Bæjarblaðið - 23.05.1958, Blaðsíða 3

Föstudagur 23. maí 1958
BÆJARBLAÐIÐ
3
Sr. JÓN M. GUÐJÓNSSON:
Akirngor heimo og heimon
sameinast m linnismerhi sjómanna
Ágrip af sögu mmnismerkismálsins.
„Römm er sú taug, er rekka
dregur föðurtúna til“. — Það
finna allir, s.em flutzt hafa burt
af bernsku- og æskustöðvum,
hve mikil ítök þessar stöðvar
eiga í manni, og því betur finn-
um við það, eftir þvi sem árin
líða og aldurinn færist yfir. Ég
skil það vel, Akurnesingar,
sem í dag heimsækið ykkar
gömlu stöðvar hér, og heiðrið
mieð hingað komu ykkar ykkar
gamla Akranes, að ykkur firin-
ist nú, að þið hafið stigið fót-
um ykkar á heilaga jörð. Og
það er heilög jörð. Því hvar
er helgidómur, ef ekki þar, sem
vágga okkar stóð, léttu sporin
bernsku og æsku voru hlaupin,
minningin um svo margt, sem
lífið hefur gefið okkur bezt og
við fáum aldrei fullþakkað. En
svo ljúft sem það er ykkur að
mega enn einu sinni dvelja við
þessar minningar, er ykkur
fagnað, innilega fagnað. Yerið
velkomin og Guð blessi ykkur
þessa stund, sem þið dveljið
hér. — En ekki aðeins það, að
við — heimafólk — samfögn-
um ykkur og bjóðum ykkur vel-
komin. Akranes á ykkur svo
margt að þakka. Því réttum við
ykkur þakklátar hendur okkar
og segjum: Af alhug þökkum
við ykkur fyrir allt, sem þið
hafið gert og eruð að gera fyrir
Akranes. — Atthagafélag Akra
ness er ekki gamalt, en það
hefur þegar sýnt á hverju
er byggt og hver stefnan er.
Að mæta á góðra vina furid-
um, rabba saman og fá sér
kaffisopa er öllum hollt og gott.
En félagarnir í Atthagafélagi
Akraness hafa gert meira en
þetta. Þeir hafa látið sig varða
eitt og annað hér heima, til-
einkað sér hræringar okkar
heimamanna, er verða mættu
þessum stað til nokkurrar bless
unar, og léð þeim með áhuga
hendur sínar. Eitt þeirra mála
er fyrirhugað minnismerki sjó-
manna hér á Akranesi, og er
mér ekki grunlaust um, að i
því máli standi þeir e. t. v
betur i istaðinu en við gerum
hér heima. Þó ber ekki að
skilja þetta svo, að nokkur
tregða sé hér fyrir þessu máli.
Ég hygg, að allir Akurnesing-
ar vilji að það komist í höfn.
áður en mjög langt líður. —
Þetta mál er ekki nýtt; það er
margra ára gamalt og á sér
.nokkra sögu. Ég ætla nú að
segja þá sögu í helztu dráttum,
meðfram að ósk formanns Átt-
hagafélags Akraness. Mér er
ekki kunnugt um, hver fyrstur
stakk upp á því, að reisa bæri
minnismerki sjómanna á Akra
nesi.
FariS, af staS.
Árið 1946 var orðsending
um þetta mál (dags. 27. sept.)
borin út til bæjarbúa og þar
óskað eftir samtökum þeirra til
að hrinda málinu áleiðis. Seg-
ir svo í þessari orðsendingu:
„. . . . Er hér um að ræða vott
þakklætis cg virðingar við
Ræðu þessa flutti séra Jón M.
GuSjónsson á samkomu, sem Átt-
hagafélag Akmness hélt hér á
Hótel Akranes laugardaginn 10.
maí siSasliSinn.
minningu hinna mörgu, sem
úr þessu byggðarlagi hafa fórn
að lífi sínu í hugprúðri bar-
áttu fyrir heimili sitt, bæjar-
félag, land cg þjóð, og gist
hina votu gröf......„Margar
hendur vinna létt verk“, segir
hið fornkveðna. Og þannig hef
ur það unnizt, og þannig mun
það vinnast hér. Sameinum við
hendurnar, munum við sjá
minnismerki sjómanna bera
við himin innan tíðar, og við
öll verða ríkari af gleðinni.
sem samfara er hverju göfugu
verki ....“.
Málið fékk í byrjun góðar
undirtektir. Á áskriftarlista,
sem fylgdu orðsendingunni,
safnaðist dálítil peningaupp-
hæð. Margir höfðu orð á því,
að þeir myndu gefa sína gjöf.
