Umbrot - 15.03.1978, Qupperneq 7

Hver er alcoholisti og hvernig hagar hann sér?
Þetta er spurning sem ég ætla að
reyna að leitast við að varpa ein-
hverju ljósi á. Alcoholismi er í dag
mesta heilbrigðis- og þjóðfélagsvanda-
málið, sem við eigum við að etja og
tel ég því brýna þörf á að við höld-
um vöku okkar vel gagnvart þessum
hroðalega sjúkdómi og í þvi skyni
erum við saman komin hér.
Skilgreining mín á alcoholista er
sú að „alcoholisti er maður, sem eftir
einn drykk getur ekkert sagt fyrir
um sínar næstu gerðir eða athafnir“.
10% af fullorðnum, sem drekka
lenda í einhvers konar vandræðum
með vini. Hvaða fólk er þetta? Það
liggur engan veginn ljóst fyrir, því
lítið er vitað um hverjir verða alcohol
istar og hverjir ekki. Sumir verða
það við fyrsta drykkin, flestir virð-
ast þó geta haft stjórn á sinni drykkju
fyrstu árin, en síðan fer að halla
undan fæti, því alcoholismi er stig-
vaxandi sjúkdómur og þegar maður
fer að segja: ég verð eða þarf að fá
sjúss, þá er viðkomandi orðinn alcohol
isti.
Nú er málum þannig háttað, að
ekki er svo gott að þekkja menn í
sundur eftir útliti eða hegðun, jafn-
vel við læknisfræðilega athugun.
m.t.t. að greina hver þeirra geti verið
alcoholisti, þvi enginn munur er þar
á, fyrr en alcoholistinn er farinn að
sýna merki langvarandi drykkju-
skapar, og til að bæta gráu ofan á
svart, þá hefur komið í ljós að alcohol
istar sem eru „edrú“ sýna sig oft að
vera afburða starfskraftar, samvisku-
samir og með greindarvísitölu fvrir
ofan meðallag. Læknavísindin hafa
um árabil reynt mikið að rannsaka
alcoholista, því við erum áhugavert
rannsóknarefni, til að reyna að fá
frekari vitneskju um þennan sjúk-
dóm. Mikið hefur verið rætt um
hvort hann sé arfgengur eður ei og
eru læknar ekki á eitt sáttir með
það. Doktor Bisell, sem er mjög kunn
í Bandaríkjunum fyrir athuganir sín
ar og lækningu á alcoholisma, telur
að svo ég og er ég á sama máli og
hún. Þess má geta, ykkur til fróð-
leiks, að flest spendýr, önnur en
mannskepnan,. drekka ekki vin, nema
þau séu neydd til þess. Svo hiá mér
í dag vaknar sú spuming, hversu
æðri maðurinn sé öðrum skepnum
jarðarinnar? Hvað arfgengi snertir,
ætla ég ekki frekar að fara út í að
sinni, en það er efni í heilan fyrir-
lestur.
Flestir okkar byrja upprunanlega
að drekka öðru hvoru, til að slaka á,
skapa sér vellíðan, losna við kvíða
og feimni og þar fram eftir götunum.
Fljótlega finnst okkur við ekki geta
slakað á eða farið á mannamót, án
þess að fá sjúss og á svipuðum tíma
eykst okkar drykkjuþol. Síðan fer
að bera á tímabundnu minnisleysi
eða blackout. Undir þeim kringum-
stæðum getur maður framkvæmt
alls kyns hluti, án þess að muna það
eftir á. Algengt er í blackouti að
maður fái símadellu, hringi í vini
og kunningja án þess að muna það
siðar og einnig er kaupæði mjög al-
gengt og margur hefur rankað við
sér í ókunnu rúmi með ókunnan
kvemnann sér við hlið og í kring er
allt fullt. af hlutum, sem keyptir hafa
verið og maður man ekkert 'hvað skeð
hefur.
Ég vil skjóta því hér inn, að ég
tel þann mann alcoholista, sem hefur
upplifað algjört minnisleysi.
