Fréttir - Eyjafréttir - 27.07.2016, Blaðsíða 23

23Eyjafréttir / Miðvikudagur 27. júlí 2016
hegðun, en við sem samfélag getum
kannski aukið gæsluna, hugsað t.d.
um Dalinn okkar sem lítið þorp þar
sem allir eru vinir, að við megum
vera eins og okkur líður best, að við
megum djamma, hlæja og dansa,
megum jafnvel langa en hætta svo
við, því það má líka. En við getum
þá haft í huga að passa upp á hvert
annað og koma fram við hvert
annað af virðingu og velvilja. Með
forvörnum getum við minnt á tilvist
þessa glæps svo allir séu á tánum
um að þetta gerist í alvörunni en að
þetta sé engan veginn í lagi,“ sagði
Jóhanna Ýr.
Allir vilja leggja sitt af
mörkum
Nú er fimmta ár forvarnarhóps sem
í daglegu tali er kallaður Bleiki
fíllinn. Hann varð til í kjölfar fyrstu
Druslugöngunnar sem haldin var
hér í Vestmannaeyjum og hefur
starfað í nánu samstarfi við
Þjóðhátíðarnefnd. „Vestmannaey-
ingar hafa tekið þessu átaki
fagnandi. Það er mikill velvilji hjá
bæjarbúum því allir vilja leggja sitt
á vogarskálarnar til að reyna að
útrýma þessum ógeðslega glæp.
Og munum að þetta starf okkar væri
ósýnilegt nema fyrir ykkur. Það eru
Vestmannaeyingar sem sjá til þess
að merki Bleika fílsins séu um allan
Dal. Það eru Vestmannaeyingar sem
reyna að segja frá þessu starfi. Hér
byrjaði þetta átak sem á sér engan
líka annars staðar á landinu.“
Látum okkur aðra varða
Jóhanna Ýr nefndi að hvergi er
öryggisgæsla jafn öflug á útihá-
tíðum eins og hér né jafnvel
menntað áfallateymi. Og hvergi eru
svona forvarnarhópar starfandi.
„En takið eftir nafni hópsins.
Forvarnir. Við erum að reyna að
koma í veg fyrir að glæpurinn eigi
sér stað, því það er auðvitað það
sem væri langbest. Og hvað getum
við gert í því?
Við getum opnað umræðuna um
mikilvægi samþykkis í kynlífi.
Við getum betrumbætt fræðslu í
skólum með því að hvetja fram-
tíðarkynslóðir til jafnréttis í
umræðunni um kynlíf. Að ekki bara
strákar hafi löngun í kynlíf, að kona
er líka kynvera, að það megi skipta
um skoðun, að líkami annarrar
manneskju sé hennar eign.
Við getum grett okkur ef við
heyrum nauðgunarbrandara og bent
viðkomandi á að þetta sé nákvæm-
lega ekkert fyndið.
Við getum verið dugleg að auka
samkennd, ef við sjáum drukkna
manneskju að láta okkur hana
varða, hvort sem hún liggur úti á
miðri umferðargötu eða í horni á
bar.
Að fá bæði kynin til að sjá að þetta
er ekki árás á einn eða neinn, bara
hróp á hjálp því við munum aldrei
leysa þetta nema ef allir hjálpast að.
Og hreinlega leggja meiri áherslu á
einfalda staðreynd: Bera virðingu
fyrir öðrum, hvað þá líkama þeirra.“
Pollagalli og lopapeysa teljast
seint eggjandi
Jóhanna Ýr sagði að ala verði börn
upp með þetta í huga. Hætta að vera
teprur og ræða þessi mál opinskátt.
„En ef glæpurinn gerist, þá verðum
við líka að skoða hvað við getum
gert. Það er markmið Druslugöng-
unnar að vekja fólk til umhugsunar
um viðbrögð þeirra gagnvart
brotaþolum.
Að hætta að ýja að því að
brotaþoli beri á nokkurn hátt ábyrgð
á því sem gerðist. Því sá eini sem
ber ábyrgð er gerandinn. Við getum
sagt brotaþolum að við trúum þeim.
Að engin manneskja kalli nokkurn
tímann yfir sig að vera nauðgað. Að
t.d. klæðnaður skipti þar engu. Enda
eru útihátíðir feykigott dæmi um að
klæðnaður skipti nauðgara varla
miklu máli. Pollagalli og lopapeysa
teljast seint eggjandi outfit.
