Velferð - 01.07.2007, Blaðsíða 13

----------------------------------c?
Streita og háþrýstingur -
Stöldrum við
Æðibunugangur í lífsgæðakapphlaupi Vesturlanda?
Efnahagskerfi og mikil vinna
í nýrri skýrslu sem kynnt var á Evrópuþingi í vor kemur fram
að háþrýstingur hefur aukist til muna í þeim löndum sem hafa
lagað sig að vestrænu efnahagskerfi. Er hér um að ræða
svokölluð ný efnahagskerfi eins og í Brasilíu, Kína, Indlandi,
Rússlandi, Tyrklandi og í Austur-Evrópuríkjum.
íslendingar þekkja kannski streitu betur en fjöldi annarra þjóða.
Um margra alda skeið unnum við hörðum höndum og höfðum
það eitt að markmiði að öllum liði bærilega og kæmust af frá
degi til dags, værum farsæl í lífi og starfi. Á tuttugustu öldinni
breyttust tímar með ógnarhraða. Heilsugæsla kom síðar til
sögunnar, mæður þurftu ekki að vinna eins mikið meðan makar
voru til sjós langtímum saman eins og tíðkast hafði, barnadauði
sem áður hafði verið mjög
mikill minnkaði snarlega og
er með þeim minnsta í
heiminum og lífslíkur
íslendinga urðu sífellt hærri
eftir því sem leið á öldina. Nú
á dögum eru lífslíkur karla á
íslandi með þvi hæsta í
heiminum og lífslíkur
kvenna í þriðja sæti.
Við getum hins vegar velt því
fyrir okkur hvort mikil vinna
almennings i landinu samfara
mikilli streitu hefur áhrif á
almennt heilsufar.
íslendingar hafa alltaf unnið
mikið og lengi fram eftir aldri. Er það bæði jákvætt og neikvætt.
Sumir hafa unnið lengi og mikið til þess að komast af og haft
miklar og þungar áhyggjur af fjárhagslegri afkomu sinni og
veldur það bæði félagslegum, sálrænum og heilsufarslegum
vanda hjá mörgum fjölskyldum. Aðrir hafa unnið lengi við góða
afkomu og bætt fjárhagslegan hag sinn og sinna og sífellt fleiri
auðmenn styðja við menningar-, mennta-, vísinda-,
góðgerðarstörf og þróun á mörgum sviðum.
Vinnan göfgar manninn svo langt sem það nær. Virkni til
hugar og handar hefur jákvæð áhrif á heilsufar okkar. En hverjir
þekkja ekki dagsmunstur: Vakna virkan dag, koma börnum á
fætur og í skóla/leikskóla, þeysast áfram í sígandi umferð og
eiga á hættu að verða of seinn. Vinna með litlum hléum og lítilli
ró, velta vöngum yfir aukavinnunni og annarri vinnu, taka þátt
í heilsusrækt hvað sem það kostar (flýta sér þar eins mikið og
unnt er!), skreppa frá og aka börnum í íþróttir, tónlistaskóla
o.s.frv., mega varla vera að því að borða kvöldmat því að fundur
og önnur vinna bíður um kvöldið . . . eðað afþreying og
mæting i veilsum og stöðum þar sem allir geta séð að við
tökumn þátt í menningarlífi samfélagsins.
Slíkur getur æðibunugangur í lífsgæðakapphlaupi oft orðið og
við getum spurt í hjartans einlægni: Til hvers? Hvert er
markmiðið? Er þetta kannski allt eftirsókn eftir vindi? Gleymum
við e.t.v. að spyrja um lífsgildi, gleði og farsæld?
Niðurstöður nýrra rannsókna benda til þess að stanslaus
streita geti átt mikinn þátt í háum blóðþrýstingi meðal annars
hjá fólki á fertugs- fimmtugs- og sextugsaldri og sístreita geti því
leitt til alvarlegra hjarta- og
æðasjúkdóma sé ekki staldrað
við og hugað að forvörnum
og nýjum lífsstíl. Haldi fram
sem horfir fjölgar bæði
öryrkjum og vinnuframlag
minnkar hjá fjðlda fólks í
blóma lífsins - og opinber
aðstoð mun því einnig aukast.
Er ekki löngu kominn tími
til að staldra við og huga að
lífsháttum og lífsstíl? Fjöl-
margir postular geysast fram á
sviðið og prédika að þeirra
kennisetningar séu þær einu
réttu - og margir hlaupa upp
til handa og fóta og kaupa „lyfseðilinn" sem á að bjarga lífi okkar
á skammri stundu. Allt er gleypt án hugsunar og gagnrýni.
Mikil og stanslaus streita leiðir því miður oft til óhollra lífshátta,
lélegs mataræðis, reykinga og áfengisneyslu og bein afleiðing af
því getur valdið því að hreyfing minnkar og verður nánast
engin, heilsufarið og líðan hríðversnar að sama skapi því að
líkaminn er byggður og hannaður fyrir hreyfingu og virkni.
Hvað þarf að breytast og gera til þess að snúa þróun við sem
veldur hreyfingaleysi, offitu og vanlíðan? Er það eitthvað á
okkar valdi eða eigin ábyrgð? Söng ekki Egill Ólafsson fyrir
löngu:
Staldraðu, staldraðu, staldraðu við . . .
Þ.S.G.
LÖGMENN HÖFÐABAKKA
HÖFÐABAKKI9 6. HÆÐ 110 REYKJAVÍK ■ SlMI 587 1286 FAX 587 1247 ■ logmenn@justice.is ■ http://www.justice.is
HITAVEITA
SUÐURNESJA
velferð 13