Fréttir - Eyjafréttir - 14.09.2016, Blaðsíða 29

13Eyjafréttir / Miðvikudagur 14. september 2016 / SJÁVARÚTVEGSBLAÐIÐ
Eitt af stefnumálum Pírata er að
allur afli eigi að fara á fisk-
markað. Sem þýðir að vinnsla
getur ekki treyst á að fá afla af
skipum félagsins til vinnslu.
Ljóst er að slík breyting á
fiskveiðistjórnunarkerfinu er
mikil. En er hún til góða? Ein af
skýringum sem Píratar gefa er
að „lóðrétta samþættingin er á
þann veg að aðilar selji [erlend-
um] systurfyrirtækjum afurðir
undir markaðsverði sem leiðir af
sér að tekjurnar skila sér ekki til
landsins“.
Eyjafréttir höfðu samband við
Björn Brimar Hákonarson,
framleiðslustjóra hjá Ísfélagi
Vestmannaeyja og Smára
McCarthy, efsta mann Pírata á
Suðurlandi.
Verðmæti afurða mun minnka
„Segja má að kaupendur erlendis
stýri landvinnslunni með sínum
pöntunum og landvinnslan þarf að
stýra útgerðinni; hversu mikið er
veitt, hvaða tegundir og hvenær.
Mikilvæg samskipti milli veiða og
vinnslu munu leggjast af ef menn
hafa ekki langtímahagsmuni og
viðskiptasamband milli veiða,
vinnslu og kaupenda“ segir Björn
og bætir við að verðmæti afurða
muni eingöngu minnka með slíkum
afskiptum ríkisins.
„Það er vont að sjá í stefnuskrá
Pírata að útgerðarmenn og
starfsmenn þeirra séu upp til hópa
glæpamenn, hlunnfari sjómenn og
almenning, að við fáum of lág verð
erlendis fyrir vöruna okkar og
jafnvel skilji hagnaðinn eftir
erlendis.“ segir Björn jafnframt.
Samþjöppun í Noregi
Björn segir að hann telji almennt
séð að fyrirtæki eigi að hafa frelsi í
því að ákveða hvernig virðiskeðjan
þeirra er og ef útgerðarmenn vilji
selja afla á fiskmarkaði þá ættu þeir
að fá að gera það, og ef þeir vilja fá
að selja beint í vinnslu þá ættu það
að vera leyfilegt. „Ríkið á ekki að
skipta sér með þessum hætti af
fyrirtækjum, mikil samþjöppun
hefur t.d. verið í Noregi í mjöl-
vinnslugeiranum og er eitt fyrirtæki
ráðandi þar núna með um 70%
markaðshlutdeild, vegna þessa
kerfis“ segir Björn að lokum.
„Sjómenn hafa verið samninga-
lausir í hátt á sjötta ár. Það er nánast
eins og útgerðirnar hafi enga
hagsmuni af því að sjómenn búi við
viðunandi starfsskilyrði. Enda snýr
dæmið þannig: sjómenn sem neita
að fara á sjó verða atvinnulausir,
útgerðir sem ná ekki að veiða
kvótann sinn leigja hann bara út eða
selja hann og ef allt fer í hart er
Alþingi útgerðarinnar fljótt að setja
lög á verkfallið,“ segir Smári
McCarthy oddviti Pírata í Suður-
kjördæmi sem vilja koma á
uppboðsfyrirkomulagi í stjórn
fiskveiða.
„Undirliggjandi þessum hags-
munaárekstri er fiskveiðistjórnunar-
kerfi sem tryggir ekki á neinn hátt
hagsmuni sjómanna, starfsfólks í
fiskvinnslu, né samfélagsins. Það
tryggir bara hagsmuni síminnkandi
hóps útgerðarmanna.
Nú er talað um annað sjómanna-
verkfall í haust, líklega strax að
loknum kosningum. Eðlileg
spurning er því hvort nýkosið
Alþingi muni setja lög á verkfallið
eins og myndast hefur hefð að gera.
