Fréttir - Eyjafréttir - 09.11.2016, Blaðsíða 14

14 Eyjafréttir / Miðvikudagur 9. nóvember 2016
Kubbur ehf. er endurvinnslu-
fyrirtæki sem starfar í Vest-
mannaeyjabæ, Hafnarfirði og
Ísafjarðarbæ. Fyrirtækið hóf
starfsemi árið 2011 og er það
stefna fyrirtækisins að flokkun
sorps og endurvinnsla verði til
þess að samfélagið geti skipað
sér sess meðal þeirra bestu sem
virða umhverfi sitt og bera
virðingu fyrir náttúrunni. Kubbur
tók við rekstri á sorphirðu í
Vestmannaeyjum 1. október
2012 og hefur frá þeim degi
gegnt því starfi. Samningurinn
hljóðar upp á fimm ár með
möguleika á framlengingu um
tvö ár.
Allt sorp sem fellur til í Vestmanna-
eyjum er því flokkað og það sem
ekki fer í endurvinnslu, til endur-
nýtingar eða frekari úrvinnslu hefur
verið flutt í sorpeyðingarstöðina
Kölku í Reykjanesbæ til brennslu
en síðustu mánuði hefur það farið í
Sorpu. Endurvinnsluhluti sorpsins
er ýmist baggaður til útflutnings eða
fluttur til endurvinnslu eða nýtingar
innanlands.
Aðspurður út í eftirlitsmælingar og
annað slíkt segir Helgi Hjálmars-
son, rekstrarstjóri Kubbs í Vest-
mannaeyjum, fyrirtækið alltaf koma
vel út. „Það eru margir sem hafa
eftirlit með okkur, Heilbrigðiseftir-
litið, Framkvæmda- og hafnarráðið
og Vinnueftirlitið og þetta hefur alla
tíð bara gengið mjög vel,“ segir
Helgi.
Allt lífrænt sorp unnið innan
sólarhrings
Einn hluti starfseminnar er
moltugerð en hún fer fram í
gryfjunni austan við húsið.
Aðstæður eru þannig að lífræna
sorpinu er komið fyrir í haug og er
vélin mötuð í skömmtum. „Það
kemst ekki allt í hana í einu en
efnið er unnið innan við sólarhring
frá því það kemur. Það sem kemur
úr vélinni bætum við í kurli, timbur-
kurli og stoðefnum og síðan heldur
það áfram að jarðgerast en það
tekur mjög langan tíma að hafa
moltuna fullbúna. Bærinn á
moltuna og hefur hann verið að
nota hana í Eldfellið og svo hafa
einstaklingar fengið að koma og
taka, en það er bara lítið enda er
þetta stoðefni við moldina,“ segir
Helgi.
Lyktin niðri í gryfjunni er ekki
góð eins og gefur að skilja og færist
hún yfir svæðið eftir því sem
vindar, enda haugurinn undir beru
lofti. Er ekki mögulegt að ráðstafa
hlutum öðruvísi, hafa sorpið
innandyra á meðan það bíður
afgreiðslu? „Það liggur í hlutarins
eðli að lyktin er slæm og eftir því
sem ég best veit er svona lagað
hvergi inni í húsi,“ segir Helgi.
Þegar sorpmál eru rædd, eins og
gerist annað slagið í nútímasam-
félagi sem flokkar, kemur nánast
undantekningalaust til tals orðróm-
ur um að sorpið sé ekki flokkað
samviskusamlega þegar það kemur
á leiðarenda, að því sé hreinlega
sturtað saman í einn haug. Slíkan
orðróm kannast Helgi við eftir að
starfað í þessum geira um árabil.
„Ég hef heyrt þennan orðróm og
svona er þetta alls staðar á landinu.
Ef þetta væri eitthvað annað en
orðrómar fengi ég skammir, ég gæti
hvorki boðið vinnuveitandanum né
bænum upp á það að flokka ekki.
Ég þyrfti bara að finna mér eitthvað
annað að gera. Núna er t.d. verið að
safna úr grænu tunnunum í bænum
og við förum með það beint í
bílnum suður, strax í fyrramálið.
Allt efnið fer í Hafnafjörð og þar er
það flokkað nánar,“ segir Helgi og
bætir við að pokinn fyrir glerið má
fara við hliðina á tunnunum, alls
ekki ofan í þær.
„Það er fólk sem er að flokka þetta
og þú getur ímynda þér hvað það er
hættulegt að vasast í glerbrotum,
tala nú ekki um sprautunálar eins
og hefur gerst,“ segir Helgi. Það er
s.s. ekki stórt sorpsamsæri í gangi?
„Nei, ekki að mér vitandi allavega,“
segir Helgi og hlær.
„Ég var í Vík í Mýrdal um daginn
og heyrði nákvæmlega sömu
söguna þar. Sumir vilja bara ekki
trúa öðru og það eru oftast nær þeir
sem nenna ekki að flokka, þeim
finnst bara fínt að segja þetta. Það
er alveg magnað að fólk haldi þetta,
ég hef boðið fólki að koma upp eftir
en það kemur aldrei. Það væri til
lítils að vera með alla þessa gáma á
svæðinu ef þessu væri síðan bara
hent í sömu hrúguna,“ segir Helgi.
