Ljósmæðrablaðið - 01.12.2016, Blaðsíða 37

37Ljósmæðrablaðið - desember 2016
yfirlýsingu við þessa baráttu og verkfall ljósmæðra. Á fundinum var
sérstaklega rætt að frumkvæði okkar um kvartanir og meðferð þeirra
í heilbrigðiskerfinu og kom Elísabet Benedikz yfirlæknir á fundinn
og sagði frá aðferðafræði rótargreiningar. Hildur Sigurðardóttir ljós-
móðir og Bergrún S. Jónsdóttir kynntu heimaþjónustu ljósmæðra á
Íslandi. Góður rómur var gerður að þessu efni.
Noregur
Ljósmæður í Noregi starfa flestar í hlutastöðum og árið 2009 var
tekin ákvörðun um það á norska Stórþinginu að styrkja ætti starfs-
umhverfi og starfsvettvang ljósmæðra bæði hvað varðaði gæði og
magn þjónustu.
Við stjórnarskiptin 2012 varð enn ljósara hvernig þessi fram-
kvæmd ætti að vera og ljósmæðrum var ætlað að sinna lífsstíls-
samtölum í heimaþjónustu í sængurlegu. Í framhaldinu voru unnar
leiðbeiningar um sængurlegu og þar er skýrt að ljósmæður heim-
sækja konur eftir fæðingu og er gert ráð fyrir því að ljósmæður í
heilsugæslu sinni þessari þjónustu.
Leiðbeiningar um fæðingarstaði, gæði þjónustu þeirra og skipulag
á landsvísu varð til þess að tveimur fæðingarstöðum var lokað ásamt
einni fæðingarstofu þar sem mönnun var ekki í samræmi við leið-
beiningarnar. Stórum fæðingardeildum hefur reynst erfitt að fylgja
eftir leiðbeiningum um að konur eigi að hafa ,,sína“ ljósmóður
meðan þær eru í ,,aktívum“ fasa fæðingar. Enn fremur reynist ekki
vera tími til þess að sinna sí- og endurmenntun ljósmæðra né hand-
leiða nýjar ljósmæður í starfi.
Árið 2012 voru gefnar út klínískar leiðbeiningar um heima-
fæðingar. Þjónustan er sérfræðiþjónusta og ekki hluti af heilbrigð-
iskerfinu og konur sem óska eftir heimafæðingu þurfa að semja
sérstaklega um það við ljósmóður og borga henni úr eigin vasa. Vandi
hefur komið upp varðandi lyf sem nota á við heimafæðingar og þurfa
konurnar að semja við sinn lækni um að fá ávísað þessum lyfjum.
Ljósmæðrafélagið reynir að semja við stjórnvöld um greiðslur fyrir
þessa þjónustu.
Um áramótin 2015/2016 var ávísanaréttur ljósmæðra og
heilsugæsluhjúkrunarfræðinga (n. helsesöster) sem hafa hlotið sérs-
taka menntun/þjálfun, útvíkkaður og nær til allra kvenna sem orðnar
eru 16 ára í stað eingöngu kvenna 16‒19 ára. Enn fremur nær réttur-
inn til allra hormónagetnaðarvarna og hann verður bundinn við
einstaklinginn en ekki heilsugæslustöðina eins og áður var. Um 90%
allra ljósmæðra í Noregi eru meðlimir í norska ljósmæðrafélaginu
sem er bæði fag- og kjarafélag.
Svíþjóð
Töluverður skortur er á menntuðum ljósmæðrum í Svíþjóð og er
hann mest áberandi í stærri bæjum/borgum. Þetta hefur orðið til
þess að ljósmæðranemum hefur fjölgað og var opnaður ljósmæðra-
skóli við Sophiahemmet í Stokkhólmi haustið 2013. Gert er ráð
fyrir að útskrifa um 200 ljósmæður árlega næstu árin. Ný fæðingar-
deild opnaði í Stokkhólmi á árinu og úr varð að þar voru ráðnar 70
ljósmæður sem eðli málsins samkvæmt komu frá öðrum fæðingar-
deildum í Stokkhólmi. Þetta hafði mikil áhrif á laun ljósmæðra sem
hækkuðu að meðaltali um ca. 5.000 sænskar krónur á mánuði.
Málefni fæðingarþjónustu í Svíþjóð hafa verið til umræðu víða
og meðal annars leitt til þess að ríkið mun gera úttekt á þjónust-
unni og kortleggja hana. Lítil samfella er í þjónustu ljósmæðra þar
sem meðgönguverndin fer fram í heilsugæslu/hjá sveitarfélögum,
fæðingar eru á fæðingardeildum sem ekki hafa endilega tengingu
við þær og sængurlegan er annars staðar á sjúkrahúsunum eða á
sjúkrahótelum. Greiðslufyrirkomulag vegna fæðinga er mismunandi
eftir stöðum og sama á við um meðgönguverndina.
