Fréttir - Eyjafréttir - 27.07.2016, Page 21

21Eyjafréttir / Miðvikudagur 27. júlí 2016
Vestmannaeyja sögðu að þetta hefði
komið þeim mjög á óvart. Álitu þeir
að þetta væri hefndarráðstöfun
stjórnar Herjólfs vegna þess að
Ferðaskrifstofan hefði tekið Smyril
á leigu yfir Þjóðhátíðina. Þó hefðu
þeir e.t.v. mátt eiga von á þessu og
sögðust þeir líta á þetta sem
endalok samskipta Ferðaskrifstofu-
nnar við Herjólf h/f.
Veðurspá hagstæð, breyting á
aðgengi og munavarsla
Framkvæmdir í Dalnum gengu vel
sem endranær. Verið var að leggja
lokahönd á steypt hús sem hýsa átti
ný salerni neðan við Fjósaklett.
Brúin var á sínum stað og myllan á
hólnum. Stóra sviðið sneri þá
öðruvísi, var opið í vestur eða
norðvestur. Brennan þótti með
stærra móti, eins og hún þykir jú
yfirleitt. Veðurstofan spáði
hægviðri fram á laugardag. Á
Veðurstofunni taldi veðurfræðingur-
inn að skýjað yrði þennan tíma, en
gott skyggni. Sagði hann að vindur
yrði varla það mikill að hann næði
að hreinsa sig. Taldi hann að
einhverjar skúrir gætu fallið
síðdegis, en flug og aðrar sam-
göngur ættu að geta gengið
eðlilega.
Ameríkaninn á Keflavíkurflugvelli,
var öllu bjartsýnni, sagðist reikna
með að talsverð sól yrði allan
þennan tíma og þó að veðurspá
þeirra næði ekki lengra en fram á
laugardag, sæju þeir ekki merki
neinna breytinga á veðri eftir þann
tíma.
Ákveðið hafði verið að hleypa
ekki almennri umferð bíla í Dalinn
á Þjóðhátíðinni. Einungis bekkja-
bílum og öðrum þeim sem aka fólki
á svæðið var leyft að fara inn á
hátíðarsvæðið. Einnig átti að leyfa
aðeins þeim sem erfitt áttu um
gang að aka og koma bílum sínum
fyrir á bílastæðum inni í Dalnum.
Og sú nýbreytni var tekin upp að
starfrækt var sérstök munavarsla í
útjaðri hátíðarsvæðisins.
Hústjöldin aldrei fleiri
Föstudagurinn 1. ágúst, - fyrsti
dagurinn í Þjóðhátíð, rann upp,
bjartur, fagur og sólríkur. Mikill
fjöldi aðkomutjalda var þegar
kominn upp í Dalnum. Tjaldgrindur
Eyjamanna voru óvenju margar og
þegar tjöldin voru komin á þær
undir hádegið, reyndust þau orðin
330 talsins og hafa þau ekki verið
fleiri, hvorki fyrr né síðar. Einnig
var fjöldi „aðkomutjalda“ í Dalnum
gríðarlegur og hafa þau sennilega
aldrei verið fleiri í annan tíma. Þá
tjaldaði aðkomufólk í Dalnum en
ekki í húsagörðum í bænum og þá
tíðkaðist ekki að fólk tæki íbúðir
eða hús á leigu í bænum.
Smyrill lagðist að Friðarhafnar-
bryggju. Þegar hann var að koma
með sína 800 farþega í ferð, var
mikið líf á bryggjunni því auk
farþega kom mikill fjöldi Vest-
mannaeyinga til að fylgjast með
komu skipsins.
Í Dalnum hafði Hljómsveitin
Stuðmenn komið fyrir stórum
uppblásnum kolkrabba á þaki stóra
sviðsins, sem vakti mikla athygli.
Eftir því sem leið á föstudaginn
fjölgaði fólki í Dalnum mikið og
Eyjafólk hafði á orði að það þekkti
nánast engan sem það mætti.
