Fréttir - Eyjafréttir - 21.12.2016, Side 23

23Eyjafréttir / Miðvikudagur 21. desember 2016
„Upphaflega hugmyndin að
þýðingu Reisubókar sr. Ólafs
Egilssonar á ensku kom fyrir
rúmum 20 árum þegar Adam
Nichols sem þá var kennari við
Maryland háskóla á Keflavíkurflug-
velli spurði mig hvort ekki væri góð
hugmynd að við þýddum saman
íslenskt bókmenntaverk á ensku.
Adam, sem ferðast hafði um Ísland
fannst vanta ódýra og handhæga
enska þýðingu til að lesa. Ekki
kom til greina að þýða fornsög-
urnar, þær höfðu allar verið þýddar
á önnur mál og ekki kom heldur til
greina að þýða 20. aldar bókmenntir
þar sem á þeim hvílir höfundar-
réttur. Einnig varð þetta verk að
höfða til útlendinga og helst að hafa
tengingu bæði við Ísland og útlönd.
Það var því úr vöndu að ráða. Ég
hafði kennt íslenskar bókmenntir
við framhaldsskóla og þekkti því
nokkuð til bókmenntasögunnar.
Reisubók sr. Ólafs Egilssonar kom
fljótlega upp í hugann og í fram-
haldinu þýddi ég lauslega tvo til
þrjá kafla og sendi Adam. Hann
samþykkti verkið og við hófumst
handa, með hléum þó,“ segir Karl
Smári Hreinsson sem ásamt Adam
Nichols þýddi Reisubókina á ensku
og er hún komin út í glæsilegri
útgáfu þegar hann er spurður hvert
var upphafið að því að Reisubókin
var gefin út á ensku.
Erfitt að finna útgefanda
Hvernig gekk svo að koma bókinni
út? „Þrautin var þyngri að finna
útgefanda. Ég gekk á milli nokkurra
útgefenda í Reykjavík án mikils
árangurs. Verkið þótti hvorki
áhugavert né líklegt til að geta á
nokkurn hátt staðið undir útgáfu-
kostnaði. Á meðal þeirra sem ekki
sá ástæðu til að gefa Reisubókina út
var Háskóli Íslands. Reyndar tók
ein bókaútgáfa vel í að gefa bókina
út á ensku, og eigendurnir sam-
mæltust um að láta mig vita um
áhuga þeirra. En af einhverjum
ástæðum gleymdist að koma
skilaboðunum til mín.
Síðan var það af tilviljun að ég var
staddur í bókaútgáfunni Fjölva árið
2008 og hafði handrit af þýðingu
Reisubókarinnar með mér og skildi
það eftir í veikri von um að þeir
ungu menn sem þá höfðu keypt
Fjölva hefðu einhvern áhuga á
útgáfu. Ekki liðu nema örfáir dagar
þar til hringt var í mig og okkur
boðið að Fjölvi gæfi Reisubókina út
í kiljuformi á ensku.
Týndist í hafi
Bókin kom út í ágúst 2008. Fyrsta
prentunin týndist reyndar í hafi á
leiðinni til Íslands sem varð til þess
að prenta varð nýtt upplag með
skömmum fyrirvara og senda með
flugi til Íslands með ærnum
kostnaði. Síðar þetta ár eða dagana
17. til 19. október 2008 var haldin í
Vestmannaeyjum merkileg
alþjóðleg ráðstefna um Tyrkjaránið
og í raun var það þessi þýðing á
Reisubókinni sem gerði þessa
ráðstefnu mögulega. Þessi ráðstefna
sem kallaðist Sjóræningjar á
Norðurhöfum, var aðstandendum
og Vestmannaeyingum til sóma.
Þess má geta að Sögusetur í
Vestmannaeyjum studdi útgáfu
Reisubókarinnar.
Síðan kom hrun eins og sagt er.
Útgefandinn Fjölvi varð gjaldþrota.
Við útgáfu Reisubókarinnar tók þá
Saga Akademía – málaskóli í
Keflavík sem er í minni eigu. Nú
hefur Reisubókin verið prentuð
þrisvar og selst í nokkur þúsund
eintökum.“
Séra Ólafur ekki í slæmum
félagsskap
Hvað geturðu sagt okkur um
nýjustu útgáfu Reisubókarinnar?
„Við Adam höfðum alltaf hugsað
okkur að gefa Reisubókina út í
fræðilegri útgáfu en þeirri sem hún
upphaflega kom út í. Við leituðum
fyrir okkur í Bandaríkjunum.
Sendum fyrirspurnir til allmargra
háskóla vestra, og heppnin reyndist
með okkur. Útgáfustjóri The
Catholic University of America
Press, í Washington D.C. varð svo
heillaður af þessari frásögn
Eyjaprestsins og örlögum Íslend-
inganna sem voru herteknir að hann
ákvað að gefa Reisubókina út í
fræðilegra útgáfu, eða það sem
kallast á ensku; semi-academic, þ.e.
útgáfan á að standast fræðilegar
kröfur þótt t.d. heimildaskrár og
fleira sé ekki eins ítarlegt og í
rannsóknarverkefnum.
Séra Ólafur er ekki í slæmum
félagsskap ef litið er til þeirrra
höfunda sem þessi háskólaútgáfa
hefur gefið út. Það virðast í mörgum
tilvikum vera helstu og merkustu
höfundar í kristni, þar má nefna
heilagan Ágústínus kirkjuföður,
gríska heimspekinga og a.m.k. tveir
páfar hafa fengið rit sín gefin út þar.
