Fréttablaðið - 14.03.2019, Blaðsíða 20

RÚV með helming
auglýsingatekna
Ríkisútvarpið hefur síðustu daga gert sér mikinn frétta-mat úr samantekt Hagstof-
unnar á tekjum íslenskra fjölmiðla
og virðast lykilstarfsmenn kætast
mjög yfir niðurstöðunni um skipt-
ingu auglýsingatekna á markaði,
þar sem meginniðurstaðan er að
RÚV er með 16% af öllum auglýs-
ingatekjum á markaði. Svo mjög
kætast RÚV-arar að ríkisfjölmið-
illinn fer þá óvenjulegu leið að
nota skattféð, sem Ríkisútvarpið er
rekið fyrir, til að kaupa dreifingu á
samfélagsmiðlum á eigin frétt um
samantekt Hagstofunnar. Þannig
á væntanlega að tryggja að hún fari
ekki fram hjá neinum enda voru
undirtektirnar fram að því dræmar.
Sem ætti að koma fáum á óvart því
fréttin er augljóslega villandi.
RÚV er ekki á öllum fjölmiðla-
markaðnum þegar kemur að aug-
lýsingatekjum, eingöngu hljóð- og
sjónvarpsmarkaði, þar sem hlut-
fallið er miklu hærra.
RÚV er ekki á dagblaðamarkaði,
ekki á tímaritamarkaði og ekki með
auglýsingar á vefmiðlamarkaði.
Þetta er því villandi samanburður
sem fegrar hlutdeild Ríkisútvarps-
ins verulega, ef ekki hreinlega
skrumskælir. Marktæki mælikvarð-
inn er auðvitað hver hlutdeild Ríkis-
útvarpsins er gagnvart þeim einka-
fjölmiðlum sem ríkisfjölmiðillinn á
í samkeppni við. Sé samantekt Hag-
stofunnar lesin til enda kemur loks
í ljós að frá hruni jókst hlutur RÚV
á ný í samanlögðum auglýsinga-
tekjum sjónvarps og hefur hlutdeild
þess „frá árinu 2010 að mestu staðið
í stað, eða verið milli 45 og 48 af
hundraði“. Það er tæpur helmingur
allra auglýsingatekna í sjónvarpi!
Hinn helminginn mega sjónvarps-
stöðvar Sýnar með Stöð 2 og sport-
rásirnar í fararbroddi, Sjónvarp
Símans, Hringbraut, N4 og kristilega
sjónvarpsstöðin Omega bítast um.
Minni sjónvarpsstöðvar eiga afar
erfitt uppdráttar í þessum leik og er
skemmst að minnast örlaga ÍNN og
sjónvarpsstöðva Sigmars Vilhjálms-
sonar, Miklagarðs og Bravó.
Árið 2019 nemur framlag ríkis-
sjóðs til Ríkisútvarpsins um 4,7
milljörðum króna og hefur hækkað
um helming á síðustu 10 árum, á
verðlagi hvers árs. Útvarpsgjaldið
sem hver skattgreiðandi, einstakl-
ingar og fyrirtæki, þarf að greiða
er 17.500 krónur. Það myndi aug-
ljóslega muna miklu ef áskriftar-
stöðvar, sbr. Stöð 2 og Sjónvarp
Símans, gætu gengið að slíkum
tekjustofni vísum auk helmings-
hlutdeildar í auglýsingatekjum í
sjónvarpi. Samhliða er vert að hafa
í huga að umtalsverður samdráttur
hefur orðið í tekjum fjölmiðla frá
efnahagshruninu 2008 sem þýðir
einfaldlega að kakan er minni, það
er minna til skiptanna. Þetta stað-
festir samantekt Hagstofunnar.
Það er vissulega fagnaðarefni að
hlutur Ríkisútvarpsins í auglýsinga-
tekjum hljóðvarps hafi lækkað úr
45% í 34% frá 2013 og vonandi er
það þróun sem heldur áfram því
gróska er í útvarpi á Íslandi, eins og
fjöldi einkarekinna útvarpsstöðva
sýnir. Eðlilegt skref er að ríkið
hörfi til samræmis en vandséð er
til dæmis af dagskrá Rásar 2 hvað
réttlætir slíkan ríkisrekstur.
