Ljósmæðrablaðið - 01.12.2016, Side 6

6 Ljósmæðrablaðið - desember 2016
Nú þegar Trump er orðinn forseti í Bandaríkj-
unum, öllum að óvörum, Íslendingar kjósa Sjálf-
stæðisflokkinn aftur þrátt fyrir að hafa mótmælt,
krafist breytinga og knúið fram aukakosningar
vegna óánægju, Bretar vilja úr Evrópusam-
bandinu en samt ekki og véfengja lýðræðislegar
kosningar, er mér verulega umhugað um framtíð-
ina. Mér finnst ríkja óvissa um margt. Hvað mun
framtíðin bera í skauti sér og hvernig munum við
síðar horfa til þessa tíma sem við lifum nú?
Í smærra samhengi á þetta einnig við um
ljósmæður. Víða um heim búa þær einnig við
óvissu. Víða eru þær valdalausar eða valdalitlar.
Ríkjandi undirmönnun og undirfjármögnun
einkennir flestar stofnanir þannig að álag í starfi
er orðið það mikið að einhverjar ljósmæður
kjósa að hætta að starfa við fagið.
Oft hefur verið sagt að þekking færi okkur
völd og við þurfum völd til að breyta og hafa
áhrif. En er það svo? Það hefur líka verið sagt
að við þurfum að setja fram spurningar og gera rannsóknir til að
festast ekki í ákveðnum vinnubrögðum sem eru röng eða að minnsta
kosti ekki best. Það merkilega er að í reynd er þetta ekki alltaf svona.
Við höfum þekkingu og rannsóknir en við förum ekki endilega eftir
þeim. Nú eru a.m.k. tvö ár síðan út komu rannsóknir sem sýndu að
hraustum konum í eðlilegri meðgöngu er gjarnan best borgið að
fæða utan sjúkrahúsa. Stefnum við markvisst að því að benda konum
á þessar niðurstöður? Að vísu hefur ekki verið mikið um val en við
höfum þó haft heimahús, fáeinar stofnanir í heimabyggð og svo ljós-
mæðrareknu einingarnar í Keflavík og Selfossi þar sem um stuttan
veg er að fara frá Reykjavík til að fæða. Svo fögnum við auðvitað
tilkomu fæðingarstofu Bjarkarinnar sem vonandi vindur hratt og
örugglega upp á sig þannig að fæðing utan sjúkrahúsa fyrir ákveðinn
hóp kvenna verði normið hjá okkur.
Einnig má nefna fósturhjartsláttarritin sem eiga sinn þátt í sjúk-
dómsvæðingu fæðinga. Erfitt reynist að leggja notkun þeirra alveg af
þrátt fyrir að margar, bæði nýjar og gamlar (um fimmtíu ára), rann-
sóknir sýni að þau eru ekki öruggur mælikvarði á líðan fóstursins
og það hefur verið vitað nánast frá upphafi. Það sem var þó ekki
vitað strax var að læknirinn sem kynnti ritið til sögunnar var einnig
eigandi fyrirtækisins sem framleiddi monitora.
Annað dæmi eru gangsetningar. Mikilvægt er
að velta því upp hvort gangsetningar séu allar
gerðar af nauðsyn og hvort sú ákvörðun sé vel
ígrunduð og studd af góðum rannsóknarrökum.
Hvenær er gangsetning til gagns og hvenær
ekki? Rútínu umönnun er alltaf röng fyrir
einhverja!
Hvernig munu ljósmæður árið 2045 hugsa
um okkur þegar þær líta til baka? Munu þær
segja: Af hverju tóku þær þátt í þessu þegar
rannsóknir sýndu fram á að það væri ekki til
bóta fyrir móður og barn? Það er umhugsunar-
efni af hverju við gerum stundum hluti sem eru
gagnstætt okkar þekkingu og vitneskju. Þegar
ljósmóðir kemur inn í stéttina nýkomin úr námi
er hún full af hugsjónum og horfir gagnrýnum
augum á „kerfið“. Þegar svo rútínan tekur við og
mikið er að gera í vinnunni alla daga þá sofna
flestir á verðinum og verða kannski svolítið
samdauna og taka þátt í þeirri starfsemi sem
fer fram og sætta sig við þau vinnubrögð sem eru á hverri stofnun
fyrir sig. Við missum gagnrýnisaugun á okkur sjálfar, auk þess sem
mörgum þykir vænt um vinnustaðinn sinn og vilja verja hann fyrir
gagnrýni. Auðvitað er langflest vel gert og allt er gert í góðri mein-
ingu. Það er kannski gott að hafa hér bak við eyrað að ÁTVR hafði
einkaleyfi á innflutningi eldspýtna í 50 ár á meðan öllum var frjálst
að flytja inn kveikjara. Mér finnst það ágætis áminning um að festast
ekki í viðjum vanans. Af því að hlutir hafa alltaf verið svona þá er
það ekki endilega rétt.
Af kynnum mínum af ljósmæðrum veit ég að við erum ákveðnar
metnaðarfullar konur sem gerum kröfur og vitum hvað við viljum.
En oft höfum við líka mjög ólíkar skoðanir á því hvernig best sé að
ná fram markmiðum, samstaða stéttarinnar er ekki nógu sterk. Það
vantar að ljósmæður komi fram sem sterkt afl og standi saman allar
sem ein hvað sem tautar og raular. Það er hægt að hafa ólíkar skoð-
anir innbyrðis en út á við og í meginstefnu verðum við allar að tala
sama mál og standa saman. Allar verða að róa í sömu átt, annars
komumst við seint og illa og kannski aldrei að landi.
Fyrir hönd stjórnar Ljósmæðrafélags Íslands óska ég öllum ljós-
mæðrum og fjölskyldum þeirra gleðilegra jóla og farsældar um
komandi ár.
Áslaug Íris Valsdóttir
formaður Ljósmæðrafélags Íslands
Notum við þekkingu okkar eða
stingum við höfðinu í sandinn?
Á VA R P F O R M A N N S L M F Í