, support, physi-
ological and emotional responses and the
role of midwives. The BSES-SF has been
translated into numerous languages, and
tested around the world and found to be
relieable and valid. Studies on adult and
adolescent mothers identified maternal
breastfeeding self efficacy both prenatally
and postnatally as an important modi-
fiable variable in influencing feeding
outcomes. The higher the BSES-SF score
was, the more likely the mothers were to
breastfeed exclusively and the longer they
breastfeed their babies. The Icelandic
version of BSES-SF is reliable and could
be used clinically to screen for women
in special need for support during their
early breastfeeding experience, leading to
a better breastfeeding consultation, more
successful breastfeeding outcomes and
decreased risk of early discontinuing of
breastfeeding.
Keywords: Breastfeeding self-efficacy,
breastfeeding, Denni‘s framework of
breastfeeding self-efficacy and midwives
support and consultation
INNGANGUR
Alþjóðaheilbrigðistofnunin (WHO)
og Barnahjálp Sameinuðu þjóðanna
(UNICEF) leggja til að börn nærist
eingöngu á brjóstamjólk fyrstu 6
mánuði ævinnar og til tveggja ára aldurs
með annarri næringu (World Health
Organization, 2011). Niðurstöður íslenskra
rannsókna sýna að við getum bætt okkur
Sjálfsöryggi mæðra við brjóstagjöf
BSES –SF mælitækið
Hugmyndafræðilegur bakgrunnur og
kerfisbundin skoðun þekkingar
Hildur Sigurðardóttir
ljósmóðir MSc lektor við
Hjúkrunarfræðideild Háskóla Íslands
R I T R Ý N D G R E I N
RannsóknFyrirspurnir:
Hildur Sigurðardóttir
hildursig@hi.is