Tæknibreytingar valda nú því að
framleiðsla á íslensku fjölmiðlaefni
hefur aldrei verið meiri. Streymi
tónlistar, myndbanda og hvers kyns
efnis til af þreyingar er nú allt um
kring og aðgangur að markaði hefur
aldrei verið opnari. Samkeppni við
erlendar efnisveitur veldur einnig
því að innlendur auglýsingamark-
aður minnkar. Það er því hrópleg
mismunun að ríkið haldi sérstak-
lega úti bákni einsog RÚV þegar
sköpunin og dreifing efnis fer fram
að langmestu leyti utan þess, en
RÚV er engu að síður leyft að hirða
um helming auglýsingamarkaðar í
sjónvarpi.
Heiðar
Guðjónsson
stjórnarfor-
maður Sýnar hf.
Vart er um það deilt að matur sé mannsins megin. Víða er þó skortur á þessum lífsnauð-
synjum og 11% jarðarbúa þjást af
viðvarandi hungri samkvæmt upp-
lýsingum FAO. Fæðuöryggi stafar
ógn af loftslagsbreytingum um allan
heim.
Hér á landi er lítið rætt um fæðu-
öryggi, þótt það fari minnkandi,
einkum vegna vaxandi tengsla við
markaðskerfi Evrópusambandsins.
Séð er fyrir nægu framboði matvæla
með því að flytja inn um helming
þeirra. Aftur á móti er verð á mat
stöðugt umræðuefni, hann skal
vera sem ódýrastur og er þá ekki
alltaf hugað sem skyldi að uppruna,
framleiðsluaðferðum, gæðum, mat-
vælaöryggi og lýðheilsu.
Samkvæmt rannsóknum Hagstof-
unnar nemur kostnaður við mat- og
drykkjarvörur liðlega 13% af neyslu-
útgjöldum heimilanna, að meðaltali,
og er maturinn ekki hálfdrættingur
samanborið við stærsta liðinn, hús-
næðiskostnað. Samt eru stjórnvöld
enn að leggja drög að aðgerðum til
að veikja landbúnaðinn, og þar með
starfsskilyrði bænda til að fram-
leiða holl, hrein og örugg matvæli,
með því að auka innflutning. Þar er
einblínt á verðið eitt sér, markaðs-
sjónarmið eiga að ráða ferðinni.
Þeim upplýsingum er nú dreift í
frumvarpsdrögum að breytingum á
lögum um dýrasjúkdóma og varnir
gegn þeim, að aukinn innflutningur
matvæla muni skila neytendum 900
milljónum á móti 500-600 miljóna
króna tekjuskerðingu íslensks land-
búnaðar, á ári. Í tengslum við þetta
mat eru mótsagnirnar augljósar og
neikvæð áhrif vanmetin því að við
aukinn innflutning mun kolefnis-
fótsporið stækka og sjálf bærnin
minnka. Þá er hæpið að allar tolla-
lækkanir skili sér til neytenda. Það
er m.a. heldur ekki traustvekjandi að
síðan Landbúnaðarháskóli Íslands
var stofnaður 2005 hefur stöðugild-
um búvísindamanna þar fækkað úr
rúmlega 20 í 5.
Að mínum dómi er ódýr matur,
afurð verksmiðjubúskapar á kostnað
umhverfis, velferðar búfjár og kjara
bænda, dýrkeypt blekking. Er ekki
tími til að skoða þessi mál betur?
Ódýr matur –
dýrkeypt blekking
Vinkona mín, hámenntuð og með eindæmum dugleg, vinnur í banka og hefur
920.00 í laun á mánuði (er í efstu
tekjutíund 2017). Hún á þrjú börn
með fyrrverandi manni sínum
sem vinnur sem bílstjóri á Ef l-
ingartaxta, hefur lágmarkslaun,
300.000 á mánuði. Þau skildu á
síðasta ári og eru börnin með lög-
heimili hjá eiginmanninum fyrr-
verandi.
Hún spurði mig hvort þeirra
ég héldi að væri með hærri ráð-
stöfunartekjur. Ég svaraði að ég
reiknaði nú með að hún væri með
töluvert hærri ráðstöfunartekjur
þar sem laun hennar eru í f lokki
10% þeirra sem hæst hafa laun á
landinu en hann hafi lágmarks-
laun, sem eru í neðstu tíund.
Hún svaraði: Karlinn er með
625.531 þús. á mánuði í ráðstöfun-
artekjur, en ég, er með 400.781, eða
um tæplega 225 þús. minna þótt ég
sé með meira en þrisvar sinnum
hærri laun. Ef ég tæki af borganir
af námslánum með í reikninginn
hef ég um 360.000 í ráðstöfunar-
tekjur, tæplega helming af því sem
hann hefur.
Í töf lunni hér til hliðar eru
sýndar tekjur, skattar og önnur
gjöld, bætur, og ráðstöfunartekjur.
