Ljósmæðrablaðið - 01.06.2016, Blaðsíða 24

24 Ljósmæðrablaðið - júní 2016
en heimafæðingum sem styður ákvörðun Völu að fæða heima. Í
rannsókn Berglindar kom einnig fram að konur sem höfðu jákvætt
viðhorf til heimafæðinga voru marktækt neikvæðari yfir inngripum
og voru jákvæðari gagnvart fæðingunni sjálfri (Berglind Hálfdáns-
dóttir, 2016). Þetta á vel við um viðhorf Völu þar sem hún vildi forð-
ast inngrip en var í lok meðgöngu full sjálfstrausts um að geta fætt
eðlilega heima.
Þegar Vala hafði ákveðið að fæða heima minnkaði kvíði hennar
smám saman. Eftir að hafa lesið sér til og eftir að hafa hitt heima-
fæðingaljósmóðurina hafði sjálfstraustið aukist hratt og kvíðinn
minnkað til muna. Fyrir Völu var mikilvægt að þekkja ljósmóðurina,
hafa sömu ljósmóður í gegnum ferlið og vita hvaða ljósmóðir yrði
með henni í fæðingunni. Henni fannst mikill kostur að geta hringt í
ljósmóðurina ef hún þurfti og fann fyrir miklu öryggi í því. Það sem
skipti hana máli í ferlinu var jákvæðni og traust sem fólst í því að
treysta ljósmóðurinni og sjálfri sér. Hún treysti ljósmóðurinni til að
meta hvort hún þyrfti á einhverjum tímapunkti í fæðingunni að fara
á sjúkrahús og hún treysti sjálfri sér til að takast á við verkina og
líkama sínum til að fæða eðlilega. Þannig skipti samband hennar og
ljósmóðurinnar hana miklu máli.
Vala vildi ekki fara á sjúkrahús, vera með ókunnuga ljósmóður í
fæðingunni og þurfa jafnvel að hitta nýja þegar það kæmu vaktaskipti
og þannig hitta jafnvel 3‒4 ljósmæður í fæðingunni og eftir hana.
Þetta er í samræmi við upplifun kvenna sem gagnrýna umhverfið á
sjúkrahúsunum frekar en ljósmóðurina sjálfa og upplifa ákveðna færi-
bandavinnu sem leiðir til neikvæðari fæðingarupplifunar (Elva Björg
Einarsdóttir og Ólöf Ásta Ólafsdóttir, 2009).
Rannsóknir hafa einnig sýnt að nærvera og samfelldur stuðn-
ingur ljósmóður í fæðingu eða yfirsetan, hefur jákvæð áhrif á konur,
upplifun þeirra af fæðingunni og á útkomu fæðinga þar sem það
dregur úr tíðni inngripa (Hodnett og félagar, 2013).
Í námi mínu í ljósmóðurfræði hef ég lært að það skiptir miklu
máli fyrir konuna að hafa stjórn. Rannsóknir hafa einnig sýnt að það
skiptir miklu máli fyrir upplifun konunnar af fæðingu, að finnast
hún vera við stjórn. Konan vill hafa bæði innri og ytri stjórn, þ.e. að
hafa stjórn á umhverfinu og aðstæðum og stjórn á sjálfri sér, bæði
á hegðun sinni, hugsun og í gegnum hríðar. Þarna skiptir máli að
ljósmæður sýni konum umhyggju, hlýju, hjálpi þeim og vinni með
þeim (Elva Björg Einarsdóttir og Ólöf Ásta Ólafsdóttir, 2009; Green
og Baston, 2003). Þessu var Vala sammála og henni fannst hún hafa
stjórn á aðstæðum, henni fannst hún geta stjórnað andrúmsloftinu,
umhverfinu, fæðingunni og jafnvel lýsingunni í herberginu. Að vera
við stjórn og að þekkja og treysta ljósmóðurinni og sjálfri sér fannst
henni skipta hvað mestu máli. Ég ræddi við Völu um þá ákvörðun að
leyfa ljósmóðurnema að vera með í fæðingunni. Hún sagði það hafa
verið erfiða ákvörðun til að byrja með. Hún ákvað þó fljótt að slá til
því það væri mikilvægt að ljósmóðurnemar gætu verið í fæðingum á
öðrum stöðum en innan veggja sjúkrahúsa. Hún sagðist ekki sjá eftir
þeirri ákvörðun.
