Fréttir - Eyjafréttir - 21.12.2016, Page 22

22 Eyjafréttir / Miðvikudagur 21. desember 2016
Saga séra Ólafs Egilssonar
(1564-1639), prests Ofanleitis-
sóknar er merkasta heimildin um
ægilegasta viðburð í sögu Vest-
mannaeyja er 242 Eyjabúar voru
fluttir sem þrælar til Algeirsborgar
árið 1627 og tæplega 40 myrtir eða
brenndir inni. Aðeins um 10%
þeirra sem fluttir voru í ánauð eða
„barbaríið“ eins og það var nefnt,
sáu nokkurn tíma heimalandið aftur
- einn þeirra var séra Ólafur
Egilsson og sá eini er færði sögu
sína í letur svo varðveitt sé.
Reisubók séra Ólafs er ótrúlega
vel skrifuð og nákvæm frásögn frá
því fyrst sást til „hund-Tyrkjans“
mánudaginn 16. júlí 1627 og þar til
sr. Ólafur kemst aftur til Vest-
mannaeyja rétt tæpu ári síðar, hinn
6. júlí 1628. Það er ástæða til að
hvetja alla þá sem ekki hafa lesið
bókina að kynna sér hana, ekki síst
þá sem vilja þekkja sögu Eyjanna.
Fyrri útgáfur
Á íslensku hefur Reisubókin komið
út þrisvar sinnum, hið fyrsta sinnið
árið 1852 og er safnið nýbúið að
eignast eintak af þeirri útgáfu.
Öðru sinni var Reisubókin gefin út
á árunum 1906 til 1909. Sú útgáfa
er afar vönduð, með samanburði á
öllum meginhandritum sögunnar
sem þá voru þekkt (en frumhand-
ritið er glatað). Til eru útlánseintök
af þeirri útgáfu. Hið þriðja sinnið
var Reisubókin gefin út árið 1969 í
útgáfu Sverrir Kristjánssonar
sagnfræðings og er sú útgáfa víða
til, þar á meðal nokkur útlánseintök
hér á safninu.
Reisubókin kom hins vegar fyrst út
á dönsku en ekki íslensku. Danska
þýðingin er frá 1741 og er aðeins 1
eintak til á landinu, í Landsbóka-
safni. Sú þýðing var endurútgefin
aldamótaárið 1800 og er hún einnig
aðeins varðveitt í einu eintaki hér á
landi, í Landsbókasafni. Reisubókin
var þýdd í fyrsta sinn á ensku af
Karli Smára Hreinssyni og Adam
Nichols og gefin út af Fjölva í
Reykjavík. Sú þýðing var gefin út á
ný af Sögu Adademíu árið 2011
lítillega endurskoðuð og síðar
endurprentuð 2014.
Brotið í blað í útgáfusögu
Reisubókarinnar
Á þessu ári var hins vegar brotið í
blað í útgáfusögu Reisubókarinnar
er þeir Karl Smári og Adam gáfu út
endurskoða þýðingu sína í fræði-
legri og afar vandaðri útgáfu. Á
öðrum stað í blaðinu er viðtal við
annan þýðanda bókarinnar um
þrautargönguna við að finna
útgefanda og hvers virði það er fyrir
hið alþjóðlega fræðasamfélag að
saga sr. Ólafs sé til á enskri tungu
svo miklu fleiri megi njóta.
Undirritaður tók að sér að kynna
fyrir lesendur Eyjafrétta hina nýju
og endurbættu útgáfu, en eintak af
bókinni er til útláns á safninu.
Fullu nafni heitir bókin: The
Travels of Reverend Ólafur
Egilsson: The Story of the Barbary
Corsair Raid on
Iceland in 1627.
Útgáfan er öðrum
þræði tileinkuð
Þórði Tómassyni í
Skógum sem er vel
til fundið þar sem
fáir einstaklingar
hafa sýnt sögu
Tyrkjaránsins meiri
brennandi áhuga en
Þórður. Bókin er
gefin út af einu
þekktasta forlaginu
vestan hafs, The
Catholic University
of America Press,
og ber allt hand-
bragðið því glöggt
vitni að fag-
mennska er í hæsta
gæðaflokki. Á það
jafnt við um
uppsetningu,
lýsandi myndir er
víða má finna í
bókinni sem og
hinum ítarlegu
bókaraukum.