Gler urðað á Íslandi
En hvað er gert við glerið? „Það er
ekki endurunnið á Íslandi og ekki
sent út heldur. Það kostar bara svo
óskaplega mikinn pening að fylla
skip af gleri og senda til útlanda.
Gler er þess vegna urðað á Íslandi,
það er óvirkur úrgangur og mengar
ekki og hefur að auki góðan burð.
Glerið er mikið notað í landfyll-
ingar og einnig vegagerð, þá er það
mulið og notað sem undirburður,“
segir Helgi.
Í Vestmannaeyjum er þessi
svokallaði óvirki úrgangur urðaður,
svo sem gler, jarðvegur og hvers
kyns steinsteypa. „Það er land-
mótunaráætlun í gangi í Eldfells-
gryfjunni, það á s.s. að móta hana
svipað og hún var áður en farið var
að moka upp úr henni. Það mun
bætast smám saman í hana þangað
til hún verður ekki gryfja lengur.
Hvað gerist eftir það veit ég ekki en
það er nóg pláss eftir eins og er,“
segir Helgi.
Úr skorðum á álagstímum
Hvað með heimilin, hvernig standa
þau sig í flokkuninni? „Í flestum
tilfellum er hún fín, langoftast en
hún hættir að vera fín á ákveðnum
álagstímum, á Þjóðhátíð, um
Goslokahátíð og yfir fótboltamótin,
þá hættir hún að vera fín. Ástæðan
er líklega sú að margir eru að leigja
út hús og íbúðir og þeir sem eru að
leigja eru ekkert að hugsa um að
flokka. Það er t.d. einn sem býr við
Hásteinsveginn, tunnurnar hans eru
við gangstéttina og á Þjóðhátíðinni
voru tunnurnar bara fullar af rusli
eftir gangandi vegfarendur sem áttu
leið framhjá. En öllu jöfnu er
flokkunin fín þó alltaf megi betur
gera. Stóra málið er að hafa
endurvinnsluefni sem endurvinnslu-
efni, ekki setja rusl með því. Það er
allt of algengt að fólk seti ruslapoka
í endurvinnslutunnuna,“ segir
Helgi.
Skola allt sem fer í endur-
vinnslutunnur
Það kann að hljóma mótsagnakennt
að þurfa að nota plastpoka utan um
endurvinnsluefnið þegar verið er að
reyna að minnka plastnotkun
almennt. Er það skylda? „Við
gerum kröfu um að það sé plastpoki
utan um plastið og járndósirnar.
Pappírinn má fara laus í tunnuna.
Þetta er fyrst og fremst til þess að
skilja á milli pappa og plasts svo
það sé auðveldara að flokka þetta í
stað þess að hafa þetta í belg og
biðu,“ segir Helgi og bætir við að
nauðsynlegt sé að skola úr öllu því
sem fer í endurvinnslutunnuna.
„Það verður að skola hlutina ef
þeir eru skítugir, t.d. mjólkurfernur
og skyrdósir. Það er krafa um það
en það eru ekki allir sem gera það,
því miður. Þú getur ímyndað þér
hvernig þetta efni verður þegar það
kemur til Reykjavíkur, kannski
hálfs mánaðar gamalt, búið að vera
í viku í tunnu og viku í bílnum
okkar. Það er varla endurvinnsluefni
lengur heldur bara rusl,“ segir
Helgi.
Plastið hættulegt
Plast sem slíkt er ein helsta
umhverfisvá heimsins og er þörf á
sameiginlegu átaki í því að minnka
notkun þess eins mikið og hægt er,
en ólíkt glerinu sem er óvirkur
úrgangur þá er plastið mengandi
fyrir náttúruna. Á vefsíðu Um-
hverfisstofnunar segir: „Plast er
framleitt úr olíu og þarf u.þ.b. tvö
tonn af olíu til að framleiða eitt
tonn af plasti. Niðurbrot plasts tekur
hundruði ára og safnast það því upp
á urðunarstöðum við förgun. Plast
brotnar mjög hægt niður en þess í
stað molnar það og dreifist um
umhverfið. Stór hluti plasts berst út
í haf með regni, vindi eða ám. Plast
sem velkist um í hafinu berst
auðveldlega í maga dýra, auk þess
sem dýr geta flækst í plastinu og
jafnvel kafnað.
Eiturefni sem fyrirfinnast í
plastinu eða sitja utan á því eiga
greiða leið inn í vistkerfið og þar
með í fæðukeðjuna. Til að draga úr
mengun og forðast óþarfa sóun
auðlinda er mikilvægt að endur-
vinna eins mikið af plasti og
mögulegt er. Til að hægt sé að búa
til nothæfa afurð þarf að aðskilja
ólíkar plasttegundir. Endurvinnslu-
eða móttökuaðilar sjá yfirleitt um
það. Neytendur ættu þó að vera
meðvitaðir um mismunandi
tegundir plasts því þær henta misvel
til endurvinnslu og hafa ólík áhrif á
umhverfið. Forsenda þess að hægt
sé að flokka umbúðir rétt er að þær
séu merktar á viðeigandi hátt.
