Tímarit Máls og menningar - 01.11.2012, Síða 43

B r a u t r y ð j a n d i n n H e l g i H ó s e a s s o n
TMM 2012 · 4 43
og orð Helga og framsetninguna má vart túlka sem áfellisdóm yfir Siðmennt
og Vantrú. Helgi lýsti hlutunum á þann hátt að tekið var eftir.
Greining umdeildra texta í háskólakennslu
Nemendur í Guðfræði- og trúarbragðafræðideild eru vanir að fást við um-
deilda texta úr helgiritum og skrifum alls kyns trúarleiðtoga og fylgismanna
þeirra, ekki aðeins frá fyrri tímum heldur einnig í nútímanum. Þann ig er
t.d. í lögmálstextum Mósebókanna fjöldi ákvæða um dauðarefsingar við
hlutum sem þykja sjálfsagðir í dag og í lok Sálms 137 segir: „Heill þeim er
þrífur ungbörn þín og slær þeim niður við stein.“ Þá eru ýmsar umdeildar
og gagnrýniverðar yfirlýsingar Marteins Lúthers um t.d. gyðinga91 teknar
til umfjöllunar í námskeiðum við deildina og víða innan hennar er fjallað
með gagnrýnum hætti um róttækar yfirlýsingar ýmissa trúarleiðtoga nú á
tímum, t.d. um skaðsemi samkynhneigðar.
Það verður að teljast einkennilegt ef ekki má taka fyrir í námskeiðum
innan háskólans umdeilda texta sem öllum hafa verið gerðir aðgengilegir
hér á landi á prenti, m.a. í útlánadeild Háskólabókasafns. Þá myndi vakna
sú spurning hvort við hæfi sé að taka til umfjöllunar umdeilda texta úr
trúarritum á borð við Biblíuna og skrif trúarleiðtoga eins og Lúthers. Ekki
getur heldur talist óvenjulegt eða óeðlilegt að ræða einkenni og tilgang
níðkveðskapar í fræðilegu samhengi ef ljóðin gegna ákveðnu félagslegu
hlutverki. Meira að segja sjálfur Aristóteles hélt því fram um sögu skáld-
skaparlistarinnar að „meðal fornskáldanna urðu sumir hetjuskáld, en aðrir
níðskáld“, og fjallar hann um báðar þessar greinar skáldskaparins. Fram
kemur hjá honum að smám saman hafi sumir þó orðið „skopleikjaskáld í
stað þess að yrkja níð“ þar sem slíkt hafi notið „meiri virðingar“ en níðið hafi
þó ávallt verið ein birtingarmynd skáldskaparlistarinnar.92
Sú skoðun hefur komið fram í tengslum við kæruna að ekki sé við hæfi
að vitna í ritverk Helga Hóseassonar og jafnvel ekki einu sinni nafngreina
hann þar sem hann hafi verið andlega veikur einstaklingur sem hafi
ekkert sögulegt, félagslegt og trúarlegt vægi. Þetta sjónarmið hefur farið
mjög í taugarnar á vantrúarfélögum og öðrum fylgismönnum Helga sem
telja þvert á móti að taka beri málflutning hans og baráttu alvarlega, enda
hafi maðurinn gert sér fulla grein fyrir því hvað hann var að gera og hafi
að auki haft rétt fyrir sér.93 Reynir Harðarson segir í því sambandi í við-
tali við DV að þegar hann fór að kynna sér fyrir hvað Helgi stóð og fyrir
hverju hann hafi barist hafi honum þótt það allt skynsamlegt.94 Jafnframt
tók kvikmyndagerðarmaðurinn Jón Karl Helgason, annar höfunda heim-
ildamyndarinnar Mótmælandi Íslands, undir það sjónarmið að Helgi væri
„heilbrigðari en þeir sem telja hann óheilbrigðan“.95 Hafa ber í huga að hér er
um að ræða mann sem a.m.k. út frá félagsfræðilegum forsendum hefur stöðu
trúarlegs leiðtoga og er að því er virðist með mun meira fylgi meðal lands-