Bókaraukarnir eru
í raun algjör
gullnáma, hvort
heldur um er að
ræða afar fræðandi
kafla um Algeirs-
borg, staðinn
þangað sem
Eyjafólkið var flutt
til; varðveislu hand-
ritanna þar sem
Þórður í Skógum
kemur færandi
hendi eða um
baksviðið á Íslandi
á tíma sr. Ólafs. Rýnanda þótti þó
mest koma til kaflans The Times
(Samtíminn) þar sem ekki einasta er
horft heim til Íslands um daga sr.
Ólafs heldur litast við um víða
veröld.
Með skýrum samanburði draga
þýðendur lesandann inn í evrópskan
samtíma sr. Ólafs og margt af því
sem hann segir í Reisubókinni sinni
verður svo miklu skiljanlegra í ljósi
aðstæðna hans og samtíma. Þá eru
að lokum dregin saman helstu skrif
um baksvið Tyrkjaránsins til frekari
glöggvunar fyrir þá sem vilja sjá
enn skýrar hið alþjóðlega umhverfi.
Útgáfan hefur að
verðleikum fengið
afar góða dóma og
nægir að vísa í orð
hinnar dönsku
Kristínar Wolf, hins
virta norrænu-
fræðings, er
segir:,,Það er
stórkostlegt að tveir
fræðimenn hafa
loksins sýnt það
frumkvæði að
koma þessum
mikilvæga texta á
framfæri.“
Það er gleðilegt að
nú hefur Reisubók
sr. Ólafs hlotið þá
viðurkenningu og
þá athygli sem
henni ber og þessi
ægilegi viðburður í
sögu Vestmanna-
eyja hefur með
útgáfunni fengið
stað í alþjóðlegri
sögu, hvorutveggja
til að gera við-
burðinn skiljanlegri
fyrir Íslendinga
sem og að verða
umheiminum
merkileg viðbót í
sögu sjórána 17.
aldar. Þeir Karl
Smári Hreinsson og
Adam Nichols hafa
með hinni nýju
þýðingu lokið við
ætlunarverk sitt, að
gefa heiminum hið
merkilega og
mikilvæga
sjónarhorn prestsins við Ofanleiti í
Vestmannaeyjum. Reisubókin hefur
til þessa verið perla í íslenskum
bókmenntum, með hinni nýju
fræðilegu og vönduðu útgáfu er
Reisubókin nú orðin hluti af
alþjóðlegri bókmenntasögu.
Tyrkjaránið í nýrri og glæsilegri útgáfu á ensku:
Loks hlotið þá viðurkenningu
og þá athygli sem henni ber
:: Og þessi ægilegi viðburður í sögu Vestmannaeyja hefur með útgáfunni fengið
stað í alþjóðlegri sögu
Kári BjarnaSon
frettir@eyjafrettir.is
Kápa ensku þýðingarinnar.
Dönsku húsin á Heimaey á tímum Tyrkjaránsins .
Það er gleðilegt að
nú hefur Reisubók sr.
Ólafs loks hlotið þá
viðurkenningu og þá
athygli sem henni
ber og þessi ægilegi
viðburður í sögu
Vestmannaeyja hefur
með útgáfunni
fengið stað í alþjóð-
legri sögu, hvoru-
tveggja til að gera
viðburðinn skiljan-
legri fyrir Íslendinga
sem og að verða
umheiminum
merkileg viðbót í
sögu sjórána 17.
aldar. Þeir Karl
Smári Hreinsson og
Adam Nichols hafa
með hinni nýju
þýðingu lokið við
ætlunarverk sitt, að
gefa heiminum hið
merkilega og mikil-
væga sjónarhorn
prestsins við Ofan-
leiti í Vestmanna-
eyjum.
”