Skessuhorn - 01.03.2001, Blaðsíða 9

^nl,33Unu>..
FIMMTUDAGUR 1. MARS 2001
9
A brunanótt.
Myndina tok Sævar Hansson
Sögulegt hús varð eldi að bráð
Ódýr og skjótur byggingarkostur
• Islensk timbureiningahús með áratuga reynslu
• Hönnuð fyrir íslenskar þarfir og veðurlag
• RBvottun.
• Ýmsir möguleikar á utanhússklœðningu.
• Afhendingartími 6 - 8 vikur
Húsið hér að ofan er 151 fm., 3 svefnherbergi, stór stofa, sjónv.krókur
og innangengt úríbúð í bílskúr. Góð hönnun og nýting á innra
rými. Verð; fokhelt, með 150 mm steinull í útveggjum, stand.
vatnsklœðning, uppkomið á grunn sem eigandi hefur sjálfur tekið:
kr. 5.280.000,-
Byggingarn.teikn, innifaldar.
' rfnaskrá vorsins er óðum að fyllast,
^nnum hús að þínum þörfum.
hönnun, húseiningar,
dalvegi 16-b, 200 kópavogí,
s: 564 6161 - netf.: spdesign@mmedia.is
Þegar Hótel Búðir brann í síð-
ustu viku tapaðist eitt af merkustu
húsum í byggingarsögu þjóðarinn-
ar. Talið hefur verið að elsti hluti
hússins hafi verið byggður einhvern
tímann eftir 1830. Hans A. Clausen
sem þá var umsvifamikill kaupmað-
ur hérlendis gerði tengdaföður sinn
Ola Sandholt að verslunarstjóra á
Búðum og byggði þar myndarlegt
hús sem hann gaf tengdaforeldrum
sínum. Af manntölum er ljóst að
Oli Sandholt er fyrst skráður til
heimilis á Búðum 1832. Þó hann
kunni að hafa komið að Búðum
eitthvað fyrr er ljóst að Oli Sand-
holt dó í Olafsvík 9. janúar 1835. Af
þessu má ljóst vera að húsið er upp-
haflega byggt á þessu tímabili.
Gæti verið eldra
Þó er ekki víst að húsið hafi þá
verið byggt alfarið nýtt þá og í
Sögu Búða sem Viktor Sveinsson
síðasti eigandi hússins gaf út 1995
er vitnað til þess að hugsanlegt sé
að hús það sem Clausen hafi látið
byggja yfir tengdaforeldra sína
kunni að hafa verið byggt upp úr
eldra húsi. Þar er vitnað til þess að
við breytingar og viðbætur sem
búið er að framkvæma margar í
sögu hússins hafi fundist veggir
sem múruð hefur verið í binding.
Það hefúr þótt benda til þess að
húsið hafi verið að hluta til byggt úr
bindingsverki eins og hús þekkt frá
sama tíma víða erlendis. Bindings-
verk er þannig að grind hússins er
úr timbri en hlaðið á milli með
múrsteinum. I ferðabók Henrys
Holland frá 1810 segir hann frá því
að hann hafi gist hjá Guðmundi
faktor á búðum í múruðu húsi, tíg-
ulsteina húsi. Svanur Tómasson
slökkviliðsmaður og gröfustjóri í
Ólafsvík vann við hreinsun rúst-
anna um síðustu helgi. Svanur seg-
ist hafa íúndið nokkuð af tígulsteini
í rúsmnum og var þeim haldið til
hliðar. Þetta rennir en frekari stoð-
um undir þá skoðun að Sandholts-
hús eins og upphaflegi hluti hússins
var alltaf kallaður hafi í raun verið
byggt upp úr Mindelsbergshúsi þar
sem vitað er að fyrrnefndur Guð-
mundur faktor bjó í frá 1801 til
a.m.k 1809.
Danskurinn
Það sem vitað er um Mindels-
bergshús er að danskur skipherra
Jörgen Mindelberg fékk útmælda
lóð í Búðarkaupstað 1790 og hafi
þar reist sér hús 1792. Það hús hafi
síðan verið kallað Mindelsbergshús.
Ekkert er vitað um endalok þess
húss og engu verður slegið föstu um
hvort uin sama hús hafi verið að
skráður í Bentshúsi. En Sandholts-
hús er einmitt kallað Budensted eða
Búðarkaupstaður allt fram til 1846.
Húsið var svo fyrst kallað Sand-
holtshús eftir 1850 og hélst það
langt fram á 20. öld. Húsið var alltaf
meira og minna notað sem verslun-
ar- og íbúðarhús með margvísleg-
um viðbæmm og lagfæringum.