Merkingar eru ýmist grafnar á
umbúðirnar sjálfar eða festar á með
merkimiða. ... Plasti er skipt upp í
19 tegundir sem númeraðar eru frá
eitt upp í sjö. Innan flokks nr. sjö
rúmast 13 tegundir og hentar sá
flokkur því illa til endurvinnslu.“
Plast er ekki bara plast
Það er því ljóst að plast er ekki bara
plast ef tekið er tillit til þeirra 19
tegunda sem það getur flokkast
undir. En hvað snýr að neytendum
varðandi flokkun plasts? „Á meðan
það er þríhyrningur þá á að flokka
það sem plast og sömuleiðis
hefðbundna plastpoka, þeir hafa
ekki gert neinar athugasemdir við
þá þó þeir séu ekki merktir
þríhyrningi. Aðalatriðið er fyrst og
síðast að það sem fer í endurvinnslu
sé hreint. Þú kaupir ekki læris-
sneiðar úti í kaupfélagi, tekur
plastið af og setur í endurvinnslu-
tunnu, það er blóðugt og fer frekar
með almennu sorpi nema það sé
skolað. Sama á við um stór
dýrabein eins og lambalæri, þau
mega ekki í moltuvélina og fara
þess vegna í almennt sorp,“ segir
Helgi.
Óheppileg staðsetning
Þó margt sé vel af verki staðið í
sorpmálum í Eyjum er ýmislegt
sem betur má fara að mati Helga.
„Það koma 22 þúsund bílar með
rusl til okkar á ári og þegar stöðinni
var valinn staður á sínum tíma þá
var sú staðsetning greinilega ekki sú
besta í heiminum því ef það blæs,
þá blæs þarna. Þó það sé þokkalegt
veður niðri í bæ þá getu verið mjög
mikill vindur uppfrá hjá okkur og
þegar fólk ætlar að fara með drasl á
kerru eða opnum pallbíl þá fýkur
þetta um allt þegar komið er í FES
brekkuna.
Síðan þegar fólkið er komið til
okkar þá fýkur einnig drasl út um
allt svæðið. Ég sendi menn einu
sinni í viku í kringum svæðið fyrir
neðan til að tína drasl en það dugar
ekki til. Fólk þarf að ganga betur frá
þessu og eins ef það er brjálað
veður þá á það ekkert að koma með
drasl upp eftir,“ segir Helgi. En það
er ekki það eina sem truflar þá uppi
í Sorpu.
„Það er opið hjá okkur frá tíu á
morgnanna til sex á daginn og frá
ellefu til fjögur um helgar en það er
mikil traffík þarna eftir lokun. Fólk
veigrar sér ekkert við að fara
innfyrir til að henda rusli eða ná sér
í rusl. Stóra vandamálið við það er
að fólk setur oft ekki í rétta gáma af
því það er enginn starfsmaður eða
bara af því það er hentugast að
henda í þann gám sem er næst því.
Það kemur oft í ljós ull og alls
konar rusl þegar á að taka fyrir
pappann, það þýðir að við þurfum
að fara ofan í gryfjuna og tína upp
ruslið. Þetta tvennt er vandamál og
allt of algengt þó langflestir séu
löghlýðnir,“ segir Helgi.
Samgöngur hafa áhrif
Samgöngur hafa einnig áhrif á
starfsemi Kubbs eins og aðra
starfsemi í bænum en það er mikið
af endurvinnsluefni eins og dekk,
járn og litað timbur sem kemst ekki
yfir og þarf því að bíða lengi á
svæðinu. „Þú getur ímyndað þér
hvernig það er að fara með 14 metra
langan vagn yfir sumartímann þegar
það er erfitt að komast bara sem
farþegi. Þetta er mikill Akkilesar-
hæll,“ segir Helgi og veltir fyrir sér
hvort það sé minni mengun að flytja
allt þetta sorp heldur en að brenna
það hér í Eyjum. „Stórir trukkar
sem þurfa að fara í Herjólf og keyra
um allt land og eyðileggja vegina,
ég er ekki viss um að það mengi
minna. Ég veit að sorpbrennsla er
dýr en ef menn hugsa til framtíðar
þá verður enn rusl hérna eftir 30 ár.
Það vantar bara kjark til að ráðast í
alvöru framkvæmdir,“ segir Helgi.
:: Sorpmál í Vestmannaeyjum :: Undir ströngu eftirliti :: Flokkað alla leið ::
Urðað, unnið í moltu og sent upp á land
:: 22 þúsund bílar með rusl á ári :: Sorpbrennsla það sem koma skal, segir rekstrarstjóri
Kubbs í Eyjum ::
Athafnasvæði Kubbs í Vestmannaeyjum.
Helgi Hjálmarsson
rekstrarstjóri Kubbs.