Nú ástandið versnar. Maður verð-
ur háðari og háðari alcoholinu, getur
sjaldan lengi án þess verið, byrjar
að drekka í laumi. Felur það víðs
vegar heima fyrir, í eða tmdir rúmi,
inni í skápum, í hinum og þessum
ílátum, í geymslunni, kjallaranum
og bilskúrnum og víðs vegar á vinnu
stað, allt eftir aðstæðum. Eftir smá-
tima er maður orðinn algjör snill-
ingur í að fela sitt vín. Á svipuðum
tíma er farið að hugsa fram í tim-
ann með sína drykkju. Ef fara á út
að borða eða skemmta sér, þá er
leiðin ekki lögð nema á þá staði, þar
sem vin er veitt. Séð er um að kaupa
nóg vin til allrar helgarinnar, þó
kannski sé ekki áætlað, nema rétt að
smakka vín eitt kvöld. Maður sér
venjulega um, ef mögulegt er, að
vera með næga peninga á sér fyrir
víni og svo mætti lengi telja. Mað-
ur verður sífellt skapstyggari og skap
styggari og æstari á taugum. Við er-
um fullir af sjálfsmeðaumkvun, bit-
urleika og reiði, sérstaklega í garð
fjölskyldu, vina .og atvinnuveitenda,
svo og út í okkur sjálfa, þó við ger-
um okkur ekki alltaf grein fyrir því.
Einnig fer maður að finna upp alls
kyns afsakanir fyrir sinni drykkju,
eða finna upp ástæður til að detta
í það. Er algengt undir þeim kring-
umstæðum að koma af stað illdeilum
eða rifrildi við sína nánustu eða
yfirboðara og svo notum við það sem
afsökun fyrir næsta fylliríi. Við er-
um uppfullir af sjálfselsku, sjálfs-
meðaumkvun og afbrýðisemi, asamt
mörgum öðrum skapgerðargöllum og
hefur það reynst vel hjá mörgum
okkar sem afsökun fyrir drykkju. Um
þessar mundir fer heldur að hrikta
í viðjum' hjónabandsins hjá allflestum
af okkur.
Annars vil ég taka undir orð eins
frægs alcoholista, sem sagði: „Það
er merkilegt, hvað við alcoholistar
eigum upp til hópa fjandi góðar kon-
ur“. Minnisleysið eykst á þessu stigi
og við verðum sífellt háðari vininu,
erum famir að missa okkar sjálfs-
stjóm meira og meira og drykkjan
verður miklu meiri en við ætluðum
okkur. Við fömm að forðast vini og
kunningja, aðra en drykkjufélaga og
erum orðnir áhugalausir um flest
annað en að drekka. Nú fer þetta að
segja til sín í vinnutapi og peninga-
vandræðin fara fljótt að hrúgast upp.
Tilraunir til að hætta af sjálfsdáðum
og eigin viljakrafti renna sífellt út
í sandinn, svo og hin fjölmörgu lof-
orð um að hætta drykkju.
Næringarástand okkar verður yfir-
leitt æ lélegra og lélegra. Við fömm
að verða hirðulausir og kærulausir
með okkur sjálfa. Það eina, sem
kemst að er vínið. Að vakna upp að
morgni uppfullur iðmnar, með ógleði
skjálfta og uppköst og finnast heim
urinn vera á móti sér, verður daglegt
brauð og þol fyrir vini fer ört minnk-
andi. Á endanum erum við orðnir
algjörir hænuhausar, svo við þurfum
oft ekki nema 1-2 sjússa til að vera
komnir á „skallann".
Hjá þeim sem eru túramenn í
drykkju, verða drykkjutúrarnir æ
lengri og lengri og skapgerð og
hugsun okkar brenglast æ meir og
meir. Við förum að verða í erfið-
leikum með að muna margt, jafnvel
einfalda hluti, svo sem tölur, nöfn,
stafi og fleira. Okkur fer að standa
á sama, með hverjum eða hvar við
drekkum og því setur margan „snobb
Fjárhagsáætlun AkraneskaupstaSar
tyrir árið 1978 var samþykkt I bæjar-
stjórn þriðjudaginn 28. febr. sl. Að
venju birtir Umbrot helstu niður-
stöðutölur áætlunarinnar og skýrir
í stórum dráttum hvernig fjármunum
þeim er bærinn hefur til umráða verð-
ur varið á yfirstandandi ári.
