Skagablaðið - 01.03.1985, Blaðsíða 7
Á ferö um Akrafjall mei Jóni Péturssyni, síðari hluti:
Um Skellibrekkur
efst í Kirkjutungum
Háihnjúkur eins og hann lítur út uppi á fjallinu sjálfu.
Það var fastmælum bundið
eftir síðustu ferð í Akrafjallið
að fara aðra ferð seinna í vetur
þegar gott væri veður og fara þá
upp á háfjallið, ganga með
brúnum og á hæstu staði þess.
Ferðina fórum við svo þann 9.
febrúar, sem var laugardagur
og bauð upp á hið besta veður:
sól og blíðu. Lagt var af stað
utan af Skaga uppúr hádeginu
og ekið sem leið liggur upp að
Fossakoti. Þar skildum við bfl-
inn eftir og héldum sömu leið
upp og við fórum síðast,
þ.e.a.s. inn með Berjadalsá og
inn Þvergil en þar snerum við
við í síðustu gönguferð.
Nú hefjum við ferðina inn
með ánni, ekki er gangfæri sem
best því við vildum hafa harð-
fenni svo hægt væri að ganga
alveg niðri í árfarveginum en
það er ekki hægt að þessu sinni
svo við klöngrumst í brattri
skriðunni vinstra megin við
ána. Aðeins hefur skafið til
snjó við börð og í lautir, annars
er snjólétt í fjallinu þessa dag-
ana ef frá eru taldir nokkrir
stórir og harðir sk^flar efst í
giljunum.
Kirkjutungur
Þrátt fyrir fremur erfitt færi
miðar okkur þó drjúgan inn
eftir. Á hægri hönd er Jóku-
bungan en á vinstri hönd eru
Kirkjutungur, sem við sjáum
nú lítið í vegna brattans og svo
kemur kast rétt fyrir ofan okk-
ur. Kirkjutungur munu bera
nafn af Garðakirkju, sem átti
þær hér á árum áður. Efst í
Kirkjutungunum eru Skelli-
brekkur, sem ég gat um í
síðasta spjalli. Kirkjutungur ná
frá Þvergili og inn í Norður-
gilið. Áin er undir ís og stöku
skaflar við hana hér og þar,
sumt er harðfenni en annað
lausasnjór þannig að maður
getur séð að einhver hefur verið
hér á ferð á undan okkur. Sá
hefur þó ekki verið á tveimur
fótum heldur fjórum. Þetta eru
sem sagt för eftir rebba, sem
síðar kom í Ijós er á gönguna
leið, að lágu um allt fjallið þvert
og endilangt. Ekkert sáum við
kvikt fyrr en við nálguðumst
Suðurgilið. Þar flugu upp und-
an okkur sex rjúpur, sem við
áttum eftir að sjá oftar í förinni.
Hér á hægri hönd fyrir innan
Jókubungu kemur Suðurgilið.
Það er frekar djúpt og þröngt
hér neðst en efst uppi byrjar
það í þúfnamóa og smádýpkar
svo á leið niður að ánni. Hér
innan við gilið er volga upp-
sprettan, sem getið var um í
Skagablaðinu fyrir nokkru.
Hún er alveg niður við ána,
svona um 5-6 metra frá henni,
neðst í Lambatungunum. Við
förum að henni og athugum
hitann, sem auðvitað hefur ekk-
ert breyst frá því ég mældi hann
síðast.
Þegar hér er komið er næst að
ákveða hvort við ætlum að fara
áfram upp Suðurgil eða áfram
með ánni. Við tökum seinni
kostinn. Þegar kemur hér inn
eftir verður meiri gróður með
ánni og betra að ganga. Enn
fljúga rjúpurnar upp undan
okkur og fljúga fram með ánni.
Við göngum sömu leið. Eftir
u.þ.b. 10 mínútna gang frá
Suðurgilinu kvíslast áin á tvo
vegu og fram undan eru tvö gil.
Það til vinstri heitir Norðurgil
en það sem er hægra megin
heitir Austurgil.
Lambatungur
Við tökum stefnuna upp
Austurgilið. Tungurnar á milli
Norður- og Suðurgils heita
Lambatungur. Þegar upp í gilið
kemur verður gangfæri hið
besta því hér er komið á harð-
fennið og miðar því vel þó á
brattann sé að sækja. Þegar upp
úr gilinu kemur taka við sléttir
melar, mosagrónir að mestu
með stöku steinum upp úr. Við
höldum áfram sömu stefnu og
komum þá fram á brún á Kúlu-
dal. Er þetta um 3-400 metra
frá gilbotninum. Kúludalur er
dálítil geil í fjallið að sunnan-
verðu og lækurinn eða áin, sem
eftir honum fellur heitir Kúlu-
dalsá.
Vestur af Kúludal taka við
hamrabelti og snarbrattar skrið-
ur með hamrabeltum hér og þar
í hlíðunum, sem skorin eru
sundur af skörðum oglækjar-
farvegum á stöku stað. Öll
suðurhlíðin að Háahnjúk er
með þessu svipaða mynstri. Þó
er nokkur gróður á syllum til og
frá um hlíðina og eins eru
grasflákar á stöku stað. í þetta
graslendi mun fé sækja töluvert
á sumrin og er því oft erfitt að
smala því til rétta á haustin.
Komið hefur fyrir, að fé náist
ekki úr þessum stöðum fyrr en
komið er langt fram á vetur.
