Umbrot - 12.04.1978, Blaðsíða 6

„ENGINN ER VONLAUS”
Hér fer á eftir viðtal við tvo
alcoholista á Akranesi, þá Sig-
urð Guðmundsson, vélstjóra og
Guðbrand Kjartansson, lækni.
Þéssir tveir menn voru orðnir
langt leiddir í drykkju, en í
haust varð breyting á. Báðir
starfa þeir mikið í AA-félags-
skapnum og einnig í félagsskapn
um SÁÁ. Guðbrandur dvaldi um
Sigurður Guðmundsson er
einn þeirra sem starfar í Sam-
tökum áhugafólks um áfengis-
vandamálið.
— Hvenær er það sem þú ger
ir þér grein fyrir að þú ert
alcoholisti?
Fyrir 7 árum fannst mér
mínum málum þannig háttað
varðandi áfengisnotkun, að ég
taldi það ekki vera í lagi. Áður
var ég að vísu búinn að reyna
ýmislegt sjálfur til að bæta mig
en það sótti ávallt í sama farið
aftur.
Svo var það á sl. vetri að ég
hafði mig í að ræða við mann
í Reykjavík, sem ég hafði heyrt
um að væri með nýstárlegar að-
ferðir við afvötnun alcoholista.
Ég fór til þessa manns og
ræddi mín mál við hann. Hann
sagði mér ýmislegt frá sjálfum
sér og mér fannst margt af því
koma heim og saman við það
sem ég átti við að stríða. 1
þessu samtali okkar varð það
að ráði að við hefðum símasam
band sem oftast, og hann gaf
mér mörg góð ráð. Þá fyrst tel
ég að ég hafi fengið vitneskju
um það, sem ég átti við að
stríða.
Sl. haust var svo stofnaður
félagsskapur sem heitir Samtök
áhugafólks um áfengisvanda-
málið og var ég þar einn af
stofnfélögum. Þessi félagsskap-
ur hefur það að markmiði að út-
rýma fordómum og breiða út
fræðslu um alcohol og alcohol
isma. Einnig eru samtökin búin
að koma á stofn afvötnunar-
stöð í Reykjadal í Mosfellssveit.
Framhaldið á starfseminni verð
ur að öllum líkindum það, að
koma á fót eftirmeðferðarstofn-
un sem væntanlega verður sett
á stofn í vor.
Afvötnunarstöðin í Reykjadal
er ætluð fólki sem á við áfengis
vandamál að stríða, og þar er
farið í gegnum viku prógram, og
þar koma m.a. AA-menn og
kynna sína starfsemi. Þessi
fræðsla er til þess að fólk geti
staðsett sig í sjúkdómnum. Eft-
ir að fólk hefur verið þarna í
viku tíma, er því eindregið ráð
lagt að sækja AA-fundi, því það
er raunverulega okkar meðal.
AA-deild hefur verið stofnuð
hér á Akranesi og það er hlut-
ur sem ég tel að hefði þurft að
vera kominn fyrir mörgum ár-
um, vegna þess að miðað við
fólksfjölda ætt skv. prósentu
annars staðar frá að vera hér
um 100 manns sem ætti við al
sex viktaa skeið á Freeport
sjúkrahúsinu í New York og
gekk þar í gegnum stranga með
ferð og um þessar mundir er
Sigurður staddur í Bandaríkj-
unum að kynna sér ýmislegt í
sambandi við áfengisvamir.
Þessi formáli verður ekki lengri
og nú gefum við þeim félögum
orðið.
varlegt áfengisvandamál að
stríða.
— Hvað varstu orðinn langt
leiddur þegar þú tókst þig til og
hættir?
— Ég var orðinn ansi slæmur
í drykkjunni að ég tel. Ég gat
ekki orðið hugsað mér að fá
í glas nema að halda áfram 1-2-
3 eða jafnvel 4 daga. Þegar
þannig er komið fyrir manni, þá
leiðir það af sjálfu sér að
maðurinn fær enga ánægju út
úr því að fá sér drykk, vegna
þess, að þegar alcoholisti er
búinn að fá sinn fyrsta sopa,
þá getur hann ekki sagt fyrir
um sínar gerðir, vegna þess að
sá sem er einu sinni alcoholisti
verður það allt sitt líf. En það
er hægt að halda alcoholisman-
um niðri og það gera þúsundir
manna með veru sinni í AA.
