Skagablaðið - 31.07.1985, Blaðsíða 7

Spuming
vikunnar
Ert þú í einhverjum félags-
samtökum?
Sigurður Ármannsson: — Ég
spila fótbolta með HV og er í
Hjálparsveit skáta að nafninu til.
Það má síðan fylgja svona auka-
lega að ég er í „Hótel Akranes fan
club“.
Valtýr Ármannsson: — Nei.
Nema þá kannski að ég spila
fótbolta með 2. flokki ÍA.
Úrsula Ámadóttir: — Ég er í
hestamannafélaginu, saumaklúbb
og ungmennafélagi sem heitir
Þrestir.
Guðmundur Á. Gunnarsson: —
Ég er í sama ungmennafélagi og
Úrsula. Ég var í kvartmílu-
klúbbnum í gamla daga, en það
eru nú mörg ár síðan.
Valgarður L. Jónsson:
Borgarfjarðarferð
Hinni ungu kynslóð ber að þakka þann hug, hlýju og mannúð, sem
hún sýnir hinu aldna heiðursfólki, sem skilað hefur góðu lífsstarfi til
nýrrar kynslóðar. Leggur sig fram við að létta því langar tómstundir
ellinnar. Gefa því kost á að sjá og heyra frá umhverfi hins vinnandi
manns, sem tók við því verkefni, sem það fór frá. Verkefni sem vonandi
verður ætíð til, fyrir þann, sem á líf og starf fyrir stafni.
Fimmtudaginn 11. júlí 1985 var vistfólki Dvalarheimilisins Höfða
boðið í skoðunarferð um Borgarfjarðarhérað. Farkosturinn var 40
manna hópferðabðl frá Sæmundi í Borgarnesi, bðstjóri var Guðmundur
Óskar Hermannsson, lipur og hinn besti bðstjóri.
Ásmundur, fostjóri Höfða, var
fararstjóri og í hans hópi starfsfólk
heimilisins Milla, Jónína, Lóa og
Sigurbjörg. Þar sem ekki var skip-
að í öll sæti í bílnum, þá var okkur
hjónum boðið far.
Lagt var af stað kl. 9, og ekið
sunnan Akrafjalls um Innri-Akra-
neshrepp. Ásmundur fræddi far-
þega í hljóðnemann um hina sögu-
frægu staði og fleira þessari sveit
viðkomandi. Þó margt af ferða-
fólkinu hafi heyrt og lesið eitt og
annað um þessar byggðir, er engu
að síður gaman að upp skuli rifjað
þegar leið liggur þar um.
Fyrsti skoðunarstaðurinn var
Málmblendiveksmiðjan á Grund-
artanga. Koma okkar þangað var
undirbúin því þar mætti okkur við
verksmiðjuhlið Guðlaugur yfir-
verkstjóri, settist inní bíl okkar og
tók hið besta á móti okkur. Hann
lét aka bílnum niður á bryggju og
fræddi okkur um tæknibúnað til
upp- og útskipunar, sem verk-
smiðjan á til sinna þarfa. En bryg-
gjuna eiga þeir ekki, þar kemur
sveitarfélagið o.fl. til. Við br-
yggjuna var eitt stærsta vöruflutn-
ingaskip íslendinga M/S Akranes,
sem er einnig frægt af siglingu sinni
umhverfis hnöttinn á s.l. vetri. Að
því loknu var ekið innfyrir girðing-
arhlið verksmiðjunnar. Guðlaugur
lýsti öllu mjög vel og skilmerkilega
fyrir okkur og afhenti hverjum
manni myndakort með upplýsing-
um um staðinn. Svo nú ættum við
að vita betur hvað þarna er að
gerast, þegar leið okkar liggur þar
hjá. Þessi geðþekki heiðursmaður
á þakkir okkar fyrir góðar viðtökur
og góðar óskir okkur-til handa.
Undir þær tökum við heilshugar
honum og starfsfólki hans til
handa.
unum, þar sem við skoðuðum einn-
ig og settum okkur inní starf
fólksins, sem við áttum hægt með.
Því þar hafa spor okkar flestra
legið áður. Þar er líf og gróandi
hvert sem iitið er. Þar vinnur fólk
oft erfitt starf, ótímabundið og
tímafrekt án þess að mæla allan
tímann, eða reikna út kaupið.