Svarið er háð því hvaða flokkar ná
stjórn eftir kosningar. Sjálfstæðis-
flokkurinn hefur til að mynda sýnt
að hann mun verja hagsmuni
útgerðarinnar fram yfir hagsmuni
sjómanna í öllum tilvikum.“
Smári segir að í grunnstefnu
Pírata standi: “Píratar telja að allir
hafi rétt til að koma að ákvarðana-
töku um málefni sem varðar þá.” „Í
því felst að réttur fólks til að semja
um eigin kjör er friðhelgur. Það er
ekki hlutverk Alþingis að hrifsa af
fólki þann rétt, enda hafa Píratar
kosið gegn öllum slíkum tillögum
hingað til. Píratar munu einnig
vinna að því að bæta samningsstöðu
sjómanna með því að gjörbreyta
stjórn fiskveiða þannig að hagur
sjómanna og þjóðarinnar verði
tryggður.“
Smári segir að Vestmannaeyjar
hafi sloppið betur en mörg önnur
bæjarfélög við neikvæð áhrif
fiskveiði-stjórnunarkerfisins. „En
engu að síður er smábátaútgerð í
sögulegu lágmarki, litlum útgerðum
fækkar og ýmis bæjarfélög eiga á
hættu að leggjast í eyði. En með
uppboðsfyrirkomulagi á aflaheim-
ildum í stað þess séreignakerfis á
kvóta sem er til staðar í dag skapast
rými fyrir samkeppni og nýliðun,
ásamt því að samningsstaða
sjómanna stórbatnar.
Sjómenn munu þá hafa meira
atvinnufrelsi en nú til að leita annað
eða stofna eigin útgerðir ef kröfum
þeirra er ekki mætt af sanngirni og
að sama skapi minnkar svigrúm
útgerðanna til að nota kvótabrask til
að sneiða hjá því að þurfa að stunda
útgerð.
Uppboðsfyrirkomulag snýst
nefnilega fyrst og fremst um
sanngirni,“ sagði Smári að endingu.
Í grein í Fiskifréttum árið 2013 segir Jóhannes Pálsson, núverandi forstjóri
Skagen í Danmörku en þáverandi framleiðslustjóri hjá Norway Seafood þar
sem hann starfaði í sex ár að norskur sjávarútvegur sé á margan hátt
frábrugðinn íslenskum sjávarútvegi. Veiðar og vinnsla séu aðskilin og
verðmyndun sé fiskveiðum í hag. Landvinnslan eigi erfitt uppdráttar.
Í greininni vísar Jóhannes til þess að ekki ætti að skerða sveigjanleika í
nýtingu veiðiheimilda innan fyrirtækja og á milli fyrirtækja. Einn stærsti
ókosturinn við aðskilnað veiða og vinnslu í Noregi er sá að stór hluti
ársaflans í þorski bærist á land toppmánuðina á vertíðinni. Nær allur
þorskur kæmi á land á fjórum fyrstu mánuðum ársins þegar auðveldast væri
að veiða hann. Þar af veiddust um 80 þúsund tonn í marsmánuði einum.
Síðan væri sáralítið framboð af hráefni það sem eftir væri ársins. Þetta væri
ólíkt því sem er hér á landi.
„Hugsið ykkur hvað þarf marga bryggjumetra til að taka á móti öllum
þessum fiski. Hugsið ykkur einnig hvað þarf marga fermetra af húsnæði til
að koma þessum fiski í gegn. Hús sem standa svo tóm mestan hluta af
árinu. Þetta leiðir til þess að afkoman hjá fiskvinnslunni er engin. Þetta er
afleiðing af aðskilnaði veiða og vinnslu. Enginn sem vinnur fisk í landi vill
hafa þetta kerfi“, sagði Jóhannes í greininni.
Veiðar og vinnsla eiga saman
„Hugmyndir Pírata um að allur afli verði að fara á fiskmarkað eru mjög vondar,“
segir Björn Brimar Hákonarson, framleiðslustjóri hjá Ísfélagi Vestmannaeyja
Bætum
samningsstöðu
sjómanna
Smári McCarthy efsti maður á lista Pírata
í Suðurkjördæmi
0%
10%
20%
30%
Ágú Sep Okt Nóv Des Jan Feb Mar Apr Maí Jún Júl
Þorskveiða 2012/2013 eftir mánuðum
Noregur Ísland
Norðmenn
hafa slæma
reynslu af
kerfinu
Aðskilnaður veiða og vinnslu
Síðustu árin hafa Norðmenn veitt þorsk í fjóra mánuði á ári þegar það
hentar útgerðinni best, en alls ekki vinnslunni né markaðnum.