Þegar maður er kominn þetta
langt niður í brennivín, þá skap-
ast hjá manni eitthvert ástand
sem maður getur ekki losað sig
einn frá. En ef maður hefur
félagslega aðstoð þá er þetta
hægt.
— Var þetta farið að há þér
við vinnu?
Ég stundaði nú þannig at-
vinnu að ég hafði nokkuð frjáls
an vinnutíma og gat því ansi
oft drukkið. Þetta hefur sjálf-
sagt komið niður á vinnunni,
því maður sem drekkur svona,
skilar aldrei fullum afköstum.
— Hvað með fjölskyldum-
ar? Missa þær sína kunningja
og jafnvel einangrast?
Tvímælalaust tel ég það að
miklu leyti. Ég er fyrst að upp-
götva það núna eftir 6 mánaða
tímabil, sem ég hef verið edrú,
að ég á alveg skínandi fjöl-
skyldu. Þetta veldur ef til vill
mörgum undrun, en svona er
þetta nú samt. Ég tel að þetta
sé vegna þess að á undanförn
um mánuðum hef ég öðlast viss
an þroska sem ég hef ekki orð
ið var við áður. og ég tel að
sá þroski eigi eftir að aukast.
— Hveraig heldurðu að f jöl-
skyldu þinni og vinum hafi orð-
ið við þegar uppgötvaðist, að
þú varst kominn á þetta stig?
Ég verð að segja, að ég hef
notið allrar hugsanlegrar að-
stoðar sem ég hef farið fram
á, í sambandi við mitt vanda-
mál. Og ég tel að það sé mikil
nauðsyn fyrir þann sem er að
ná sér upp úr slíku, að hann
hafi sína fiölskyldu og vini með
sér í baráttunni.
— Þú hefur rætt um SÁÁ og
AA. En hvað með stúkuna?
Kemur hún hvergi inn í þessa
mynd?
Geysilega margir stúkumenn
eru félagar í SÁA, en ég held
að stúkan sem slík, sé ekki
réttur vettvangur fyrir of-
drykkjufólk, vegna þess að það
hefur sýnt sig í meðferð á alco-
holistum, að það gefur besta
raun að starfsfólkið á meðferð-
arstofnununum sé alcoholistar,
sem náð hafa bata. Ég held að
það sé vegna þess að við með-
ferðina er reynt að nota kærleik-
ann tíl að komast að fólkinu og
fá það til að opna sig. Og það
er eftirtektarvert að þegar fólk
er búið opna sig um vandamál,
þá er þegar töluverðum árangri
náð til bata.
— Stúkufólk hefur fengið orð
fyrir að vera of fanatískt. Tel-
urðu að það hafi áhrif, og er
möguleiki á því að stúkurnar
séu úreltur félagsskapur?
Ég tel það. Vegna þess að ég
held að stúkan sé ekki í takt
við tímann.
— Hvenær er maður orðinn
alcoholisti?
Ég get ekki svarað því öðru
vísi en þannig, að fyrsta merk-
ið tel ég vera, þegar maður
þarfnast þess að „rétta sig af“
sem kallað er, þá eigi hann að
fara að skoða hug sinn um þessi
mál. Ég get sagt það frá sjálf-
um mér, að ég byrjaði ekki að
— Guðbrandur! Hvenær byrj
aðir þú þína drykkju?
Ég byrjaði að drekka þegar
ég var í menntaskóla. Þá var
þetta nú til að vera eins mikill
maður og hinir. Ég held nú raun
verulega, án þess að hafa gert
mér grein fyrir því fyrr en á
sl. hausti, að ég hafi snemma
byrjað að sýna ýmsar tilhneig-
ingar sem benda á, að ég hafi
fljótlega orðið það sem kallað
er alcoholisti. En alcoholisti er
sá maður, sem eftir einn drykk
getur ekkert sagt fyrir um sín-
ar næstu gerðir eða athafnir.