Miklu frekar hitt, að þetta er
engjunum, sem fyrri tíðarmenn
stóðu í teig og hjökkuðu, sér til
framfæris, semsé alvara lífsins hef-
ur breyst í leikaraskap, þannig
breytast tímar. Þórhildur f.v.
húsfrú á Stóru-Fellsöxl, er hér í
bílnum, skyldi hún ekki muna
tfmana tvenna, þegar hún ekur nú
hjá og lítur heim á sitt fyrra
hefðarsetur, með fallega skógar-
Hádegisverður í Bifröst. Á myndinni eru: Margrét, Þórhildur, Anna, Árni, Þorkell, Sigríður og Guðrún.
Andstaða við sveitalífið
Það verð ég að segja eftir að hafa
skoðað þetta stóra mannvirki, að
þar innan girðingar varð minn
andardráttur þungur og ónotaleg-
ur, trúlega hefur reykur, sem út
streymdi vegna álags á síu, sem
Guðlaugur nefndi, geta hafa spilit
loftslagi, en það átti að lagfæra
fljótlega, að hans sögn. En mér
finnst þessi starfsemi algjör andst-
aða við það líf og þann starfsvett-
vang sem mér er kærastur, sveita-
lífið... Þarna er eins og sálin fari úr
sambandi, eins og maður gæti
ímyndað sér í gröf dauðans, þetta
er lífvana starf. Mér kemur í hug
þrælkunarbúðir, þar sem hverjum
er skylt að gera skyldu sína, án
þess að öðlast ánægju og lífsfyll-
ingu í starfi. Á hinu leitinu, sveit-
lífsfylling, sem skapar hamingju,
sem er gulli betri. Þarna rætast
hugsjónir, hafa gert og gera. Þarna
verður ævintýrið að veruleika í
hinni frjálsu byggð okkar ástsæla
lands, sem býr yfir ótakmörkuðum
auðlindum, ef að er gáð og varlega
með þær farið. Þarna er sú auð-
spretta, sem gert hefur mannlífið á
íslandi áhugavert og landið
vinsælt. Um þá auðiind standa allir
sannir Islendingar vörð, vonandi
um langa framtíð.
Einhverntíma hefði þótt ömur-
leg sjón að sjá það höfuðból Klafa-
staði í eyði. Man ég þá tíð, að þar
bjuggu góðu búi heiðursmenn og
búhöldar góðir. Þær eru fleiri í
eyði, eða orðnar þurrabúir jarðirn-
ar í Skilmannahreppi. Það er helst
að hross sjáist í túnum og gömlu
Guðný Þóra Guðjónsdóttir og Petrína Narfadóttir rœða um hádegisverðinn í Bifröst.
runnann við húsgaflinn, þar sem
samhent fólk lifði góðu farsælu lífi,
sem kærar minningar eru frá.
Hagamelur heimsóttur
Við ókum í hlað á Hagamel, þar
eru 8 íbúðarhús risin, þeirra
Grundartangamanna og eitt þeirra
á Sigurður, skólastjóri í Heiðar-
skóla. Jón Steingrímsson, einn íbú-
inn þar, tók á móti okkur og sýndi
staðinn og fræddi, á vingjamlegan
og virðulegan hátt. Þarna er útsýni
með því fegursta sem þekkist,
reyndar létu þeir Guðlaugur og
Jón báðir ánægju sína í ljós yfir
búsetu á þessum friðsæla stað.
Við ókum Melasveitarhring og
fram hjá Melarleiti, Salvör f.v.
húsfreyja þar, er einnig hér með
okkur. Þau hjónin, hún og Magnús
Eggertsson gerðu garð sinn frægan
á þeirri tíð, fyrir góðan búskap,
sem vakti hvers manns athygli fyrir
snyrtimennsku utan húss sem
innan. Og aldurhniginn stórbóndi
á Narfastöðum, Arnór Steinarson,
er einn farþega, hann man fífil sinn
fegri, nú er hans jörð mannlaus,
sem fleiri. Salvör getur verið giöð
yfir búskapnum í Melarleiti, þar
halda vel í horfinu sonur þeirra Jón
og hans ágæta kona Kristjana
Höskuldsdóttir.
Við ókum uppí sumarhúsa-
byggðina í Ölver, þar eiga nokkrir
Akurnesingar athvarf til að eyða
frístundum sínum á fögrum og
friðsælum stað. Þar er einnig
sumarheimili fyrir börn, sem
Kristrún í Frón hefur lengi staðið
fyrir af myndarbrag. Þarna er einn-
ig skeiðvöllur hestamanna og
þarna hafa oft verið haldnar sumar-
skemmtanir, vinsælar af Akurnes-
ingum o.fl.