þegar séð væri, hvernig merkið
væri endanlega hugsað. Nokkr
ir lofuðu vinnu, þegar til
kæmi, þó helzt vörubílstjór-
ar með bíla sína, ef þörf væri
fyrir þá. Um svipað leyti var
samþykkt, að hver vélbátur, er
stundaði róðra héðan, gildi
litla upphæð til merkisins ár
lega. Þá var og um það talað
að einhver hluti af tekjum sjó
mannadagsins gengi til minnií
merkisins.
Framkvæmdanéfnd kosin.
Þegar hér var komið, óskað:'
ég eftir því við ýmis félög hér.
að hvert þeirra veldi einr
mann, er yrði fulltrúi félags
ins í nefnd, sem hefði á hend:
framkvæmd í málinu. Vai
þeasu vel tekið, og minnis
merkisnefndina skipa fulltrú
ar frá sjómanna-, vélstjóra- o£
skipstjórafélögunum, fulltrúi
útgerðarmanna, slysavarna-
deildanna beggja o.fl. í nefnd-
inni tók sæti, að ósk minni,
Sveinbjörn Oddsson, bókavörð
ur, og ber okkur, isem unnum
þessu máli, að þakka honum
sérstaklega. Hefur Sveinbjörn
verið hinn vökuli hugsjóna-
maður í þessu máli, sem á-
nægjulegt er að ' vinna með,
maður, sem horfir hátt og læt-
ur ekki letja sig.
Einar Jónsson, myndhöggvari.
Þegar sýnt var, að málið
fengi góðan byr, var leitað til
Einar,s Jópssonar, myndhöggv-
ara, um hugmynd að gerð
minnismerkisins. 1 bréfi til
mín taldi hann sig ekki geta
gert þetta vegna tæprar heilsu.
„Ef ég hefði fyrrum fjör og
krafta og allar aðstæður góðar,
mundi ég ekki slá hendinni á
móti slíkri ágætri uppgáfu“,
sagði Einar í bréfinu. Óskar
hann okkur alls góðs í þessu
máli.
Guðjón Samúelsson, húsa-
meistari.
Var nú farið til Guðjóns
Samúelssonar, húsameistara,
og óskað eftir tillögu hans.
Guðjón fékkmikbm áhuga fyr
ir þessu máli, hreifst af stað-
setningu þess, sem þá var á:
kveðin, og kom liingað uppeftir
i því augnamiði að geta leyst
þetta vel og vandlega. Hann
sá stórar sýnir í sambandi við
þetta mál, en entist ekki aldur
til að koma þeim á pappírinn.
nema að litlu leyti.
Marteinn Guörnundsson,
myndskeri.
Nefndin sneri sér , nú til
Marteins Guðmundssonar,
myndskera, um gerð merkis-
ins. Vann hann sjúkur að hug
mynd sinni skömmu fyrir and-
lát sitt. Hafði hann lokið við
að móta sjómann, prýðilega
gerðan, en ekki meira. Þykir
okkur vænt um þennan sjó-
mann Marteins.
MáliÖ dregst á langinn. —
Minningarspjöld.
Nú kom bið nokkuð löng
— í málinu. Við höfðum ekki
það gildan sjóð handa á milli,
að lagt væri út í það að efna
til samkeppni um gerð merkis-
ins. Við reyndum þó að halda
í horfinu, einkum með því að
minna fólk á merkið með
hvatningarorðum í bæjarblöð-
unum og prentun minningar-
spjalda. Þetta bar ekki þann
árangur, sem við höfðum
vænzt. Við létum okkur detta
í hug, að bent yrði á minnis-
merki sjómanna til minningar-
gjafa við fráfall manna, og sér-
staklega þeirra, sem höfðu var-
ið löngum kafla æfi sinnar í
baráttunni á hafinu,, en þetta.
hefur svo að ,segja algjörlega
brugðizt. Minningarspjöldin
hafa verið sniðgengin og jafn-
an vísað til annars en minnis-
merkis sjómanna, vitanlega í
'góðri meiningu gjört og vissu-
lega til góðra málefna.
Minningargjöf um Bjarna
í BæjarstœÖi.
Þess ber því að geta, sem vel
hefur verið gert fyrir þetta
mál, og þakka það. Stærsta
minningargjöfin, kr. 5000,00
var gefin til minningar um
sjómanninn og formanninn
Bjarna Brynjólfsson í Bæjar-
stæði, þann merka mann, frá
börnum hans.
Leitaö til listfengra heima-
heimamanna.
Leitað vár til listfengra
heimamanna og þeir beðnir
um að leggja sitt til málanna
um úllit: merkisins. Margir
þeirra hafa hugsað þetta og
sumir komið með beinar tillög-
ur. T. d. hefur nefndin í hönd-
um líkan af merki frá Guð
mundi Samvielssyni og teikn
ingu frá Þórarni Ólafssyni,
kennara.
Hugmynd frá Ameríku.
Ennfremur hefur nefndinni
borizt, óbeðið, hugmynd um
gerð minnismerkisins allar göt-
ur vestan frá Ameríku, frá
manni af íslenzku bergi, bygg-
ingafræðing, sem heima á í
Los Angeles. Hugulsemi hans
var honum innilega þökkuð
í bréfi til hans.