Sniglarnir, bifhjólasamtök
lýðveldisins settu mikinn svip á
bæjarlífið og Dalinn. Þeir komu um
100 talsins á Þjóðhátíðina, sigldu
með Smyrli og höfðu mótorhjólin
sín með. Þeir hjóluðu um bæinn og
inn í Dal í halarófu, sem ætlaði
engan endi að taka. Settu upp
tjaldbúðir fyrir sitt fólk og létu vel
vita af sér. Með þeim var hljóm-
sveitin Sniglarnir sem kom fram á
kvöldskemmtunum og á dansleikj-
unum á stóra pallinum.
Sumum Eyjamönnum stóð
hálfgerð ógn af Sniglunum,
bifhjólasamtökum lýðveldisins, en
fordómar gagnvart þeim hurfu eins
og dögg fyrir sólu því Sniglarnir
reyndust fyrirmyndar „vítisenglar“
sem aðstoðuðu gæslumenn og
lögreglu að halda uppi lögum og
reglu í Dalnum og á bryggjunum og
sögðu eins og Njáll á Bergþórshvoli
að með ólögum myndi land eyðast.
Gæslan á hátíðarsvæðinu var í
höndum handknattleiksdeildar ÍBV,
sem taldi um 25 manns.
Stuðmenn frumfluttu Þjóðhátíðar-
lagið á kvölddagskránni. Lagið
heitir Dalbúinn. Textinn eftir
Guðjón Weihe og lagið eftir Ólaf
M. Aðalsteinsson.
Rómantíkin
Þau eru án efa mörg hjónaböndin
sem átt hafa sitt upphaf á þjóðhá-
tíðum. Í Þjóðhátíðarblaðinu 2010
er viðtal við hjón sem kynntust á
Þjóðhátíðinni 1986. Þau heita
Sigurður Guðmundsson og
Aðalheiður Hilmisdóttir og eru frá
Njarðvík. Þau sögðust í viðtalinu
hafa kynnst fyrir utan tjaldið hans
Sigurðar í Herjólfsdal og verið
saman alla Þjóðhátíðina. Þau hefðu
svo gift sig 10 árum síðar. Í
brúðkaupinu vildu þau að Þjóðhá-
tíðarlagið 1986 yrði spilað.
Lagið hafði alltaf rifjað upp þeirra
fyrsta fund. Þau fengu senda úr
Eyjum kassettu með Þjóðhátíðar-
laginu, en lagið ber nafnið Dalbú-
inn. Höfundur lagsins Ólafur M.
Aðalsteinsson og Kristjana dóttir
hans syngja það saman og í einni
laglínunni segir: Svaraðu, svaraðu,
segðu ekki nei, - þú hefur heillað
unga huldumey.
Blá eða græn
Blár litur var settur í tjörnina í
Dalnum, fagurblár Þórsliturinn. En
gamansamur hrekkjalómur setti
gulan lit ofan í bláa Þórslitinn,
þannig að úr varð græni Týsliturinn.
Einn saklaus þjóðhátíðargestur rölti
svo inn eftir með plastbrúsann sinn
um hálsinn og vökva í honum til að
dreypa á.
Honum varð litið á bláa tjörnina
þar sem hún skartaði sínu fegursta í
kvöldsólinni. Upp úr miðnætti
þegar okkar maður var upp á sitt
hressasta, varð honum aftur litið á
tjörnina. Þegar hann sá að hún var
orðin græn á lit, tók hann strikið
beint heim á leið, því hann taldi sig
vera búinn að fá sér nóg neðan í því
þetta kvöldið.
Þjóðhátíðargestir yfir 10
þúsund
Þjóðhátíðarhaldarar voru að vonum
ánægðir að aflokinni Þjóðhátíð.
Veðrið lék við Þjóðhátíðargesti alla
dagana og allir gestir komust heim
á mánudeginum. Fjöldi farþega um
Vestmanneyjaflugvöll var meiri en
áður hafði verið. Jóhann Guð-
mundsson flugvallarstjóri sagði í
viðtali við Fréttir að lendingar á
föstudeginum hefðu verið 172 og
177 á mánudeginum. Væri þetta
mjög mikil aukning því að sömu
daga í fyrra, um Þjóðhátíðarhelgina
voru 109 lendingar á föstudeginum
og 108 á mánudeginum, sem þá var
met. Jóhann sagði að á mánudeg-
inum hefðu um 1500 farþegar farið
um völlinn sem væri að sjálfsögðu
einnig nýtt met.