En eins og ég sagði áðan þá viljum
við sem forvarnarhópur koma í veg
fyrir þennan glæp. Og ef við getum
bætt fræðslu, verið dugleg að opna
umræðuna, hætta að vera meðvirk
með gerendum, þá vonandi mótum
við nýjar kynslóðir sem munu
hnussa yfir barbarismanum í okkar
þjóðfélagi í dag,“ sagði Jóhanna Ýr
og hélt áfram:
Ég er þreytt
„Ég er þreytt. Ég er þreytt á að
berjast við samfélag sem eyðir
dýrmætri orku í rifrildi þegar
vandamálið starir á okkur. Ég er
þreytt á að reyna að vinna gegn
ömurlegum glæp í samfélagi sem er
ekki lausnamiðað. Ég er þreytt á að
berjast við samfélag sem vill eyða
tíma í að vera ósammála um
smáatriði, vitandi að það er
sammála um stóru atriðin. Við
viljum ÖLL útrýma þessum
ömurlega glæp, við erum öll í sama
liðinu þegar kemur að því. Ein-
blínum á það.
Vinnum saman. Höldum samtalinu
opnu, hlustum á hvað aðrir hafa að
segja og reynum að finna lausnirnar.
Öðruvísi á þessi draumur okkar
ekki séns,“ sagði Jóhanna Ýr að
endingu og var mikið klappað.
Dóra Björk:
Læri af
reynslu
félagsins
og hlusta
á gagnrýn-
israddir
„Við erum samankomin hér í dag
vegna hinnar árlegu Druslugöngu.
Við mætum til að sýna samhug í
verki. Að við fordæmum þennan
glæp, að við finnum til með
brotaþolum, að við erum meðvituð
um og viljum horfast í augu við
þetta vandamál í samfélagi okkar.
Að minna brotaþola og aðstand-
endur á að enginn ber ábyrgð á
glæpnum nema sá sem nauðgaði.
Þó er viss varnagli á þessari síðustu
setningu, ekki satt? Við sem
samfélag gerum vissar kröfur til
okkar um að við eigum að gera allt
sem í okkar valdi stendur til að
koma í veg fyrir að þessi glæpur
eigi sér stað. Hvað getur samfélagið
gert til að sporna við nauðgunum?
Forvarnir og aukin gæsla er það
fyrsta sem okkur dettur í hug,“
sagði Dóra Björk í upphafi ræðu
sinnar.
Hún vísaði til þess að hún er
grunnskólakennari að mennt, móðir
fjögurra barna og undanfarin rúm
þrjú ár hefur hún starfað sem
framkvæmdastjóri ÍBV. „Það er
kröfuhart starf sem snýr að mörgu.
Stór hluti starfsins fer í að sjá um
eina stærstu útihátíð landsins,
þjóðhátíð í Vestmannaeyjum. Ég
reyni að vanda mig, gera það vel.
Ég reyni að læra af reynslu
félagsins, hlusta á gagnrýnisraddir
svo að þessi rótgróna hefð í minni
heimabyggð heppnist eins vel og
mögulegt er.
Sem kona, móðir og jafnréttissinni
á ég þó erfitt með að kyngja að
Þjóðhátíðarnefnd, jafnvel Vest-
mannaeyingar allir með tölu, séu
sakaðir um að stinga hausnum í
sandinn þegar kemur að nauðg-
unum á hátíðinni okkar. Því ef við
skoðum hvað við,
sem að henni
stöndum, getum gert
eru það aðallega tveir
hlutir: forvarnir og
aukin gæsla.“
Margt verið gert
Dóra Björk sagði
gæslumál líklega ívið
stærri og flóknari en
nokkur hátíðargestur
gerir sér í hugarlund.
Fyrir utan stóran hóp
fólks sem sinnir
gæslu eru eftirlitsmyndavélar.
„Við höfum kynjaskipt salernum og
sífellt minnum við fólk á að haga
sér vel, taka vel eftir umhverfi sínu,
sýna samkennd og ekki hika við að
hnippa í gæslufólkið okkar ef það
sér eitthvað athugavert. Þetta síðasta
hefur verið að skila sér margfalt
núna síðastliðin ár. Núna er fimmta
ár Bleika fílsins, sem er forvarnar-
hópur gegn kynferðisofbeldi og var
stofnaður á sínum tíma í samstarfi
við ÍBV og Þjóðhátíðarnefnd. Ég
endurtek, fimmta árið sem hann
starfar.
Við höfum átt í afskaplega góðu
samstarfi við hópinn og höfum lagt
okkur fram um að veita þeim
aðgang að öllu í Dalnum og reynt
að verða við hverri þeirri bón sem
frá þeim hefur komið. Sá hópur vill
vekja máls á þessum glæp, að fólk
tali saman um mikilvægi samþykkis
í kynlífi, að hlusta eigi á brotaþola
og vísa ábyrgðinni á glæpnum beint
til þess sem hann framdi.
