Ljósmæðrablaðið - 01.06.2016, Blaðsíða 18

18 Ljósmæðrablaðið - júní 2016
o.fl. (2011) jókst tíðni bráðakeisara með hækkandi aldri frumbyrja.
Hjá aldurshópnum 24‒29 ára var tíðni keisara eftir að hríðar hófust
21,6%, við 35‒39 ára 32,9% og hjá konum 40‒44 ára 40,6%. Tíðni
gangsetningar var 40,1% hjá frumbyrjum á aldrinum 40‒44 ára og
37,7% hjá konum 35‒39 ára (Carolan, Davey, Biro og Kealy, 2011).
Í stórri slembivalsrannsókn var skoðuð útkoma fæðingar hjá
konum með meðgöngueitrun eða væga meðgöngueitrun, annars
vegar var um að ræða konur sem fengu sjálfkrafa sótt og hins
vegar framköllun fæðingar. Miðað var við framköllun fæðingar við
36.‒41. viku meðgöngu, en niðurstöður rannsóknarinnar sýndu að
tíðni keisara væri sú sama hjá báðum hópum. Rannsakendur álykt-
uðu að framköllun fæðingar bætir útkomu fæðingar og ætti að bjóða
konum með vægt hækkaðan blóðþrýsting við 37 vikna meðgöngu
(Koopmans, Biljlenga og Groen, 2009).
Framköllun fæðingar er ekki að öllu leyti áhættulaus og mikilvægt
að meta vel kosti og galla þess þar sem um mikið inngrip í eðlilegt
fæðingarferli er að ræða. Tíðni inngripa þegar fæðing er framkölluð
er aukin. Til dæmis eru auknar líkur á notkun bláæðaleggja, eftirliti
með sírita, aukinni þörf á mænurótardeyfingu, áhaldafæðingu og
keisaraskurði (Gilbert, 2011). Rannsóknum ber þó ekki saman um
hvort tíðni keisaraskurðar sé aukin við framköllun fæðingar. Í yfir-
litsrannsókn Gülmezoglu o.fl., (2012) var skoðaður ávinningur af
framköllun fæðingar hjá konum við eða eftir áætlaðan fæðingardag
og borin saman við sjálfkrafa sótt við lengda meðgöngu. Rannsak-
endur ályktuðu að ávinningur gangsetninga væri minni tíðni burðar-
málsdauða og færri keisarafæðingar. Einnig kom í ljós minni tíðni
sjúkdóma hjá nýburum eins og meconium aspirations þar sem verk-
lag um gangsetningar við lengda meðgöngu er til staðar. Ekki sást
marktækur munur á tíðni innlagnar á vökudeild á milli þessa hópa.
Rannsóknir um framköllun fæðingar við aðrar áhættusamar þung-
anir gefa til kynna að þær bæti útkomu fæðingar með minni tíðni
burðarmálsdauða án þess að auka tíðni keisarafæðinga (Walker
o.fl., 2012). Áhrif undirliggjandi sjúkdóma, svo sem háþrýstings,
offitu og sykursýki eru mikil á meðgöngu og geta haft áhrif á
fóstrið. Þegar við bætist hækkandi aldur kvenna aukast líkur enn
frekar á neikvæðum áhrifum á útkomu meðgöngu. Þrátt fyrir að
þessum undirliggjandi sjúkdómum sé haldið í jafnvægi með lyfjum
og mataræði er hækkaður aldur kvenna á meðgöngu sjálfstæður
áhættuþáttur fyrir aukna tíðni andvana fæðingar (Fretts, Schmitt-
diel, McLean, Usher og Goldman, 1995; Pasupathy, Wood, Pell,
Fleming og Smith, 2011).
Umræður og samantekt
Svo virðist sem framköllun fæðingar bæti útkomu fæðingar við
áhættusama þungun og lengda meðgöngu. Mikilvægt er að fá frek-
ari rannsóknir um ávinning af framköllun fæðingar vegna aldurs
kvenna. Þær rannsóknir sem til eru og hér hafa verið kynntar gefa
þó upplýsingar sem styðja það að réttlætanlegt sé að bjóða konum 40
ára og eldri framköllun á fæðingu. Þannig er verið að leitast við að
bæta útkomu fæðingar og draga úr líkum á andvana fæðingu meðal
eldri kvenna. Rannsóknir um framköllun fæðingar við aðra áhættu-
samar þunganir gefa til kynna að þær bæti útkomu fæðingar með
minni tíðni burðarmálsdauða án þess að auka tíðni keisarafæðinga
(Walker o.fl., 2012).
Rannsóknum ber þó ekki saman um hvaða aldursviðmið eigi að
nota við framköllun fæðingar til að ná sem bestum árangri meðal
eldri kvenna. Væg aukning er á tíðni andvana fæðingar hjá konum
á aldrinum 35‒40 ára (Carolan og Frankowska, 2011) samanborið
við marktækt aukna tíðni við 40 ára aldur og eldri (Carolan og Fran-
kowska, 2011; Reddy o.fl., 2006).