Þá sagði Jóhann að á 5 dögum
fram á mánudagskvöld hefðu verið
500 lendingar á vellinum. Hefði
umferðin stundum verið það mikil
að á meðan 7 vélar biðu lendingar,
hefðu 5 beðið flugtaksheimildar á
braut. Sagði hann að miklu fargi
væri af mönnum létt að lokinni
svona törn og að allt hefði gengið
slysalaust fyrir sig. Það væri fyrir
mestu.
Herjólfur flutti um þessa Þjóðhátíð
um 1800 gesti og Smyrill nærri
3000 gesti. Með heimamönnum má
því reikna með að gestir þessarar
Þjóðhátíðar hafi losað 10 þúsund.
Var það metfjöldi Þjóðhátíðargesta
og það met var ekki slegið fyrr en
Herjólfur fór að sigla í Landeyja-
höfn. Árin áður höfðu Þjóðhátíðar-
gestir oft verið í nálægt 6 þúsund,
sem þótti ágætt.
Lendum á flugvellinum
Það var að sjálfsögðu mikið að gera
á flugvellinum um hátíðina og
starfsmennirnir orðnir þreyttir og
lúnir. Það var svo einn strandaglóp-
urinn sem hringdi í vikunni eftir
Þjóðhátíð til að athuga með flugið.
Sigurpáll Scheving, starfsmaður á
flugvellinum sem er þekktur fyrir
skemmtileg og hnyttin svör svaraði
í símann. „Er fært núna hjá ykkur“
spurði strandaglópinn. „Nei“
svaraði Sigurpáll þurrlega. „En það
er alveg heiðskírt yfir Heimakletti,“
sagði strandaglópurinn. „Ja, við
erum nú vanir að lenda á flugvell-
inum,“ svaraði Sigurpáll.
Siggi Reim brenndist
Lögreglan bar Þjóðhátíðinni góða
sögu, lítið um vandamál, en samt
nokkur tilvik. Á Þjóðhátíðinni voru
menn frá fíkniefnalögreglunni
lögreglunni til aðstoðar. Töldu þeir
að vitneskja um þessa menn frá
fíknó hefði örugglega orðið til þess
að minna bar á fíkniefnum á
Þjóðhátíðinni en annars hefði orðið.
Enda hefði það sýnt sig að
fíkniefnasalar forðuðust staði þar
sem öflug gæsla væri til staðar.
Það óhapp varð við brennuna að
brennukóngur hennar í áratugi,
Sigurður Reimarsson, brenndist
nokkuð í andliti og á höndum. -
Þegar hann bar logandi kyndil að
brennunni varð mikil sprenging og
öll brennan varð alelda á svip-
stundu. Talið er að bensíni hafi
verið skvett á bálköstinn og
bensíngufur myndast í holrúmum.
Sigurður var þegar fluttur á
sjúkrahús og þurfti að liggja þar í
nokkra daga.
Nestispakkinn
Einar Ottó Högnason og Friðrik
Már Sigurðsson, stóðu oft í ströngu
í gæslunni á Þjóðhátíðinni. Þeir
voru hluti af gæsluliði handknatt-
leiksdeildar ÍBV sem sá að þessu
sinni um gæsluna. Einn þjóðhá-
tíðardaginn voru þeir kumpánar að
skrá niður óskilamuni sem höfðu
fundist í Dalnum. Þar á meðal var
ómerkt íþróttataska, og fannst Má
rétt að skoða ofan í töskuna til að
athuga hvort nafn eigandans væri
þar ekki að finna. Svo var ekki.
Már rak hins vegar augun í
torkennilega stöng sem álpappír var
vafinn um.