Af umræðunni að dæma undan-
farið mætti halda að munur á ráð-
stöfunartekjum væri hér mjög
mikill og að hópar eins og barn-
margar einstæðar mæður hefðu
það einstaklega slæmt. Í þeirri
umræðu fer of t ast lít ið f y r ir
hlutverki velferðarkerfisins sem
gengur rösklega fram í að jafna
kjör, hvað þá að umræðan snúist
um töluleg gögn og staðreyndir.
Í ofangreindu dæmi sést hvernig
velferðarkerfið fer offari í að leggja
Launajafnrétti á Íslandi
Ólafur
Dýrmundsson
ráðunautur

Einstætt foreldri
með 3 börn
Fráskilinn banka-
maður með 3 börn
Laun Lágmarkslaun Efsta tekjutíund
Mánaðarlaun 300.000 920.000
Tekjuskattur og útsvar 49.940 269.807
Lífeyrissjóður 12.000 36.800
Stéttarfélag 2.100 6.440
Útborgað 235.960 606.953
Barnabætur 103.086 0
Húsnæðisbætur 54.449 0
Meðlag* 206.172 -206.172
Mæðra/feðralaun 25.864 0
Bætur samtals 389.571 -206.172
Ráðstöfunartekjur 625.531 400.781
Mismunur -224.750
Bjarni Jónsson
fyrrverandi
dósent
álögur á þá sem það telur hafa
breiðustu bökin og veita til hinna
sem eru taldir mest þurfandi.
Hver og einn getur sannreynt
tölurnar í töf lunni hér að ofan, og
skoðað hvaða áhrif breyttar for-
sendur hafa.
Reiknivél um skatta er t.d. að
finna á vefnum https://virtus.is/
#Reiknivel
Reiknivél um barnabætur er
að finna á vef RSK https://www.
rsk.is/einstaklingar/reiknivelar/
reiknivel-barnabota/
Reiknivél um húsnæðisbætur
er að finna á vef Íbúðalánasjóðs,
https://www.husbot.is/reiknivel
Reglur um meðlagsgreiðslur er
að finna á vef Sýslumanna https://
w w w.syslumenn.is/thjonusta/
fjolskyldumal/medlag_framlog/
og http://www.medlag.is/
Reglur um mæðra/feðralaun er
að finna á vef Tryggingastofnunar
https://www.tr.is/barnafjolskyld-
ur/maedra--og-fedralaun/
*Í þessu tilfelli er gert ráð fyrir
að meðlagsgreiðsla sé tvöföld lág-
marksgreiðsla sem heimild er fyrir
í reglugerð þar sem laun meðlags-
greiðanda eru hærri en 885 þús. á
mánuði. Ef einungis er greitt lág-
marksmeðlag verður munur á ráð-
stöfunartekjum samt um 18 þús.
einstæða foreldrinu í vil
Tekjur, skattar, gjöld, bætur og ráðstöfunartekjur
Karlinn er með 625.531
þús. á mánuði í ráðstöfunar-
tekjur, en ég er með 400.781
eða um tæplega 225 þús.
minna þótt ég sé með meira
en þrisvar sinnum hærri
laun.
Świadectwo kwalifikacji zawodowej
Kurs odnawiający po polsku
Endurmenntun atvinnubílstjóra á Pólsku
Rozpoczęcie
17.03 godz 10.00
Zajęcia będą prowadzone w
niedziele w zależności od ilości
chętnych Więcej
informacji na www.bilprof.is
Ökuskólinn i Mjódd s.5670300
Þarabakki 3 pierwsze piętro
Hefst sunnudaginn
17. mars kl 10-17
og verða námskeið áfram á
sunnudagsmorgnum eftir
því sem þörf er á.
Sjá nánar á www.bilprof.is
Ökuskólinn í Mjódd s. 567-0300
Þarabakki 3, 2.hæð
Ökuskólinn Mjódd - Þarabakka 3 - 109 Reykjavík - s:5670300 - mjodd@bilprof.is
1 4 . M A R S 2 0 1 9 F I M M T U D A G U R20 S K O Ð U N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
1
4
-0
3
-2
0
1
9

0
4
:5
8
F
B
0
7
2
s
_
P
0
5
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
7
2
s
_
P
0
2
0
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
2
2
8
E
-7
7
7
8
2
2
8
E
-7
6
3
C
2
2
8
E
-7
5
0
0
2
2
8
E
-7
3
C
4
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
2
B

F
B
0
7
2
s
_
1
3
_
3
_
2
0
1
9
C
M
Y
K