F ramfarahugur
Ekki er hægt að víkja svo frá sögu
þessa merka húss að ekki sé getið
Finnboga G. Lárussonar sem flutt-
ist að Búðum 1906 og rak þar um-
svifa mikla útgerð og verslun í rúma
2 áratugi. Finnbogi var stórhuga
maður sem sá mörg tækifæri á Búð-
um og varð stóreignamaður og voru
umsvif hans svo mikil að talið er að
þegar mest var hafi hann haft í
heimilisfólki og starfsliði um 70
rnanns. Finnbogi bjó í Sandholts-
húsi og eins og segir í Sögu Búða
“gerði bæði að stækka það og
prýða” Finnbogi bjó að Búðum
frarn til 1927. Eftir það átm tveir
menn Búðir í skamman tíma uns
ríkið eignaðist jörðina. Snæfellinga-
félagið eignaðist síðan jörðina eða
að minnsta kosti part af henni og
Sandholtshúsið.
mjög myndarlegt og mikið hús.
Rekstur hótelsins var á ýmissa
höndum fram til 1957 er Lóa Krist-
jánsdóttir tók við honum. I tíð Lóu
varð hótelið eitt myndarlegasta og
notarlegasta hótel á landsbyggðinni
og samastaður margra kunnra lista-
manna og skálda. Þeirra frægastir
era auðvitað Kjarval og Laxnes en
þeir voru tíðir gestir á hótelinu.
Laxnes bjó alltaf í herbergi 23. Lóa
rak hótelið ffam til 1971. Eftir það
var reksmr hótelsins stopull þangað
til þeir Rúnar Marvinsson og Jakob
Fenger tóku við honum 1980. Síð-
an tók Sigríður Gísladóttir við
rekstrinum og rak hótelið með
myndarbrag eins og þeir félagar
þangað til Viktor Sveinsson keypti
hótelið 1994. I tíð hótelreksmrsins
var húsið stækkað nokkrum sinnum
og voru stærsm áfangarnir byggðir
1947 og svo 1986.
Stórhuga áform
Þegar Viktor tók við hótelinu lét
hann endurbæta það nokkuð og
stefndi á ævintýralega stækkun með
mjög framlegri hugmynd sem hann
vann um skeið að. Stórkostlegri
hugmynd sem hann varð því miður
að leggja frá sér vegna erfiðleika við
fjármögnun. Viktor hafði vegna
þessara hugmynda látið tæma hótel-
ið síðasta sumar og ætlaði að hefjast
handa við endurbyggingu hússins í
vor. Þetta hús sem þarna brann var
því tákn um drauma um stóra hluti
sem nú eiga því miður litla mögu-
leika á að rætast. IH
ræða. En athyglisvert er að naffdð
Mindelsbergshús er horfið úr
manntali 1811 og er þá Guðmund-
ur faktor skráður til heimilis í Bu-
denstad. Þar er hann skráður þang-
að til í manntali 1833 þegar hann er
Hótelrekstur.
Sumarið 1948 opnaði Félag Snæ-
fellinga og Hnappdæla sumarhótel í
Sandholtshúsi sem þá var orðið
■ ............................................................................................
Tæki frá Vélaleign Tómasar Sigurðssonar ehf við hreinsun rústamia s.l. fóstudag.
MyndlH
Herrakvöld ÍA verður haldið á Breiðinni föstudaginn
ló.mars. Húsið opnar kl.l9:30. Kvöldið hefst á
fordrykk í boði Globus. Maturfrá veisluþjónustinni
Fortuna verður borinn á borð kl. 20:00
Dagskrá:
• Heiðursgestur: Halldór Blöndal
• Veislustjóri: Jósef Þorgeirsson
• Melasveitin spilar á milli 19 og 20
• Sigursteinn Hákonarson stjómar fjöldasöng
• Smári Vífilsson kemur sérstaklega frá Danmörku til að
syngja fyrir gesti Herrakvöldsins
• Gísli Einarsson, ritstjóri Skessuhoms, fer með gamanmál
• Glæsileg málverkasýning og í kjölfarið uppboð á
verkunum
• Leikmenn meistaraflokks ÍA þjóna til borðs
Miðaverð er kr. 4000.-
Miðapantanir eru í síma 431 2643
Herrar: mœtum nú allir og skemmtum okkur
í góðra fe'laga hópi
Föstutónleikar í
Reykholtskirkju
Nœstkomandi laugardag, 2. mars,
kl. í 6 verða tónleikar kirkjukóra
og organista í
Borgarfjarðarprófastdœmi í
Reykholtskirkju í tilefni af
Kristnihátíð.
Flutt verða valin kórverk sem við eiga á
lönguföstu m.a. Pange Lingua eftir Z.
Kodály, 4 Passíusálmar og fl.
Söngstjórar eru Bjami Valtýr Guðjónsson,
Bjarni Guðráðsson, Jón Þ. Björnsson,
Katalin Löricz, Sigurður Guðmundsson,
Steinmm Amadóttir og Zsuzsanna Budai.
Aðgangur er ókeypis og allir velkomnir
Borgarfjarðarprófastsdœmi