GuÖmundur frá Miðdal.
Guðmundur Einarsson frá
Miðdal, myndhöggvari, hefur
sýnt þessu máli mikinn vel-
vilja. Hann hefur boðið okkur
aðstoð sína og gert tillögur
um gerð minnismerkisins og
Framhald af 1. siðu.
tæplega leyfa sér það í Reykja-
vík og við, sem sjaldan fáum
tækifæri til að lifa slíkar stund
ir, eigum engu síður heimtingu
á að fá efnisskrá sem að lengd
samsvarar því sem venjulegt
er. Meira förum við ekki fram
á, en í þetta skipti vaintaði
minnst 15—20 mínútur upp á
að isvo væri.
Fyrsta verkið á efnisskránni
var forleikurinn að óperunni:
„Kátu konumar í Windsor".
eftir Nicolai. Þetta er einn
af þeim forleikjum, sem koma
öllum .í gott skap, kjörið verk
til að byrja á. Næst söng Þor-
steinn Llannesson tvær aríur
eftir Mozart og Weber. Þor-
steinn er vel menntaður söngv-
ari, en rödd hans skortir það
fínasta til að geta talizt fögur.
Því næst spilaði hljómsveit-
in tvo dansa úr óperunni:
„Selda brúðurin“, eftir tékk-
neska tónskáldið Smetana.
Reyndi þár mikið á hraða og
samtök hljómsveitarinnar, en
hún reyndist vandanum vaxin.
Eftir hléið var svo leikin hin
undurfagra ófullgerða sinfónía
eftir Schuberl. Hvert manns-
stað fyrir það. Við eruni þakk
lát Guðmundi fyrir, áhuga
hans með okkur í þessu máli.
Eins og sjá má af framan-
sögðu, er nú svo komið, að úr
nokkru er að velja. og hefur
minnismerkisnefndin tekið
þessar tillögur til athugunar,
sérstaklega á tveimur síðústu
fundum sínum, sem haldnir
voru með stuttu millibili nú
nýlega. Ennfremur kom þá til
umræðu staðsetning merkísins.
I sjóÖi um 50 þús. kr.
Minnismerkissjóðurinn mun
nú vera rúmlega 48 þúsund
krónur. . I ,
Og þá hef ég rakið þessa
sögu í höfuðdráttum. Þ'að ér að
vísu rúm 11 ár síðan fyrsta
orðsendingin um minnismerk-
ið fór af stað, og sjálfsagt hefði
mátt gera betur fyrir málið
þennan tíma, en hvort 5 eða
10 árunum fyrr eða síðar skipt
ir ekki öllu með þetta mál.
Það stærsta er, að hægt sé að
gera þetta tákn sjómannanna
svo lir garði, að það sé þeim og
minningu þeirra samboðið. Við
viljum horfa hátt í því efni.
Það kann að taka einhvern
tíma enn, að við höfum þetta
tákn fyrir augmn í stærð sinni
og mikilleik, en við nálgumst
markið, og það greiðlega, ef
við leggjumst öll á eitt.
Þökk sé ykkur í Átthagafé-
lagi Akraness fyrir áhuga ykk-.
ar í þessu máli og framréttar
hendur. Ég þakka ykkur ‘ öll-
um, fyrir hönd okkar heima-
fólks, fyrir komu ykkar, tryggð
ykkar og ræktarsemi.
LifiÖ heil.
barn getur raulað fyrir munni
sér stef úr verki þessu jafnvel
án þess að vita, að það er til,
svo oft er það leikið. Er vafa-
samt, hvort nokkur önnur
hljómkviða hefur náð meiri
vinsældum. Flutningur hljóm
sveitarinnar var fágaður og
hreinn og fegurð og tign. þessa
verks naut sín ve! í höndum '
hennar. En svo var dagskráin
búin og eftir ítrekaðar tilraun- .
ir gáfust áheyrendur upp við
að þrýsta hljómsveitinni til að
spila meir. Öþarfleg stífni, er
það ekki? Hljómsveitarstjórinn
Robert Abraham Ottósson er
einn færasti hljóómsveitar-
stjóri á landi hér. Sýndí hann
það á tónleikum þessum, að:
hann kann sitt fag ,og hefir
fullt vald yfir hinum 50 hljóm
sveitannöinnum, ,sem i hljóm-
sveitinni spiluðu.
Oskaudi væri, að slíkar heim ,.
sóknir sinfóníuhljómsveitar-
innar mættu verða fastur lið- J
:ur . í tóirilistarlífi bæjarins, og
þá mun ekki líða á löngu þar
til Bíóhöllin fyllist af áhuga-
sömum1 tilheyrendum. Hafið <
þökk fyrir komuna.
- Þ. y':
Sinf óníuhlj ómsveitin