Það sýnir afstöðu þessarar útgáfu til
þessarar merkilegu heimilda sem
Reisubókin og önnur rit tengd
Tyrkjaráninu eru.
Hefur vakið mikla athygli
Í tilefni útgáfunnar á Reisubók sr.
Ólafs Egilssonar í Bandaríkjunum á
vegum The Catholic University of
America Press þá var haldið
útgáfuhóf í sendiráði Íslands í
Washington og einnig í sendiráði
Íslands í Ottawa í Kanada. Á báðum
þessum stöðum mættu um 30 til 40
gestir, margir sem tengjast menn-
ingu, listum og útgáfu. Má nefna að
allmargir gestir í útgáfuhófinu í
Kanada eru félagar í vinafélagi
Íslands og Kanada, fólk sem á ættir
sínar að rekja til Íslands eða hefur á
einhvern hátt tengsl við landið. Þá
fjallaði blað Vestur-Íslendinga,
Lögberg-Heimskringla, ítarlega um
hina nýju útgáfu Reisubókarinnar í
haust er leið.
Einnig var okkur, þýðendum
hennar boðið að halda fyrirlestur
við Cornell háskóla í Íþöku í
Bandaríkjunum. En sá háskóli
tengist Íslandi og íslenskri bók-
menningu sterkum böndum í
gegnum Fiske safnið í Cornell. Á
þennan fyrirlestur mættu hátt í 40
gestir og sýndu mikinn áhuga á
viðfangsefni Reisubókarinnar.
Lýsti vel staðháttum og
menningu á Ítalíu
Karl Smári tekur undir þá full-
yrðingu að Reisubók sr. Ólafs er að
verða þekkt í fræðaheiminum. „Á
síðustu árum hefur verið fjallað um
útgáfu Reisubókar sr. Ólafs
Egilssonar á ensku í ýmsum
erlendum ritum. Má þar nefna að í
þekktu tímariti í Hollandi, Geograf-
ie birtist grein í október 2013 um
ferðir sr. Ólafs í Hollandi. Höfundar
þeirrar greinar eru tveir prófessorar,
annar hollenskur, Hans Renes, hinn
ítalskur, Stefano Piastra. Stefano er
aðstoðarprófessor við ítalskan
háskóla og birti einnig allítarlega
og langa grein árið 2012 í land-
fræðitímaritinu Boollettino della
Societá Geografica Italiana, um
ferðir sr. Ólafs um Ítalíu á árinu
1627.
Í grein Stefano kemur vel fram að
lýsingar sr. Ólafs Egilssonar á
staðháttum og menningu á Ítalíu
þegar hann var þar á sinni erfiðu
reisu eru furðu nákvæmar og að
Ólafur er einna fyrstur norrænna
manna til að skrifa lýsingu á
staðháttum á Ítalíu. Einnig birtist
grein um Tyrkjaránið í Vestmanna-
eyjum eftir Emmu Bergmann í
tímaritinu All Verdens Historie árið
2011. Greinin byggir á Reisubók sr.
Ólafs Egilssonar. Í febrúar 2011
birtist grein eftir Adam Nichols í
hinu þekkta tímariti, BBC History
Magazine um Tyrkjaránið, og nú í
desember á þessu ári (2016) birtist
einnig grein eftir Adam Nichols í
bandaríska tímaritinu, History
Magazine. Sú grein fjallar um Jan
Janszoon Van Haarlem, ( einnig
kallaður Murat Reis) sem löngum
hefur verið talinn einn aðalfor-
sprakki Tyrkjaránsmanna í
Tyrkjaráninu á Íslandi 1627, en
Adam rekur ævi hans og feril sem
sjóvíkings og kemur fram með
nýjar staðreyndir um þátt hans í
Tyrkjaráninu eins og best verður
ráðið af þeim heimildum sem til eru
um hann.
Í júní síðastliðnum (2016) var
haldin alþjóðleg ráðstefna í
Innsbruck í Austurríki um sjóvík-
inga og þrælahald við Miðjarðarhaf
á tímabilinu 1530-1810, Piracy and
Captivity in the Mediterranean
1530-1810. Barbary Coast
Captivity Narratives. Þýðendum
Reisubókarinnar var boðið að halda
erindi á ráðstefnunni. Þar komu
fram margir helstu sérfræðingar
heims á þessu fræðasviði. Eftirtekt
vakti að nú loksins hafa mikils-
verðar heimildir komið fram á
ensku um Tyrkjaránið á Íslandi sem
eru orðnar aðgengilegar fyrir
fræðimenn allstaðar í heiminum,“
sagði Karl Smári að lokum.
Karl Smári Hreinsson, annar þýðandi Reisubókar sr. Ólafs Egilssonar á ensku:
Eyjaklerkurinn í hópi með helstu
og merkustu höfundum í kristni
:: Ágústínusi kirkjuföður, grískum heimspekingum og páfum sem komið hafa út
hjá sömu útgáfu
Um leið og starfsfólk Sjóvá óskar viðskiptavinum sínum,
 ölskyldum þeirra og öðrum bæjarbúum, gleðilegra jóla og
farsældar á nýju ári, viljum við benda á að Sjóvá mun fl ytja
aðstöðu sína um áramótin í útibú Landsbankans að Bárustíg 15.
Starfsfólk Sjóvá vill þakka
Íslandsbanka og starfsfólki
útibús 0582 fyrir frábært
samstarf á liðnum árum.
Gleðileg jól
Karl Smári Hreinsson. Adam Nichols.
Skrifstofa Sýslumannsins í Vestmannaeyjum
verður lokuð þriðjudaginn 27. desember 2016.
Sýslumaðurinn í Vestmannaeyjum.