Þörf er á frekari rannsóknum um hver ávinningur gangsetningar er
samanborið við sjálfkrafa sótt. Einnig er mikilvægt að kanna nánar
hvort tíðni keisara sé aukin við framköllun fæðingar samanborið við
sjálfkrafa sótt hjá þessum hópi kvenna. Mikilvægt er að kanna stöðu
þekkingar meðal kvenna um áhrif hækkandi aldurs við barneignir
ekki síst þeirra yngri þegar staðið er frammi fyrir ákvörðun um barn-
eign, hvort og hvenær æskilegt sé að ráðgera þungun.
LOKAORÐ
Ljóst er að hækkandi aldur kvenna á meðgöngu getur haft marg-
vísleg neikvæð áhrif bæði á meðgöngu og útkomu fæðingar. Aukin
tíðni andvana fæðingar meðal eldri kvenna eykst með aukinni
meðgöngulengd.
Miðað við þær rannsóknir sem fyrir liggja virðist vera réttlætanlegt
að bjóða framköllun á fæðingu hjá konum 40 ára og eldri við 39‒40
vikna meðgöngu og þannig leitast við að bæta útkomu fæðingar. Til
að styðja við upplýst val kvenna er þó þörf á frekari rannsóknum um
ávinning af framköllun fæðingar meðal eldri kvenna.
Rannsakendur hafa ályktað að eldri konur á meðgöngu geri sér að
jafnaði grein fyrir því að aldur þeirra sé áhættuþáttur fyrir ófædda
barnið. En hvernig er staðan meðal yngri kvenna sem eru að huga að
barneignum?
Ljósmæður gegna afar mikilvægu hlutverki í að upplýsa konur á
barneignaraldri og fjölskyldur þeirra um þætti sem tengjast kven-
og kynheilbrigði, meðgöngu, fæðingu og sængurlegu. Einn af þeim
þáttum sem mikilvægt er að huga að er þróun fræðsluefnis og hlut-
verk ljósmæðra og annars heilbrigðisfólks í fræðslu um ákvörðun
kvenna um barneignir. Slíka kven- og kynheilbrigðisþjónustu er
mikilvægt að efla og þróa innan heilsugæslunnar, ásamt meðgöngu-
verndinni, bjóða t.d. viðtöl og fræðslu um hvernig konur og fjöl-
skyldur þeirra geta undirbúið sig fyrir eða ráðgert þungun. Ungt fólk
á barneignaraldri ætti að vera upplýst um áhrif aldurs á barneignir og
þá áhættuþætti sem geta fylgt því að fresta barneignum.
HEIMILDASKRÁ
Art Medica. (2015). Sótt 12. maí 2015 af http://artmedica.is/doc/131/Barnlaus.pdf
Carolan, M. og Frankowska, D. (2011). Advanced maternal age and adverse perinatal
outcome: e review of the evidence. Midwifery, 27, 793‒801.
Carolan, M., Davey, M.A., Brio, M.A. og Kealy, M. (2011). Older maternal age and
intervention in labour: A population-based study comparing older and yonger first-tie
mothers in Victoria, Australis. Birth, 38, 24‒29.
Carlan, M.C. (2003). The graying of the obstetric population: implications for older
mother. Journal of Obstetrics, Gynecology, and Neonatal Nursing, 32, 19‒27.
Centre for Maternal and Child Enquiries (CMACE). (2011). Perinatal Mortality 2009.
United Kingdom: London.
Cooke, A., Mills, T.A. og Lavender, T. (2010). Informed and uninformed decision making
-Women´s reasoning, experiences and perceptions with regard and advanced maternal
age and delayes childbearing: a meta-synthesis. International Journal of Nursing
Studies, 47(10): 1317‒1329.
Delbaere, I., Verstraelen, H., Goetgeluk S., Martens G., De Backer G., et al. (2007).
Pregnancy outcome in primiparae of advanced maternal age. Eur J Obstet Gynecol
Reprod Biol 135: 41–46.
Ecker, J.L. Chen, K.T. Cohen, A.P., Riley, L.E., Lieberman, E.S. (2001). Increased risk of
cesarean delivery with advancing maternal age: Indications and association factors in
nulliparous women. American Journal of Obstetrics and Gynaecology, 185, 883‒887.
Flenady, V., Middleton, P., Smith, G.C. o.fl. (2011a). The Lancet´s Stillbirths series
steering committee. Stillbirths: the way forward in high-income countries. The Lancet,
377, 1703‒1717.
Flenady, V., Koopmans, L., Middleton, P., Froen, J. F., Smith G. C., Gibbons, K., o.fl.
(2011b). Major risk factors for stillbirth in high-income countries: systematic review
and meta-analysis. Lancet, 377, 1331‒1340.
Miðað við þær rannsóknir sem fyrir
liggja virðist vera réttlætanlegt
að bjóða framköllun fæðingar hjá
konum 40 ára og eldri við 39-40
vikna meðgöngu og þannig leitast
við að bæta útkomu fæðingar. Til
að styðja við upplýst val kvenna
er þörf á frekari rannsóknum um
ávinning af framköllun fæðinga
meðal eldri kvenna.