Í Dalnum er bannmerki Bleika
fílsins út um allt, við hliðið, nánast
hvert einasta hvíta tjald er merkt,
við sýnum stiklur á stóru skjáunum
og bleikir bolir eða fyrirliðabönd
sjást á nánast öllum inni í Dal. Og
þetta er bara brotabrot. En auðvitað
má alltaf gera betur.
Forvarnarstarf og aukin gæsla er
tilraun til að koma í veg fyrir
glæpinn. Það viljum við auðvitað
allra helst. Því miður er það ekki
alltaf hægt og þá erum við með
ótrúlega sterkt áfallateymi með vel
menntuðu starfsfólki sem leitt er af
doktor í sálfræði.“
Stolt af forvarnarstarfi
Bleika fílsins
„Við Vestmannaeyingar getum verið
stolt af því hvernig við höfum
brugðist við starfi forvarnarhópsins
Bleika fílsins en hópurinn finnur
fyrir miklum stuðningi hér í
Eyjum,“ sagði Dóra Björk. „En nú
er spurning hvort breiða eigi út
starfsemi hópsins um allt land.
Nauðganir gerast nær alla daga
ársins, um allt land. Í heimahúsum,
á útihátíðum, á Menningarnótt og
Gaypride svo eitthvað sé nefnt. Í
gær samþykkti Þjóðhátíðarnefnd
ásamt Vestmannaeyjabæ að skipa
starfshóp sem mun móta stefnu til
næstu fimm ára um hvernig standa
megi enn betur að þessum málum á
þjóðhátíð. Óskað verður eftir
aðkomu þeirra sem best þekkja, þar
á meðal fulltrúa Stígamóta. Við
höfum ákveðið að fá Jóhönnu Ýr
Jónsdóttur til að leiða þennan hóp
en eins og allir vita þá er hún
forsprakki
átaksins Bleiki
fílinn.“
Áfram í
fararbroddi
Dóra Björk sagði
nauðganir
vandamál sem
snerti alla sem
skipuleggja
stórhátíðir en allir
sem standa að
þjóðhátíð hyggist
halda áfram að
ganga á undan með góðu fordæmi.
„Við megum ekki rísa upp á
afturlappirnar við gagnrýni þó svo
að þjóðhátíð sé eins og eitt af
börnunum okkar og – við verðum
að vanda okkur enn betur í allri
framkomu og framsetningu í
fjölmiðlum.
Við í Þjóðhátíðarnefnd tökum
undir orð talsmanna Bleika fílsins:
Við viljum ekki fækka tilkynn-
ingum, við viljum fækka tilfellum
alls staðar á landinu, og auðvitað
helst útrýma þeim. Tilkynning þýðir
að glæpurinn átti sér stað, einhvers
staðar er manneskja í sárum. Ef við
stöndum saman um að reyna að
koma í veg fyrir glæpinn, hlýtur það
auðvitað að vera betri útkoma fyrir
allt samfélagið. Það gerum við með
því að opna umræðuna, fá fólk til
að tala saman um mikilvægi
samþykkis í kynlífi og með aukinni
gæslu.
Til brotaþola vil ég að endingu
segja: Ég óska að þetta hefði ekki
komið fyrir þig, ég finn til með þér,
ég vil að þú opnir þig við einhvern
sem þú treystir og vonandi nær
réttlætið fram að ganga,“ sagði
Dóra Björk og viðbrögð fundarfólks
sýndi samstöðu með þessum orðum
hennar og þeirra hinna sem töluðu á
fundinum, Gísla Matthíasar og
Jóhönnu Ýrar.
Sem kona, móðir og jafnréttissinni á ég þó
erfitt með að kyngja að Þjóðhátíðarnefnd,
jafnvel Vestmannaeyingar allir með tölu,
séu sakaðir um að stinga hausnum í sand-
inn þegar kemur að nauðgunum á hátíðinni
okkar. Því ef við skoðum hvað við, sem að
henni stöndum, getum gert eru það aðal-
lega tveir hlutir: forvarnir og aukin gæsla.
”
Fundargestir voru af báðum kynjum enda málefnið öllum viðkomandi.
Páley Borgþórsdóttir, lögreglustjóri lét sig ekki vanta.
Dóra Björk Gunnarsdóttir, framkvæmdastjóri ÍBV-íþróttafélags og
formaður Þjóðhátíðarnefndar