Ljósmæðrablaðið - 01.06.2016, Blaðsíða 16

16 Ljósmæðrablaðið - júní 2016
fyrir því liggja mismunandi ástæður (Cooke, Mills og Lavender,
2010). Fleiri eldri konur verða þungaðar í dag og eru konur einnig
eldri þegar þær eignast sitt fyrsta barn. Þrátt fyrir að frjósemi fari
minnkandi eftir aldri fresta margar konur barneignum sínum til að
gefa menntun og starfi sínu forgang, finna fjárhagslegt öryggi og
réttan lífsförunaut (Schytt, Nilsen, Bernhardt, 2014). Konur sem
eiga í erfiðleikum með að verða þungaðar geta sótt sér aðstoðar við
þungun með tæknifrjóvgun. Líklegt er að fleiri eldri konur verði
þungaðar með utanaðkomandi aðstoð eins og tæknifrjóvgun sem er
bæði tæknisæðing (IUI) og glasafrjóvgun (IVF) (Artmedica, 2015).
Í dag eru barnshafandi konur á aldrinum 35 ára og eldri líklegar til
að vera vel menntaðar (Carolan, 2003) hafa góða félagslega stöðu
(Hammarberg og Clarke, 2005) og eiga færri börn (Carolan og Fran-
kowska, 2010).
Hækkandi aldur kvenna á meðgöngu er tengdur við aukna
tíðni burðarmálsdauða og andvana fæðingu þrátt fyrir tilheyrandi
meðhöndlun undirliggjandi sjúkdóma meðal barnshafandi kvenna
(Fretts o.fl., 1995; Pasupathy, Wood, Pell, Fleming og Smith,
2011). Eldri konur fá sömu meðgöngukvilla og yngri konur en
tíðni þeirra eykst með hækkuðum aldri kvenna. Algengustu
vandamál á meðgöngu eru háþrýstingur og sykursýki sem bæði
getur tengst meðgöngu eða verið undirliggjandi sjúkdómur hjá
móður. Tíðni háþrýstings og sykursýki eykst með hækkandi aldri,
sér í lagi hjá konum sem eru einnig í yfirþyngd (Fretts, 2015).
Á Íslandi hefur þróunin verið á þann veg að árin 1986‒1990
var meðalaldur kvenna 27,6 ár en 20 árum síðar var hann 29,6 ár.
Þá hefur meðalaldur frumbyrja einnig farið hækkandi en meðal-
aldur var 23,7 ár á tímabilinu 1986‒1990 en var kominn í 26,7
ár 20 árum síðar (Hagstofa Íslands, 2015). Þegar rýnt er í gögn
frá Hagstofu Íslands sem ná yfir 40 ára tímabil má sjá fjölgun
fæðinga hjá 40‒45 ára konum. Í aldurshópnum 40‒45 ára fæddu
konur 61 barn árið 1983, 103 börn árið 1993, 127 börn árið 2003
og árið 2013 fæddust 166 börn innan aldurshópsins, sjá mynd 1.
Á sama tíma og fæðingum fer fjölgandi hjá þessum hópi kvenna
má sjá mikla aukningu á frumbyrjum í hópnum, sjá mynd 2.
Þessar tölur lýsa glöggt hvernig íslenskar konur hafa seinkað
barneignum sínum (Hagstofa Íslands, 2015).
Áhrif hækkandi aldurs kvenna á útkomu fæðingar
Aukin tíðni inngripa er í fæðingum eldri kvenna (Carolan og Fran-
kowska, 2011) og einnig eru áhaldafæðingar og keisaraskurðir
algengari hjá þessum hópi kvenna (Carolan o.fl., 2011; Wang o.fl.,
2011; Gilbert o.fl., 1999; Patel o.fl. 2005; Ecker o.fl., 2001; Smith
o.fl., 2008; Treacy o.fl., 2006; Hsieh o.fl., 2010). Rannsóknum
ber ekki saman um orsök aukinnar tíðni keisaraskurðar og áhalda-
fæðingar meðal eldri kvenna en talið er að virkni legvöðvans
skerðist með hækkuðum aldri kvenna (RCOG, 2013).