Helstu niðurstöðutölur fjárhags-
áætlunarinnar eru þessar. Jafnframt
eru birtar samanburðartölur frá 1977.
Allar tölur eru í þús. kr.
TEKJUR: 1978 1977
Fasteignaskattur 90.000 53.000
Lóðaleigur 3.300 2.800
Húsaleigur 3.800 3.200
Vextir 4.500 3.000
Jöfnunarsj. sveitarfélaga
(18.000 pr. íbúa) 110.000 77.800
Aðstöóugjald 65.000 42.000
Útsvör 405.000 265.100
Aðrar tekjur 13.. 400 6.800
695.000 453.700
GJÖLD
Stjórnun kaupstaðarins 66.410 39.140
Framfærslumál 2.900 2.500
hundinn" ofan, þegar hann er farinn
að veltast með „strætisrónunum".
Við förum smám saman að vera
stöðugt haldnir óskýranlegum kvíða
eða ótta, jafnvel án þess að vera að
drekka. Hættum að umgangast fólk,
lokum okkur hreinlega af og drekkum
einir. Erum orðnir and-félagslegir
eða „anti-social“, viljum einfaldlega
vera í algjörum friði fyrir öllum og
gera ekkert nema drekka.
Að lokum þverra allar afsakanir
og við missum allan viljakraft, ját-
um okkar ósigur gagnvart víni og
förum að horfa aftur til liðinnar
tíðar og segjum: Hefur þetta virki-
lega hent mig? Eftir þetta skeður
venjulega þrennt.
Við verðum vitskertir, endum okk-
ar ævi innilokaðir á geðdeildum,
eða deyjum hreinlega okkar drottni
og er það að mínu mati skömminni
skárra. En því þetta?
Lausnin er til staðar, svo sáraein-
föld, en þó svo erfið fjuir marga
okkar, því sjúkdómurinn er marg-
slunginn og lævís. Hættu að drekka.
Góðir fundarmenn, heldur er þetta
ljót mynd og lýsing á mannveru,
sem ég hef dregið upp, en hún er
sönn og því miður alltof algeng og
gerið þið ykkur grein fyrir að það
er ekki aðeins viðkomandi drykkju-
maður, sem fer í hundana, því að
jafnaði standa 4-5 persónur að baki
hverjum alcoholista, með sitt lif
meira og minna í rúsum.
Að lokum vil ég segja þetta til
þeirra sem hlut eiga að máli. Mundu
það, aö þaS getur enginn fengiS
þig til að hœtta aS drekka nema þú
sjálfur, og þaS fær þig enginn til
aS taka fyrsta drykkinn nema þú
sjálfur.
Lýðhjálp og lýðtrygg. 98.550 59.230
Menntamál 121.910 74.860
íþróttir og útivera 21.410 12.550
Heilbrigðismál 11.720 5.600
Eldvarnamál 12.580 5.970
Þrifnaður 25.450 16.510
Ræktunarmál 12.630 9.780
Húsakaup og húsaflutn. 2.500 1.500
Viðh. gatna og holræsa 13.870 11.180
Rekstur fasteigna 9.270 4.730
Vextir 32.700 19.380
Styrkir 9.000 4.300
Ýmis útgjöld 13.000 9.190
Rekstrargj. samt.: 453.900 276.420
Fært á eignabr.reikn. 241.100 177.280
695.000 453.700
Stærstu framkvæmdaliðirnir þetta
árið eru:
Gatnagerð og holræsi 104.500
Skólar 24.000
Dagvistunarstofnanir og
barnaleikvellir 18.000
Dvalarheimilið Höfði 60.000
Eldvarnir 10.400
Eftirfarandi erindi flutti Guðbrandur Kjartansson, lækn-
ir, á fundi Samtaka áhugafólks um áfengisvarnir, sem
haldinn var í Bíóhöllinni 11. febrúar sl. Segja má, að
erindi þetta sé nokkurs konar inngangur að viðtali við
tvo alcoholista, sem birtast mun í næsta tbl. UMBEOTS,
en þar munu þeir m.a. ræða um kynni sín af „Bakkusi“
og þær afleiðingar sem af 'honum geta hlotist.
Fjárhagsáætlun 1978
7