Eftir að hafa verið viðstödd þessa heimafæðingu fannst mér
sambandið milli ljósmóðurinnar og parsins og andrúmsloftið standa
upp úr. Ég fann að það var öðruvísi tenging og samband milli ljós-
móður í heimafæðingu heldur en í sjúkrahúsfæðingu. Ljósmæður
á sjúkrahúsi geta að sjálfsögðu myndað gott og traust samband
við konuna en mér fannst vera hægt að ná skrefinu lengra í heima-
fæðingunni. Ljósmóðirin þekkti konuna vel eftir að hafa sinnt henni
á meðgöngunni og gat þannig veitt henni ennþá betri stuðning í
fæðingunni. Mér fannst ljósmóðirin jafnvel vera öruggari vegna þess
að hún þekkti konuna og gat lesið óskir hennar betur. Samræður um
fæðinguna höfðu átt sér stað og ljósmóðirin vissi hvað konan vildi og
vildi ekki. Andrúmsloftið var einnig öðruvísi og spilar umhverfið þar
inn í. Það var jákvætt, styrkjandi og rólegt. Það getur líka verið það á
sjúkrahúsi en það er samt öðruvísi, það er alltaf stutt í einhver tæki og
skápa með sprautum, lyfjum og töngum. Heima getur konan skapað
algjörlega það umhverfi sem hún vill fæða í, á sjúkrahúsi nær hún því
einungis upp að vissu marki. Ég einbeitti mér að því að fylgjast með
hvernig ljósmóðirin vann, hvernig hún studdi við parið og passaði
mig að trufla ekki það samband og ferlið sem var þarna í gangi.
Áður en ég byrjaði nám mitt í ljósmóðurfræði skildi ég ekki af
hverju konur völdu sér það að fæða heima. Mér fannst öryggið vera á
sjúkrahúsi þar sem er menntað starfsfólk með öll tæki og tól, viðbúið
að grípa inn í ef einhver vandkvæði yrðu. Ég gerði mér þó ávallt grein
fyrir því að þessi skoðun mín væri vegna fáfræði því engin ljósmóðir
eða móðir tæki áhættu varðandi heilsu og líf móður og barns. Mjög
fljótlega í náminu skildi ég þessa ákvörðun kvenna mun betur. Sú
umræða um hvað er öryggi og að konur finni öryggi á mismunandi
stöðum fékk mig til að breyta um skoðun og skilja ákvörðun kvenna
að fæða heima. Ég skildi hvernig Vala fann meira öryggi í að fæða
heima en á sjúkrahúsi sem er jafn öruggt fyrir heilbrigðar konur í
eðlilegri meðgöngu (Berglind Hálfdánsdóttir, 2016). Mikilvægt er að
ræða heimafæðingar og fæðingar utan sjúkrahúss í samfélaginu og í
meðgönguvernd er nauðsynlegt að upplýsa konur og maka þeirra um
þennan valkost fyrir fæðinguna.
HEIMILDASKRÁ
Berglind Hálfdánsdóttir (2016). Planned home births in Iceland: Premise, outcome
and influential factors (óútgefið lokaverkefni til doktorsgráðu í ljósmóðurfræði).
Háskóla Íslands: Reykjavík. http://hdl.handle.net/1946/24673
Elva Björg Einarsdóttir og Ólöf Ásta Ólafsdóttir (2009). Vald og val á fæðingarstað:
Sjónarhorn kvenna og ljósmæðra. Í Helga Gottfreðsdóttir og Sigfríður Inga
Karlsdóttir (ritstjórar), Lausnarsteinar: ljósmóðurfræði og ljósmóðurlist (bls.
171‒192). Reykjavík: Hið íslenska bókmenntafélag.
Green, J. M. og Baston, H. A. (2003). Feeling in control during labor: concepts,
correlates, and consequences. Birth, 30(4), 235‒247. doi: 10.1046/j.1523-
536X.2003.00253.x
Hodnett, E.D., Gates, S., Hofmeyr, G.J. og Sakala, C. (2013). Continuous support for
women during childbirth (Review). Cochrane Database of Systematic Reviews, 7,
1‒114. doi:10.1002/14651858.CD003766.pub5


