Ljósmæðrablaðið - 01.06.2016, Blaðsíða 38

38 Ljósmæðrablaðið - júní 2016
ljósmóðir er alltaf á vakt sem skjólstæðingar geta hringt í allan sólar-
hringinn fyrir uppákomur á meðgöngu, fyrir fæðingar og heima-
þjónustu fyrstu 2 vikurnar eftir fæðingu. Þessar vaktir geta verið frá
24–48 klst. Svo sér önnur ljósmóðir um meðgöngueftirlitið á stof-
unni. Þær skiptast á vöktunum og meðgöngueftirlitinu, og vinna því
mikið einar síns liðs. Skjólstæðingurinn hittir allar ljósmæðurnar að
minnsta kosti einu sinni á meðgöngu, en það kemur síðan í ljós hver
er á vakt og mun taka á móti barninu. Kona í eðlilegri meðgöngu
hittir ekki heimilislækni, nema að þess þurfi eins og fyrir sýklalyf. Ef
ræða þarf við fæðingarlækni um tiltekna konu gerir ljósmóðirin það
oftast sjálf. Í sérstökum tilfellum fær konan viðtal við fæðingarlækn-
inn. Meðgöngueftirlit eftir fyrri keisara er til 36 vikna meðgöngu á
stofu og síðan flyst það á spítalann. Konur í eftirliti á stofu mega
velja hvort þær vilji fæða heima hjá sér eða á sjúkrahúsi. Ef þær kjósa
að fæða á sjúkrahúsi, þá fer ljósmóðirin frá stofunni með á spítalann
og sér um fæðinguna. Ef eitthvað kemur upp á í fæðingunni, t.d. ósk
eftir mænurótardeyfingu, þá tekur klínísk ljósmóðir (ljósmóðir sem
vinnur við áhættufæðingar á sjúkrahúsinu) og hjúkrunarfræðingur
með sérhæfingu í fæðingum við umönnun og ábyrgðinni. Fæðingar-
læknir er alltaf á vakt á spítalanum.
Verknámið var strembið, þá aðallega vegna þess að maður þurfti
oft að flakka á milli vinnustaða; vera á spítala eða ljósmæðrastofu
úti á landi í nokkrar vikur og jafnvel nokkra mánuði. Vaktirnar gátu
verið mjög langar og ekki bætti úr auka áreynsla vegna tungumála-
erfiðleika. Álagið í náminu var oft gríðarlegt og kröfurnar miklar, á
hverju ári hættu nemendur námi vegna þessa. Stór kostur og eflaust
það sem ég græddi mest á, var að ég fékk svo fjölbreytta þjálfun,
bæði hjá mörgum ljósmæðrum og læknum. Ég var í verknámi á sjö
ljósmæðrastofum og sex misstórum sjúkrahúsum. Þá kynntist ég svo
mismunandi heilbrigðisstarfsfólki sem kenndi mér hvað er gagnlegt
og einnig hvernig ég vil alls ekki vera.
Ég tók tveggja ára hlé frá náminu vegna skyndilegs andláts móður
minnar. Í þessu hléi fór ég meðal annars í eins árs sónarnám í kven-
sjúkdóma- og fæðingarfræði, sem var heldur minna umfangs en ljós-
móðurnámið. Alveg síðan ég var barn hef ég verið heilluð af ómun
og litlu krílunum inni í bumbunni og vissi því að þetta fag ætti vel
við mig. Eftir það nám var ég með réttindi til allra meðgöngutengdra
ómskoðana (og almennra skoðana á legi og eggjastokkum), þá
sérstaklega 20 vikna skimunar og hnakkaþykktarmælingar. Þegar ég
hóf ljósmæðranámið aftur vann ég við ómskoðanir í hlutavinnu til að
halda færninni við. Svo loksins varð ég ljósmóðir í maí 2014.
Sumarið eftir útskrift fékk ég vinnu við afleysingar á göngudeild
mæðraverndar og fósturgreiningar á Landspítalanum. Mikil eftir-
vænting var að fá tækifæri til að vinna sem ljósmóðir á Íslandi og
kynnast íslenska kerfinu. Margt þurfti ég að læra því ekki hef ég
hjúkrunarfræðigrunn, eins og að blanda lyf. Eftirminnilegast við
að koma heim er hvað spítalinn er lítill og í rauninni krúttlegt hvað
deildirnar eru litlar. Svo er hægt að leggja bílnum rétt fyrir utan spít-
alann og enginn tími fer í að ganga frá risastóru bílastæði í korter til
að komast að aðalinngangi spítalans. Það var alveg nýtt fyrir mér að
vinna með öðrum ljósmæðrum því ég var vön að vinna ein og sjálf-
stætt og lítið um samstarfsfélaga á vinnutíma. Það hjálpaði að geta
spurt ráða og unnið með öðrum reyndum ljósmæðrum og læknum.
Að geta verið eingöngu í dagvinnu sem ljósmóðir er frábært, sá
möguleiki er ekki fyrir hendi í Hollandi.
Það er margt ólíkt á milli Íslands og Hollands. Eins og til dæmis að
á Íslandi getur ljósmóðir hvorki pantað blóðrannsókn á sínu nafni né
skrifað upp á lyfseðil fyrir meðgöngutengdum lyfjum. Þá er ljósmóðir
meira háð læknum og ákvörðunum þeirra hérlendis og vaktaskipti
lækna og ljósmæðra eru ekki sameiginleg (mér fannst ég oft læra svo
mikið á þeim og eru þá meiri samskipti á milli þessara stétta). Eitt af
því sem mér fannst erfiðast að venjast var þessi tvíverknaður þegar
kona hittir ljósmóður og lækni í sömu heimsókn; að konan þyrfti oft
að endurtaka sömu söguna hjá lækninum. Þetta fannst mér skrítin
vinnubrögð og skildi ég ekki hvers vegna ljósmóðir þurfti fyrst að
hitta konuna. Í Hollandi hittir nefnilega kona í áhættumæðravernd
annaðhvort bara ljósmóður eða lækni. Svo þekkti ég ekki að ljós-
móðir mældi blóðþrýsting og stixaði þvagið fyrir fæðingarlækninn,
sumum virtist finnast það frekar hlutverk ljósmóður en læknis.
Ég er glöð að vera flutt heim til Íslands og geta unnið hér. Á
Íslandi er mjög góð þjónusta fyrir konur á meðgöngu og öllu því sem
henni viðkemur. Tölfræðin sýnir flottar niðurstöður sem við megum
vera mjög stolt af. Þetta er lítið land og samfélag og því auðvelt fyrir
almenning að ná í fagfólk, sem er mikill kostur.
Eftir minn stutta starfsferil sem ljósmóðir á göngudeild mæðra-
verndar og fósturgreiningar, sumarafleysingar á Heilsugæslu höfuð-
borgarsvæðisins, og á Fósturgreiningardeildinni, þar sem ég vinn í
dag, sé ég hve frábært tækifæri ég fékk til að stunda námið í Hollandi
þar sem sautján milljónir manns búa. Það var því ótrúlega fjöl-
breyttur hópur skjólstæðinga sem ég kynntist frá mismunandi menn-
ingarheimum og ólík trúarbrögð, tungumál, skoðanir og erfiðleikar
(t.d. umskurn kvenna). Ég veit núna að námið í Hollandi var virði
blóðs, svita og tára og er flott nám.
Vala Guðmundsdóttir
Ljósmóðir á LandspítalaÚtskrifast sem sonartæknir í júní 2012.
Vala og Itske leiðbeinandinn hennar.