Hjá mér fer drykkja að verða
verulegt vandamál fljótlega eft
ir að ég útskrifast úr læknis-
fræði. Það fer fljótlega að bera
á alls konar vandamálum. Mað
ur fer að upplifa algört minnis-
leysi, sem hefur oft þjakað mig
mjög, sérstaklega sl. tvö ár. Ég
held að ég hafi ekki smakkað
vín án þess að bæri á slíku.
Þetta eitt álít ég merki þess að
viðkomandi sé algjör alcoholisti.
Síðan hefur þetta farið stig
versnandi, því þessi sjúkdómur
fer alltaf versnandi og hætti
maður ekki drykkju er aðeins
um tvennt að ræða, að maður
drekki sig í hel eða endi inni-
lokaður á geðveikrahæli.
I sambandi við þetta minnis
leysi, má geta þess, að margir
rugla því saman við að deyja
við drykkju. Þetta er tvennt ó-
líkt. Munurinn er sá, að í minnis
leysi hefur þú ekki hugmynd um
eða mannst mjög óljóst eftir á,
hvað þú hefur gert, en þú ert
rétta mig af fyrr en ég komst
í að drekka erlendan bjór. Það
var minn fyrsti afréttari.
1 framhaldi af þessu vil ég
nota þetta tækifæri til að benda
því fólki á sem býr við áfengis-
vandamál, að hér er starfandi
félagsskapur sem heitir Al-
Anon. Þetta er félagsskapur
sem er ætlaður eiginkonum/
eiginmönnum og nánum ættingj
um eða vinum alcoholista. Ég
held að allir þeir sem eiga við
áfengisvandamál að stríða hafi
mikið gagn af því, að einhver
nákominn kynni sér þessa starf
semi, vegna þess að fólk sem
búið hefur við drykkjuskap hef
ur sjálft orðið fyrir skakkaföll
um í lífinu, og þarf því að geta
byggt sig upp að nýju. Al-Anon
félagsskapurinn er opinn öllum
sem búa við áfengisvandamál,
og við skulum ekki gleyma því,
að á bak við hvern drykkjumann
eru nokkrar persónur og líf
þeirra er í algjörum rústum.
Það er staðreynd að þessi félags
skapur hefur orðið mörgum
manninum og mörgu hjóna-
bandinu til bjargar.
Ég vil að lokum segja að
hver sá sem heldur að hann sé
svo langt leiddur í drykkjuskap
að hann eigi ekki uppreisnar von
að þá hafa staðreyndir talað því
máli, að enginn sé vonlaus.
vakandi. Þú ert kominn stigi
dýpra þegar þú deyrð, því það
er sá svefn sem hlýst af aleohol
inu, en alcohol er ekkert annað
en róandi lyf og verkar sem
slíkt á mannslíkamann.
— Nú má segja að það verði
algjör straumhvörf hjá þér I
haust, en þá ferð þú út á Free-
port. Yarst þú hvattur til að
fara?
Flestir vilja halda því fram
að þeir fari í meðferð af sjálfs
dáðum, og ég hélt það nú reynd
ar líka, í og með. Ég er nú hins
vegar búinn að gera mér grein
fyrir því, að það eru venjulega
einhverjir aðrir sem að baki
standa, s.s. eiginkonur, vinnu-
veitendur, samstarfsmenn og
vinir. Ég vil ekki segja að ég
hafi farið af sjálfdáðum. Ég átti
marga góða að, og ég gerði mér
hreinlega ekki grein fyrir hvern
ig ég var orðinn, og var því
nánast sendur sem bögull út.
Það var raunverulega ekki fyrr
en eftir fyrstu dagana í meðferð
að ég fer að viðurkenna minn
sjúkdóm.
— Fara menn einir út á
Freeport?
Nei. Mjög fljótlega eftir að
menn fóru þarna út fyrst, sýndi
það sig, að ekki var ráðlegt að
senda okkur eina í flugvél, því
við gátum gert alls konar glappa
skot þar, því oft fá menn sér
sjúss í flugvélinni og eru svo
nestaðir flösku úr fríhöfninni.
Því var sú leið tekin upp að
fyrrverandi sjúklingur á Free-
port fer sem fylgdarmaður og
Sigurður Guðmundsson
Guðbrandur Kjartansson
6