Ljósmæðrablaðið - 01.06.2016, Blaðsíða 17

17Ljósmæðrablaðið - júní 2016
kvenna á aldrinum 40 ára og eldri við 37.‒41. viku meðgöngu
var hætta á andvana fæðingu 1 af hverjum 267 meðgöngum.
En það eru 1,88 sinnum hærri tíðni samanborið við konur 35
ára og yngri. Hlutfallsleg hætta var þrisvar sinnum hærri meðal
kvenna á aldrinum 40 ára og eldri samanborið við konur 35 ára
og yngri miðað við 41. viku meðgöngu. Þegar leiðrétt hafði
verið fyrir sjúkdómum meðal þýðis höfðu konur á aldrinum
35‒39 ára við 37.‒41. viku meðgöngu 1,28 sinnum hærri tíðni
andvana fæðingar, konur á aldrinum 40 ára og eldri höfðu 1,79
sinnum hærri tíðni andvana fæðingar samanborið við konur 35
ára og yngri. Miðað við allt þýðið voru 73% kvenna 40 ára og
eldri sem fæddu andvana barn án þekktra sjúkdóma. Aukin tíðni
andvana fæðingar var bæði hjá frumbyrjum og fjölbyrjum en þó
höfðu frumbyrjur aukna tíðni andvana fæðingar samanborið við
fjölbyrjur. Frumbyrjur 40 ára og eldri höfðu þannig 2,63 sinnum
aukna tíðni á andvana fæðingu samanborið við fjölbyrjur á sama
aldri við 37. viku meðgöngu eða lengur. Rannsakendur skoðuðu
einnig hvort kynstofn hefði áhrif á tíðni andvana fæðingar og
sýndu niðurstöður að svartar konur voru í aukinni hættu. Svartar
konur 40 ára og eldri voru í 1,26 sinnum aukinni hættu á andvana
fæðingu samanborið við hvítar konur á sama aldri við 37‒41 viku
meðgöngu. Rannsakendur ályktuðu að konur 35 ára og eldri eru
í aukinni hættu á andvana fæðingu allan meðgöngutímann miðað
við konur 35 ára og yngri. Hættan er mest við 37. ‒41. viku
meðgöngu (Reddy o.fl., 2006) sjá nánar í töflu 1.
Tafla 1 Hætta á andvana fæðingu með hækkandi aldri kvenna við 37
til 41 viku meðgöngu í Ameríku. Utan sviga eru tölur að undanskildum
fósturgöllum. Innan svigans eru tölur sem einnig útiloka sjúkdóma
(Reddy o.fl., 2006).
Barneignaraldur 37 til 38 vikur 39 til 40 vikur 41 vika
< 35 ára 1/1639 (1/1887) 1/1020 (1/1149) 1/1333 (1/1449)
35-39 ára 1/1220 (1/1493) 1/735 (1/806) 1/775 (1/952)
≥ 40 ára 1/893 (1/1064) 1/503 (1/667) 1/403 (1/463)
Árið 2009 voru konur í Bretlandi, 40 ára og eldri, 1,7 sinnum
líklegri til að fæða andvana barn samanborið við konur á aldrinum
25‒29 ára. Nýburadauði var einnig 1,3 sinnum líklegri meðal barna
eldri mæðra, sjá nánar töflu 2 (CMACE, 2011) sjá nánar í töflu 2.
Tafla 2 Hætta á andvana fæðingu og nýburadauða miðað við
barneignaraldur í Bretlandi árið 2009 (CMACE, 2011).
Barneignaraldur Andvana fæðing (e. stillbirth) Nýburadauði
25-29 ára 1/217 1/345
30-34 ára 1/213 1/385
35-39 ára 1/182 1/345
≥ 40 1/132 1/263
Síðustu tvo áratugi hefur tíðni andvana fæðinga í þróuðum
ríkjum haldist óbreytt. Markmið rannsóknar Flenady o.fl., (2011b)
var að bera kennsl á þá þætti sem geta dregið úr tíðni andvana
fæðinga. Rannsóknin er afturskyggn yfirlitsrannsókn þar sem
áhættuþættir andvana fæðingar voru greind með gagnasöfnun.
Skoðaðar voru 96 rannsóknir sem taldar voru hágæða rannsóknir.
Niðurstöður voru þær að hægt er að rekja stórt hlutfall andvana
fæðingar í þróuðum löndum til áhættuþátta sem að mestu leyti
eða einhverju leyti er hægt að koma í veg fyrir. Helstu áhættu-
þættir voru fyrir utan hækkandi aldur 35 ára og eldri (7‒11%),
ofþyngd og offita móður, 8‒18%, og reykingar á meðgöngu,
4‒7%. Ályktun rannsakenda var að með aukinni vitund og
íhlutunum gagnvart þessum áhættuþáttum mætti minnka tíðni
andvana fæðingar í þróuðum löndum.
Afturskyggn hóprannsókn Pasupathy o.fl. (2011) hafði það
markmið að skoða tengsl aldurs kvenna og andvana fæðingar
vegna súrefnisþurrðar sem á sér stað í fæðingu við settan tíma.