„Hass" hrópaði Már og skipaði
Ottó að fara og tilkynna lögreglunni
fundinn, en þeir höfðu fengið skýr
fyrirmæli frá henni að láta þá strax
vita ef eitthvað tortryggilegt finndist
í óskilamununum. Ottó lét ekki
segja sér það tvisvar, þaut af stað og
náði í lögguna. Þegar Ottó kom með
lögguna að gæsluskúrnum, stóð
Már í tröppunum, baðaði út
höndunum og sagði: „Nei, þetta er
allt í lagi Ottó minn, við þurfum
ekki lögguna. Þetta var ekkert
hættulegt“. Þegar Ottó fór að athuga
málið, kom í ljós að í álpappírnum
leyndist ekki hass, heldur girnileg
spægipylsa, sem hugulsöm móðir
hafði sett í nestispakka sonar síns.
Hagnaður og kostnaður
Íþróttafélagið Þór sem hélt
Þjóðhátíðina 1986 hafði óvenjumik-
inn hagnað af þessari þjóðhátíð,
meiri en nokkru sinni fyrr. Við
undirbúning og samninga við hina
ýmsu aðila var gert ráð fyrir
meðalstórri þjóðhátíð og útgjöldin
áttu að taka mið af því. Þegar
Þjóðhátíðin reyndist hinsvegar sú
stærsta varð hlutur félagsins því
óvenjustór – og reyndar einnig
Stuðmanna sem samið höfðu um
prósentugreiðslu af inngangseyri.
Á þessum árum var kostnaður við
þjóðhátíðarhald oft miðaður við
andvirði inngangseyris af 3000
þjóðhátíðargestum. Nú hefur þetta
kostnaðarhlutfall hækkað um meira
en helming og lætur nærri að það
þurfi rúmlega 7000 þjóðhátíðar-
gesti til mæta kostnaði við hverja
þjóðhátíð. En auðvitað er þjóðhátíð
fyrr og nú ekki sama þjóðhátíðin.
Í eina tíð var t.d. greitt fyrir
sorphirðu í Dalnum með kannski
tveimur vodkaflöskum og tveimur
frímiðum í Dalinn og Dalurinn
rakaður af félagsmönnum og
velunnurum. Á síðustu Þjóðhátíð
kostaði sorphirðan nærri 8 milljónir
króna. Og kostnaður við gæslu á
síðustu Þjóðhátíð var um 15
milljónir króna, sem er margfalt
hærra að verðgildi en var t.d. árið
1986, þegar 25 handboltamenn úr
ÍBV sáu um gæsluna. Þá er hljóð-
og ljósakerfi orðið mun umfangs-
meira og miklu flottara en var, - það
kostar líka sitt eða um 12 milljónir
króna á síðustu Þjóðhátíð.
Þá kostaði miðinn 2000
krónur
Þessi „stóra“ Þjóðhátíð árið 1986,
væri undir meðallagi stór í dag, en
þjóðhátíðir eru orðnar talsvert
fjölmennari með tilkomu Land-
eyjahafnar. Þjóðhátíðin 1986
myndi ekki hafa gefið ÍBV
íþróttafélagi viðlíka hagnað í dag
og hún gaf Íþróttafélaginu Þór fyrir
30 árum miðað við núverandi
kostnað af þjóðhátíðarhaldi.
Árið 1986 kostaði 2000 krónur í
Dalinn. Miðað við framreiknaða
launavísitölu ætti að kosta 19.700
krónur í Dalinn árið 2016. - Verðið
var hinsvegar kr. 15.900 í fyrri
forsölunni og kr. 18.900 í seinni
forsölunni. – Og verðið í ár er kr.
22.900 ef keypt er við hliðið.
Félagsmönnum bauðst hinsvegar í
forsölu að kaupa sig í Dalinn fyrir
kr. 13.900. - Það má því segja að
verðið á þjóðhátíð Vestmannaeyja
hafi tæplega haldist í takt við
verðbólgu, þrátt fyrir mjög aukinn
kostnað við þjóðhátíðarhaldið.
Aukinn fjöldi þjóðhátíðargesta
bætir það hinsvegar upp.
Gleðilega Þjóðhátíð árið 2016.
Brennan er einn af ómissandi hlutum þjóðhátíðar. Mynd Sigurgeir Jónasson
Stuðmenn mættu í Dalinn með eitt stykki kolkrabba af stærri gerðinni. Mynd Sigurgeir Jónasson