Með hækkuðum aldri kvenna og aukinni meðgöngulengd er
aukin hætta á óútskýrðum andvana fæðingum (Flenady o.fl.,
2011b; Haavaldsen o.fl., 2010; Hilder o.fl., 1998; Nybo o.fl.,
2000). Hækkaður aldur kvenna við meðgöngu er tengdur hærri
tíðni burðarmálsdauða og andvana fæðingar þrátt fyrir tilheyrandi
meðhöndlun undirliggjandi sjúkdóma (Fretts o.fl.,. 1995; Pasup-
athy, Wood, Pell, Fleming og Smith, 2011). Svipuð tíðni andvana
fæðingar er hjá konum 40 ára og eldri við 39 vikna meðgöngu
samanborið við 25‒29 ára við 41 viku meðgöngu (Reddy o.fl.,
2006; Wyatt o.fl., 2005). Hætta á andvana fæðingu hjá konum
35 ára og yngri við 41. viku meðgöngu er 0,75 af hverjum 1000
konum samanborið við 2,5 af hverjum 1000 konum 40 ára eða
eldri (Reddy o.fl., 2006).
Tengsl hækkandi aldurs kvenna og andvana fæðingar
Huang o.fl. (2008) framkvæmdu yfirlitsrannsókn með það að
markmiði að skoða tengsl hækkandi aldurs kvenna á meðgöngu
við aukna hættu á andvana fæðingu. Rannsóknin náði yfir
37 rannsóknargreinar sem allar voru með háan gæðastuðul,
samkvæmt gæðastigun Newcastle-Ottawa. Af þessum 37 rann-
sóknum voru meira en 80% sem sýndu tölfræðilega marktæka
hækkun á tíðni andvana fæðingar meðal kvenna með hækkandi
aldri þeirra. Hlutfallslega aukin hætta meðal eldri kvenna ≥ 35
ára er 4,53 af hverjum 1000 fæðingum samanborið við 1,20 hjá
yngri konum, 20‒34 ára. Rannsakendur ályktuðu einnig að orsök
andvana fæðingar væri óljós og þörf væri á framtíðarrannsóknum
(Huang, Sauve, Birkett, Fergusson og Walraven, 2008).
Reddy o.fl. (2006) gerðu afturskyggða rannsókn í Ameríku og
skoðuðu tengsl aldurs kvenna á meðgöngu við andvana fæðingar
og tóku þar einnig mið af meðgöngulengd. Rannsóknin náði til
yfir fimm milljón kvenna á tímabilinu 2001 til 2002, sem gengu
með einbura og voru ekki með skráða þekkta galla hjá fóstri. Í
rannsókninni var andvana fæðing (e. stillbirth) skilgreind sem
dáið fóstur við 20 vikna meðgöngu eða meira. Flokkað var eftir
aldri kvenna, yngri en 20 ára, 20‒24 ára, 25‒29 ára, 30‒34 ára,
35‒39 ára og 40 ára og eldri. Niðurstöður sýndu að meðal kvenna
á aldrinum 35‒39 ára við 37.‒41. viku meðgöngu var hættan á
andvana fæðingu 1 af hverjum 382 meðgöngum. Það er 1,32
sinnum hærri tíðni samanborið við konur yngri en 35 ára. Meðal
Mynd 1. Samanburður á fjölda lifandi fæddra barna yfir 40 ára tímabil hjá
konum á Íslandi við 40‒45 ára aldur (Hagstofa Íslands, 2015).
Mynd 2. Fjöldi frumbyrja á aldrinum 40‒45 ára yfir 40 ára tímabil (Hagstofa
Íslands, 2015).
Tíðni andvana fæðingar meðal
eldri kvenna eykst með aukinni
meðgöngulengd.