Niðurstöður rannsóknar voru að konur 40 ára og eldri eru í
tvöfaldri hættu á andvana fæðingu sem hægt er að rekja til
útkomu fæðingar samanborið við konur 20‒34 ára (Pasupathy,
Wood, Pell, Fleming og Smith, 2011). Með þessar upplýsingar
til grundvallar má íhuga hvort gangsetning fæðingar meðal eldri
kvenna fyrir settan dag eigi rétt á sér.
Við hvaða aldur er aukin hætta?
Rannsóknum ber ekki saman um nákvæmlega við hvaða aldur
kvenna aukin hætta er á óhagstæðri útkomu fæðingar. Sumar rann-
sóknir sýna að tengsl við aldur verða aðeins marktæk eftir 40 ára
aldur (Nybo, Wolhlfahrt, Christens, Olsen og Melbye, 2000) meðan
aðrir rannsakendur sýna fram á aukna hættu við 35 ára aldur (Delba-
ere o.fl., 2007).
Yfirlitsrannsókn var gerð með það að markmiði að skoða tengsl
við hækkandi aldur kvenna á meðgöngu. Þar var lögð áhersla á konur
á aldrinum 35‒39 ára þar sem niðurstöður rannsókna á þessum hópi
kvenna hafa ekki verið eins afgerandi og hjá konum 40 ára og eldri.
Skoðaðar voru rannsóknir í Englandi á tímabilinu 2000 til 2010 um
tengsl við útkomu fæðingar við aldur kvenna 35‒39 ára. Gögn frá
rannsóknunum bentu til vægrar aukningar á andvana fæðingum hjá
konum á þessum aldri. Rannsakendur ályktuðu að þrátt fyrir aukna
tíðni óhagstæðra atvika við fæðingar hjá þessum hópi kvenna mætti
ekki gleyma að almennt séð væri útkoma fæðingar hagstæð hjá
konum á aldrinum 35‒39 ára (Carolan og Frankowska, 2011).
Ávinningur af framköllun fæðingar meðal eldri kvenna
Niðurstöður yfirlitsrannsóknar sýndu að framköllun fæðingar hjá
öllum aldurshópum vegna meðgöngulengdar við 41. viku meðgöngu
bætir útkomu fæðingar með færri tíðni andvana fæðingum án þess þó
að auka tíðni keisara (Gülmezoglu, Crowther, Middleton og Heatley,
2012). Í rannsóknum má sjá að fæðing er oftast framkölluð vegna
meðgöngulengdar og fyrirmálsrifnun himna (Guerra o.fl., 2009).
Í leiðbeiningum National Institute for Health and Care Excellence
(NICE) í Bretlandi er tekið fram að bjóða ætti öllum konum gang-
setningu fæðingar við 41.‒42. viku meðgöngu til að fyrirbyggja
lengda meðgöngu. Þannig er leitast við að bæta útkomu fæðingar þar
sem lengd meðganga eykur líkur á andvana fæðingu (NICE, 2008).
Rannsókn Walker, Bugg, Macpherson og Thornton (2012) kann-
aði álit breskra kvenna og fæðingarlækna á framköllun fæðingar
meðal kvenna 35 ára og eldri við settan tíma. Þátttakendur voru
128 starfandi fæðingarlæknar og 663 konur sem voru barnshafandi
eða voru nýlega búnar að eiga. Niðurstöður sýndu að 43% kvenna
myndu skoða framköllun fæðingar vegna aldurs, 29% myndu íhuga
að taka þátt í rannsókn um framköllun fæðingar þar sem fæðing væri
framkölluð hjá einum hópi og hjá hinum hópnum væri beðið eftir
sjálfkrafa sótt. 3% fæðingarlækna bjóða konum á aldrinum 35‒39
ára framköllun fæðingar, 37% bjóða framköllun fæðingar við 40‒44
ára aldur og í 55% tilfella er boðið upp á gangsetningu hjá konum
eldri en 45 ára. 48% kvenna hafa áhuga á að taka þátt í rannsókn
sem mótaði stefnu um framköllun fæðingar hjá frumbyrjum eldri
en 35 ára. Rannsakendur ályktuðu að víða væri eldri konum boðin
framköllun fæðingar og marktækt hlutfall kvenna telur það raun-
hæfan kost (Walker o.fl., 2012).
Um þessar mundir fer fram samanburðarrannsókn á eldri
frumbyrjum í Englandi. Í öðrum hópnum er framkölluð fæðing við
39‒40 vikna meðgöngu en í hinum hópnum er beðið eftir sjálfkrafa
sótt nema aðstæður krefjist inngripa eins og framköllun fæðingar eða
keisara. Tilgangur rannsóknar er að sýna hvaða áhrif vinnureglur um
framköllun fæðingar hjá eldri frumbyrjum við 39 vikna meðgöngu
hefur á tíðni keisara. Annar tilgangur rannsóknarinnar er að svara
spurningunni hvort framköllun fæðingar hjá þessum hópi kvenna
bæti útkomu fæðingar (Walker, Bugg, Macpherson, McCormick,
Wildsmith, Smith og Thornton, 2012).
Framköllun fæðingar hjá eldri frumbyrjum er líklegri til að enda
með fæðingu um fæðingarveg en bráðakeisara. Í rannsókn Carolan