Leið okkar lá um hina vinsælu
Borgarfjarðarbrú. Ásmundur
hafði á orði, að það væri mannvirki
búsældarlegt og vel búið í Borgar-
fjarðarhéraði. Hitt er ánægjulegt
einnig hve margir kaupstaðabúar
eiga sína sumarbústaði vítt og
breitt um þetta hérað. Það sannar
okkur hve rík áhrif sveitasælan á í
eðli Islendinga, það er mér ánægju-
efni.
Framhjá Galtarholti í Borgar-
hrepp er ekið, íbúðarhúsið þar er
yfir 100 ára gamalt það blasir við
augum vegfarenda, þar er Bergur
Arinbjarnarson fæddur 17. ágúst
1901. Hann ber aldurinn vel eins
og fleiri dvalargestir, sem eru hér
á ferð, að skemmta sér og skoða
fagra byggð. Áfram er ekið og
framhjá höfuðbólinu Svignaskarði,
sem nú er orðinn griðastaður kaup-
staðabúa, sem eiga sumarbústaði
þar vítt og breitt. Þannig er það á
fleiri jörðum í Borgarfirði; Val-
bjarnarvöllum, Stóra-Fjalli, Mun-
aðarnesi og mörgum fleiri stöðum.
Kaffi í Þyrli á Hvalfjaðarströnd. Nafn konunnar lengst t.v. vantar en síðan eru: Sigríður, Nonni, Milla, Salvör, Þorsteina, Ásta, Lóa, Gunna og
Sigurbjörg á myndinni.
Við stoppuðum ekkert að ráði,
en héldum til baka og yfir hálsinn
hjá Stóra-Ási og niður Reykholts-
dal, yfir og framhjá Kleppjárns-
reykjum niður Bæjarsveit, við
hlaðvarpann á höfuðbólinu
Varmalæk, niður mýrina og
framhjá Fossártúni, þar sem Sturla
Guðbjarnason býr á snotran hátt.
Gamli maðurinn, Guðbjarni faðir
hans, er með okkur í dag, það
gladdi hug hans, að eiga þess kost,
að renna augum heim á þetta fagra
býli, sem honum er svo kært. Eins
og reyndar sveitin öll, því þessi
aldni heiðursmaður stundaði um
langa tíð búskap hér á Akranesi,
með sinni daglaunavinnu og sjó-
störfum.
Ekið var um brúna á Grímsá,
niður hjá höfuðbólinu Hesti og þar
tekin stefna á Hestháls, ekið þar
yfir í Skorradalinn meðfram vatn-
inu og yfir Dragann niður hjá
Geitabergi, þar búa feðgar tveir
góðu búi. Framhjá Erfingja lá leið
okkar, engum steinum var kastað
á leiðið, en það var okkur kennt í
æsku, að kasta steini í grjóthrúg-
una, svo draugur fylgdi okkur
síður. Sagan af þessu leiði er sú, að
vinnumaður á Draghálsi vildi fá að
liggja þar, sem ekki var leyft. En
þegar komið var þarna á hálsbrún-
ina gafst hestur hans og menn upp,
því ófærð mun hafa verið, svo það
ráð var tekið að urða líkið þarna,
það stóð heima að þarna sér heim
að Draghálsi, en ef lengra væri
haldið sé ekki heim. Sá liðni fékk
óskina uppfyllta að sjá heim til
Dranghálss. Svo var vegfarendum
uppálagt að kasta steini á leiðið.
Þegar kemur niður af Ferstiklu-
hálsi eru hús til beggja handa,
austan við merkjalækinn í Ferst-
iklulandi er lítið hús, fyrsta félags-
heimili hreppsins, byggt uppúr
1930, en stóra húsið vestan við
lækinn í Saurbæjarlandi er nýja
félagsheimili sveitarinnar, Hlaðir.
Þar hærra stand tvö nýbyggð íbúð-
arhús, vísir að væntanlegum
byggðarkjarna á þessum stað.
Ferstikla er reisulegur staður,
sem setur svip á þessa sveit. Sú
aldna kempa og heiðurskona Mar-
grét Jónsdóttir f. 4/7 1893, því 92
ára er hér með okkur í dag.
hress og kát að vanda. Hún á
stóran þátt í þeim mannvirkjum og
þeirri sögu framfara, sem þarna
hefur gerst. Þau hjónin Margrét og
Búi Jónsson gerðu garð sinn frægan
fyrir gestrisni og greiðasemi, af
ýmsu tagi við þá er þar áttu leið
um. Þau byggðu myndarlega og
ræktuðu stór tún. Þau hófu fyrst
allra greiðasölu hér á ströndinni og
byggðu veitingahús. Við þetta allt
hefur að sjálfsögðu verið bætt, þar
sem dugandi menn eru að verki
heldur framþróunin áfram. Á Fer-
stiklu búa synir þeirra hjóna tveir
góðu búi.