Hæsti hluti suðurbrúnarinnar
heitir Háihnjúkur og er kollur
hans um 555 metra yfir sjávar-
máli. Þegar við höfum gengið
eftir brúnunum út á Háahnjúk
snúum við aftur sömu leið til
baka inn að Kúludal. Þessi leið
eftir brúnunum er ágæt yfir-
ferðar. Austan Kúludals er
klettahöfði með svipuðu sniði
og hlíðarnar vestur af honum.
Þar inn af er talsvert lægra, stórt
gil eða dalur. Þetta er Grafar-
dalur, sem endar í klettóttu gili
þegar neðar kemur. Þetta gil
mun heita Grafargil.
Við höldum göngu okkar
áfram fyrirofan Grafardal, þar
er slétt og gott gangfæri. Fram-
undan eru dálitlar hæðir. Þegar
komið er hér austur á fjallið
lækka klettabeltin og hverfa í
líðandi og ávalar bungur. Þessi
hluti fjallsins heitir Háfanna-
hlíðar, en í daglegu tali er þetta
svæði nefnt Hlíðar.
Þar sem við stöndum hér á
Háhlíðunum blasir við hið
besta útsýni. Suður undan er
Esjan og Kjósarfjöll, sem ég
kann ekki nöfnin á. Lengra inn
með Hvalfirði eru Botnssúlur
einna mest áberandi ásamt
Hvalfellinu. Þá sést Brekku-
kambur mjög vel. Norður af
kambinum taka við fjöllin innst
í Svínadal, þá kemur Skarðs-
heiðin og fjöllin vestur af henni,
Ölver og Hafnarfjall. Vestur á
Mýrar sést mjög vel og fjöllin
þar fyrir ofan og um allt Snæ-
fellsnes með Snæfellsjökul sem
útvörð.
Tófan á ferð
Þegar við höfum virt fyrir
okkur útsýnið dágóða stund
höldum við áfram og tökum
stefnu á Jökul eins og sagt er til
sjós. Þegar vestar kemur lækk-
ar til muna, þar sem gilin eru
fyrir sunnan okkur, en fyrir
norðan fer að halla í Fells-
axlargilið. Fyrir ofan Þvergilið
er töluvert grýtt. Sá ég merki
þess, að tófan hafði verið að
draga til ullarlagð einn mik-
inn, hafði komið með hann
ofan af hæðinni fyrir sunnan
gilið, þ.e.a.s. úr Skellibrekk-
um. Þarna sá ég líka brot úr
flugvélinni, sem fórst á þessum
slóðum með tveimur mönnum
fyrir mörgum árum.
Við höldum áfram ferðinni,
nú hækkar aftur og eftir
skamma stund stöndum við á
brúnum Kjalardals. Það er
hvelfd kvos með klettabeltum
efst að vestanverðu og mun
hann draga nafn af lögun sinni.
Eftir honum fellur lækjarsytra,
sem mun heita Kjalardalslækur.
Við höldum áfram vestur
með brúninni, sem smáhækkar.
Hér erum við farin að sjá vel í
Geirmundartind. Fyrir austan
tindinn kemur geil í fjallið. Það
er eins og stykki hafi hrunið úr
fjallinu, sem alls ekki er ólík-
legt, því undir eru pyttir, en það
eru hólar gerðir af grjóti og möl
með klettum fremst, sem snúa
að veginum sem liggur þar
skammt fyrir neðan.
Áfram er ferðinni haldið vest-
ur með brúninni og nú snar-
hækkar upp á Geirmundartind,
sem er ávalur og grasi gróinn að
sunnanverðu en það sem sést í
norður er þverhnípt hamra-
belti. Þetta er hæsti staður á
fjallinu, 643 metrar yfir sjávar-
máli. Þaðan höfum við mjög
gott útsýni til allra átta.
Guðfinnuþúfa - Sandhóll
Nú er degi tekið að halla
þannig að við förum heldur að
hraða okkur niður á við. Sæmi-
legt er að ganga niður brúnirnar
þar til við komum að Guð-
finnuþúfu. Þar er brött og grýtt
skriða, erfið yfirferðar. Fyrir
neðan Guðfinnuþúfu er hóll
einn mikill, sem sést vH neðan
af Skaga. Þessi hóll he, Sand-
hóll og er hann neðst vió rætur
fjallsins. Fyrir utan Sandhól er
mikill vantsagi undan rótum
fjallsins. Þetta svæði heitir
Slaga.
Fyrir nokkrum árum voru
þessi vatnsaugu grafin upp og
settir í þau brunnar, sem gera
það að verkum að nú er vatnið
úr þeim leitt í vatnsveitu okkar.
Þetta svæði hefur nú verið girt
þannig að nú er þar fjárheld
girðing, sem aðeins er farið að
planta í trjágróðri, með mis-
jöfnun árangri sýnist mér. Nú
er orðið stutt niður í Selbrekk-
una. Við göngum því greitt
þennan síðasta spöl, sem eftir
er að bílnum. Þegar þangað
kemur er klukkan farin að
ganga sjö og við höfum því
verið á ferðinni í 5 klukku-
stundir og dálítil þreyta farin að
gera vart við sig. Þar með er
komið að leiðarlokum og ekki
annað eftir en að þakka sam-
fylgdina.
Jón Pétursson.
Útsýnið er glœsilegt ofan af fjallinu.
7