Ljósmæðrablaðið - 01.12.2016, Page 22

22 Ljósmæðrablaðið - desember 2016
Við erum heppin sem eigum heima á Íslandi og með fæðingarsögurnar
okkar. Við erum heppin að njóta góðrar heilbrigðis- og barneignar-
þjónustu, vera ríkt þjóðfélag með góðar félagslegar aðstæður og vera
með þeim sem hafa lægsta mæðra- og ungbarnadauða í heiminum. Ein
ástæða þessa alls er að ljósmæður eru viðstaddar og hjálpa til við allar
barnsfæðingar á Íslandi.
Átak á sér stað um að bæta barneignarþjónustu í heiminum, heil-
brigðisþjónustu sem á að miðast við þarfir fólks og viðurkennir laga-
og mannréttindi, væntingar um virðingu og jafnræði til að fá hágæða
örugga umönnun við barnsburð. Í öllum löndum fyrir allar mæður og
börn skiptir ljósmóðurfræðin þar sköpum. Auka þarf aðgengi að gæða
ljósmæðraþjónustu sem mætir þörfum kvenna og fjölskyldna þeirra.
Einnig til að leggja enn meiri áherslu en áður á að ná Þúsaldarmark-
miðum Sameinuðu þjóðanna 2015, og áfram til 2030, til að útrýma
hinum háa mæðra- og ungbarnadauða í heiminum.
Ljósmóðurfræðin skiptir máli, meira en nokkru sinni áður, til að
bjarga milljónum kvenna og barna sem deyja við barnsburð. Þetta
kemur m.a. fram í skýrslum frá Alþjóða heilbrigðismálastofnuninni
frá 2016, Midwives´ voices, midwives´ realities report og í mikil-
vægri ritröð sem var gefin út af Lancet tímaritinu og fjallaði um
ljósmóðurfræði (sjá, www.thelancet.com Vol. 384 27. september, 2014).
Alþjóðlegur hópur sérfræðinga í þverfræðilegri samvinnu skoðaði á
gagnrýninn hátt störf ljósmæðra og setti fram umönnunarlíkan til að
vinna eftir og meta jákvæð áhrif hágæða ljósmæðraþjónustu á heilsu
mæðra og barna. Fyrir utan að bjarga lífi þá hefur slík þjónusta í för
með sér langtímaávinning sem lýsir sér í bættri heilsu mæðra og barna
til frambúðar. Það var einnig mat Lancet hópsins að fjárfesting sem
veitt er til kennslu og ráðningar ljósmæðra í heilbrigðisþjónustu marg-
borgi sig, á sama hátt, og ekki síður en bólusetningar hafa bjargað lífi
og verið hagkvæmar fyrir lýðheilsu hvers samfélags.
Sérfræðihópurinn varar einnig við sjúkdóms- og tæknivæðingu í
barneignarferlinu, óþarfa inngripum og auknum fjölda keisaraskurða
bæði í fátækum og ríkum löndum með alvarlegum afleiðingum fyrir
heilsuna sem og auknum kostnaði. Þó svo mæðra- og barnadauði sé
mestur í þróunarlöndum þar sem innkoma er lág og vöntun á ljós-
mæðraþjónustu hindrar góða útkomu í barneignarþjónustu, þá er vert
að taka fram að ofurtæknivæðing læknisfræðinnar í hinum vestræna
heimi getur líka haft alvarlegar afleiðingar fyrir heilsu mæðra, barna
þeirra og fjölskyldna.
Áætlað er að ef aðgengi að árangursríkri ljósmæðraþjónustu væri
til staðar fyrir allar konur í heiminum, þá væri hægt að koma í veg
fyrir mæðra- og barnadauða á næstu 15 árum. Miðað við hógværari
væntingar, þ.e. að ljósmæðraþjónusta í fleiri löndum myndi fjórfaldast,
má gera ráð fyrir að mæðra- og barnadauði í heiminum hafi lækkað
um helming árið 2030. Í ljósi þessa er vert að taka undir með Edythe
ljósmóðurnema: „Það eru forréttindi að fá að læra ljósmóðurfræði
en með því fylgir skuldbinding til þess að gera allt sem í manns valdi
stendur til að aðstoða barnshafandi konur í neyð.“
Ólöf Ásta Ólafsdóttir,
dósent í ljósmóðurfræði

INNGANGUR
Ljósmóðurstarfinu má skipta niður í marga þætti: Fræðilegan þátt og
reynslu, mannlegt eðli og ljósmóðurlist. Þetta gerir starf ljósmóður
einstakt innan heilbrigðiskerfisins. Nemendur í ljósmóðurfræði afla
sér þekkingar í lífeðlisfræði og læknisfræði í gegnum kennslubækur og
fræðilegar greinar. Hins vegar nær fæðingarsagan hvað best utan um
hugtakið ljósmóðurlist. Í gegnum fæðingarsögur geta nemendur lært
hvernig tími, staðsetning, félagslegar aðstæður, menning og trú hafa
áhrif á konur og barnsfæðingar.
Tilgangur þessa verkefnis var 1) að taka viðtal um fæðingarsögu og
reynslu af barnsfæðingu í nánasta umhverfi og 2) að skilgreina hvaða
hugtök eða viðhorf um barneignir endurspeglast í sögunni. Viðtalið
var tekið við ömmu mína, sem eignaðist fjögur börn á Filippseyjum á
5. áratug síðustu aldar. Fyrst verður aðstæðum mæðra á Filippseyjum
lýst. Síðan verður sagt frá fæðingarsögu ömmu minnar. Að lokum
verður rætt um hvernig félagslegar aðstæður, stjórnvöld og skipulag
heilbrigðiskerfisins geta skapað ótta og kvíða hjá verðandi mæðrum,
Edythe Mangindin
ljósmóðurnemi
N E M AV E R K E F N I
Fæðingarsaga í nánasta umhverfi
Að aðstoða barnshafandi konur í neyð