Ljósmæðrafélagið hefur hafið samtal við fæðinga- og kvensjúk-
dómalækna um framtíð fæðingarþjónustu í landinu og vonast til þess
að það samtal verði árangursríkt. Rætt er um að ljósmæðrastýrðar
einingar séu hagkvæmur kostur fyrir hraustar konur í eðlilegri
meðgöngu frekar en teymisþjónusta á hátæknisjúkrahúsum fyrir allar
konur óháð áhættustigi.
Heimafæðingar eru afar sjaldgæfar í Svíþjóð og þá aðallega
óskipulagðar. Um eitt prómill fæðinga eru skipulagðar fyrirfram
og það er aðeins í Stokkhólmi og sum staðar nyrst í Svíþjóð sem
ríkið greiðir fyrir þessar fæðingar. Árið 2014 fæddust 114.907 börn í
Svíþjóð. Sænska ljósmæðrafélagið er fyrst og fremst fagfélag og eru
allar starfandi ljósmæður félagar.
ÖNNUR MÁL
Menntun
Á síðasta fundi samtakanna var rætt um menntunarmál og ákveðið að
hraðað yrði gerð skýrslu um málið. Helga Gottfreðsdóttir námsbraut-
arstjóri var gestur fundarins og kynnti stöðuna hér á landi. Umræðum
verður haldið áfram á næsta fundi.
Stjórnarfundur var haldinn í Gautaborg 11. maí 2016 og ráðstefna
Norðurlandasamtakanna var í Gautaborg 12.‒14. maí 2016 en þá var
sænska ljósmæðrafélagið 130 ára. Ísland mun svo halda ráðstefnuna
2019, á 100 ára afmæli LMFÍ.
Allar frekari upplýsingar er hægt að nálgast hjá undirrituðum.
Reykjavík í mars 2016.
Hildur Kristjánsdóttir og Áslaug Íris Valsdóttir.

STJÓRNARFUNDUR 2016
Stjórnarfundur Norðurlandasamtaka ljósmæðra (NJF) var haldinn í
Gautaborg 11. maí 2016. Á fundinn voru mættir fulltrúar frá öllum
Norðurlöndunum og var hann haldinn í húsakynnum Födelsehuset
í Gautaborg. Födelsehuset er örlítið húsnæði þriggja ljósmæðra sem
halda allskyns námskeið fyrir verðandi foreldra og hafa fengið styrk
til þess að mennta doulur af ýmsum þjóðernum sem eru sænskumæl-
andi. Þannig hefur orðið til hópur 60 doula sem tala ótrúlegan fjölda
tungumála og starfa sem túlkar og doulur fyrir konur sem ekki tala
sænsku. Þetta verkefni hefur hlotið töluverða athygli og reynst mjög
vel.
Eftir að formaður sænska ljósmæðrafélagsins Mia Ahlberg hafði
boðið okkur velkomnar og fundarmenn (sérstaklega nýir) höfðu
kynnt sig var gengið til hefðbundinna fundarstarfa. Forseti samtak-
anna tók saman helstu atriði frá síðasta fundi og kynnti dagskrá
komandi fundar.
Að venju fluttu löndin skýrslur sínar sem höfðu borist með
nokkrum fyrirvara og urðu því góðar umræður um þær. Hér á eftir er
stuttlega fjallað um það helsta sem kom nýtt fram frá fyrra ári.
Í Danmörku hefur ljósmæðrafélagið boðið upp á námskeið sem
kallað er ,,ambassadör utbildning“ sem hefur það að markmiði að
ljósmæður verði meðvitaðar um félag sitt, framkomu í viðtölum,
skrif stuttra pistla um málefni sem brenna á ljósmæðrum og konum.
Sem sagt að vera talsmenn stéttar sinnar og starfs.
Einnig hefur nýútskrifuðum ljósmæðrum verið boðið til skrafs
og ráða til félagsins og fjallað hefur verið um trúnaðarmenn, launa-
kerfi, uppbyggingu félagsins og hlutverk félagsmanna. Bæði þessi
námskeið/fundir hafa mælst afar vel fyrir og ljósmæður eru sýnilegri
en áður. Áfram er unnið að endurskoðun stefnu félagsins og er þess
vænst að hún verði tilbúin á þessu ári. Ljósmæðrafélagið hefur látið
gefa út veglegan bækling um ljósmæður í Danmörku sem er skrif-
aður á dönsku og ensku og fallega myndskreyttur.
Finnskar ljósmæður fengu nýjan formann á liðnu ári og hlakkar hún
til að takast á við spennandi verkefni. Það sem ber hæst hjá þeim
er lenging námsins úr 4 1/2 ári í 5 ár sem veitir bæði hjúkrunar- og
ljósmóðurleyfi. Markmið þessara breytinga er meðal annars að ljós-
mæður muni sjá um konur á meðgöngu og í sængurlegu. Enn eykst
miðstýring fæðinga og eru ljósmæður mjög uggandi vegna aukins
fjölda fæðinga á leið á sjúkrahús og heimafæðinga án ljósmóður.