Inní Olíustöð var ferðinni heitið
og þar skyldi kaffi drukkið, sem
beið á borðum ásamt meðlæti, vel
útilátið í hinum nýja vistlega veit-
ingasal. Þarna var vel þegið að
hvíla og hressa sig um stund. Á
Hvalfjarðarströndinni var norðan-
áttin einna hvössust á okkar leið.
Þannig er það oft á innströndinni,
þó hann sé lygnari á útströndinni,
það getur munað því að hægt sé að
eiga við þurrhey þar þegar það er
með öllu ómögulegt inná Strönd.
Aftur á móti er oft besta veður í
suðvestan og vestanátt, þá getur
stundum verið heyflæsa innfrá, en
væta útfrá. Það sama má segja með
veður í Svínadalnum þar er oft
hvassviðri í norðanáttinni. Þegar
lagt var upp frá þessum síðasta
áningarstað var stefnan sett í
heimahöfn, á Akranes. Bergur fl-
utti þakkarorð, sem við tökum
undir, til góðs fararstjóra og hans
hjálpsama hjálparliðs, allt var
þetta gott og blessunarlega af hendi
leyst, vel þess vert að varðveita
það í minningunni. Heim komu
allir glaðir og hressir, það er líka
guðsgjöf.
Lagt afstað upp íferðina. Á myndinni eru m.a.: Þóra, Bergur, Ásta, Unna, Guðrún, Stefanía, Sigríður, Þórhildur, Salvör, Þorkell, Arnór, Ingólfur,
Lína, Nonni, Sverrir, Árni, Anna, Gunna og Guðbjarni.
sem borgaði sig vel, gagnstætt
okkar dýru hitaveitu. Hvoru
tveggja eru þetta stór framfaraspor
framtíðinni til heilla. Það vantar
enn svolítið meira hugrekki til að
brú yfir Hvalfjörð verði að veru-
leika, sú framkvæmd ætti að geta
borgað sig fljótt og vel, þá tímar
líða og skapað ómælt öryggi og
þægindi fyrir íslendinga og alla,
sem leið um eiga.
Borgarnes er fallegur bær og
vinalegur, ekki síst fyrir snyrtileg-
heitin á flestum sviðum. Þar ókum
við um, og útí Brákarey. Þarna var
Bergur Arinbjarnarson vel kunn-
ugur, þarna átti hann heima í 20 ár
áður en hann flutti á Akranes.
Hann var langa tíð þekktur bifr-
eiðaeftirlitsmaður ríkisins. Þorkell
okkar frá Jörfa átti eitt sinn heima
á heimili aldraðra í Borgarnesi og
kannast við staðinn síðan, hann
fylgist vel með öllu, sem ungur
hann væri, þó árin séu 93 að baki.
Næst er að halda í áttina að
Bifröst í Norðurárdal, þar á að
snæða hádegisverð. Við ókum um
Borgarhrepp, víðast hvar er verið
í heyskap og víða búið að slá mikið
í þurrkinn, sem er loks að koma
eftir nokkra vætudaga.
Lambakjöt í hádeginu
Leið okkar liggur í Bifröst, Sam-
vinnuskólabygginguna. Þarsnædd-
um við hina bestu lambakjöts-
máltíð, þjóðarréttur íslendinga,
sem við gamla sveitafólkið kunnum
að meta. Það er gott að á og rétta
úr sér stutta stund á þessum fagra
og vinalega stað, þess nutum við
öll. Þaðan var ekið til baka niður
að Haugum, þar var beygt inní
Stafholtstungur, um þær var ekið í
norðanþey og fögru veðri. Síðan
fram Hvítársíðu eina fegurstu og
búsældarlegustu sveit á landi hér.
Farið var yfir brúna hjá Bjarnar-
stöðum og Stóra-Ási. Við litum við
hjá Hraunfossum, héldum svo ferð
okkar áfram að Húsafelli. Þar var
veður kaldara, krapaskúr og
stormur, haft var á orði að norður-
landsveðrið næði hér suður, sem
oft áður.
6
7