Skessuhorn - 21.02.2018, Blaðsíða 16

MIÐVIKUDAGUR 21. feBRúAR 201816
Í síðasta pistli mínum var fjallað
ítarlega um E-efna flokkinn lit-
arefni. Þar var farið yfir uppruna
efnanna og hvaða neikvæðu
áhrif þau geta mögulega haft.
Margar rannsóknir hafa ver-
ið gerðar um áhrif litarefna á
mannslíkamann og því auðvelt
að finna upplýsingar. Öðru máli
gengir um E200-299, eða rot-
varnarefni. Nánast ómöglegt er
að finna heilsteyptar upplýsingar
um þessi efni þ.e. úr hverju þau
eru búin til og hver séu langtíma
áhrif þeirra á okkur.
En byrjum á byrjunni; hvað eru
rotvarnarefni? Rotvarnarefni eru
efni sem stoppa eða seinka nátt-
úrulegu niðurbroti og eru þau
notuð til að lengja geymsluþol
matarins. Þó að rotvarnarefni
séu notuð með því göfuga mark-
miði að geyma mat þá er ekki þar
með sagt að þau séu heilsusam-
leg. Mörg hefðbundin rotvarnar-
efni eru úr náttúrulegum efnum
eins og salti, sykri, áfengi og ediki
en nútíma rotvarnarefni eru gerð
úr tilbúnum efnum sem geta
haft slæm áhrif á mannslíkamann.
Eitt algengasta rotvarnarefnið er
natríumbensóat E211 sem er natrí-
umsaltið af bensósýru en rannsókn-
ir hafa sýnt að það veldur ofvirkni
hjá börnum. Þrátt fyrir að prófanir
hafi ekki enn ákvarðað að fullu um
áhrif efnisins á fullorðna, þá er lítil
vafi á því að þetta sé efni sem ætti
að forðast ef viðkomandi vill halda
heilsu. Matvælaöryggisstofnun Evr-
ópur telur að fleiri rannsóknir séu
nauðsynlegar um öryggi/skaðsemi
þessa efnis.
Natríumsúlfít (E221) er notað
við vínframleiðslu og önnur unn-
in matvæli. Samkvæmt FDA er um
það bil einn af hverjum 100 einstak-
lingum sem hefur óþol fyrir sulfi-
tes í mat. Meirihluti þessara einstak-
linga er með astma, sem bendir til
tengsla milli astma og súlfita. Ein-
staklingar sem eru viðkvæmir fyrir
súlfít geta fengið höfuðverk, önd-
unarerfiðleika og útbrot. Í alvarleg-
um tilvikum geta súlfítar í raun vald-
ið dauða.
Annað algengt rotvarnarefni,
natríumnítrat eða E249 til E250,
breytist í natríumnitríti, þekkt
krabbameinsvaldandi efni þegar
því er neytt.
Efni sem enda á heitinu súlfít geta
valdið astmakasti hjá þeim sem
haldnir eru astma.
Höldum áfram, brennisteinsauk-
efnin E220-E228 en þau eru eitr-
uð og í Bandaríkjunum hafa yfir-
völd bannað notkun þeirra í hráum
ávöxtum og grænmeti. Aukaverk-
anir eru t.d. berkjuvandamál, lág-
þrýstingur, roði, náladofi eða bráða-
ofnæmi. Þau eyðilegga einnig víta-
mín B1 og E í líkamanum og eru ekki
ráðlögð til neyslu fyrir börn. Finn-
ast í bjór, gosdrykkjum, þurrkuðum
ávöxtum, söfum, víni, ediki og kart-
öflum.
Þrátt fyrir þá staðreynd að rot-
varnarefni séu notuð í næstum öll-
um mat sem seldur er í matvöru-
verslunum þá benda rannsókn-
ir sem gerðar hafa verið til þess að
forðast skuli rotvarnarefni eins mik-
ið og mögulegt er.
Að lokum langar mig að skilja
þetta eftir til umhugsunar: Ef rot-
varnarefni í mat drepa lifandi gerla
hvort sem þeir eru góðir eða slæmir,
hvaða áhrif/skaða valda þessi efni á
þarmaflóruna okkar þegar þau eru
borðuð því þau eru enn virk þegar
þeirra er neytt. Í dag er það að koma
í ljós að þarmaflóra í jafnvægi er tal-
in grunnur að góðri heilsu.
Lífrænar kvejur,
Kaja
Listi yfir rotvarnarefni
í matvöru.
E 200 Sorbínsýra, E 202 Kalíumsorbat,
E 203 Kalsíumsorbat, E 210 Bensó-
sýra, E 211 Natríumbensóat, E 212
Kalíumbensóat, E 213 Kalsíumben-
sóat, E 214 Etýl-p-hydroxíbensóat, E
215 Natríumetýl-p-hydroxíbensóat,
E 216 Própýl-p-hydroxíbensóat, E 217
Natríumprópýl-p-hydroxíbensóat,
E 218 Metýl-
p - h y d r o x -
íbensóat, E 219
Natríummetýl-p-hydroxíbensóat,
E 220 Brennisteinsdioxíð, E 221
Natríumsúlfít, E 222 Natríumvetn-
issúlfít, E 223 Natríummetabisúlfít
(pyrosúlfít), E 224 Kalíummetabis-
úlfít (pyrosúlfít), E 226 Kalsíumsúl-
fít, E 227 Kalsíumvetnissúlfít, E 228
Kalíumvetnissúlfít E 230 Difenýl, E
231 Ortofenylfenól,
E 232 Natríumortofenylfenól,
E 233 Tíabendazól, E 234 Nísín, E
235 Natamysín, E 239 Hexametý-
lentetramín, E 242 Dimetýldik-
arbónat, E 249 Kalíumnítrít, E 250
Natríumnítrít,
E 251 Natríumnítrat, E 252 Kalí-
umnítrat, E 260 Ediksýra, E 261
Kalíumasetat, E 262 Natríumase-
tat, E 262 Natríumvetnisasetat, E
263 Kalsíumasetat, E 270 Mjólk-
ursýra, E 280 Própíónsýra, E 281
Natríumprópíónat, E 282 Kalsí-
umprópíónat, E 283 Kalíumpró-
píónat,
E 284 Bórsýra E 285 Natríum-
tetrabórat, E 290 Koldioxíð, E 296
Eplasýra, E 297 Fúmarsýra
Rotvarnarefnin í fæðunni okkar
Heilsuhorn Kaju
Á Tindaflöt á Akranesi býr lítil fjöl-
skylda; Hólmfríður eysteinsdótt-
ir, Sigurður Bachmann Sigurðsson
og sex mánaða sonur þeirra Rúrik
Leó. Hólmfríður og Siggi Bach, eins
og hann er oftast kallaður, eru bæði
mjög tónelsk og þegar þau keyptu
sína fyrstu íbúð í fyrra, kom ekki
annað til greina en að hafa pláss fyr-
ir áhugamálið. Þess vegna nýttu þau
geymsluplássið í íbúðinni undir tón-
listarherbergi og hafa meira að segja
komið sér upp stúdíóaðstöðu. „Mað-
ur á ekkert að vera að safna drasli í
geymluna hvort eð er,“ segir Hólm-
fríður. Þau vonast til að áhugamálið
fái að taka meira pláss í lífi þeirra í
framtíðinni. „Það eru svo margir sem
láta áhugamálið grotna niður eftir að
börn koma til sögunnar. Við vorum
ekki tilbúin í að láta það gerast hjá
okkur,“ segir Siggi.
Í tónlist frá unga aldri
„Ég æfði á píanó alveg frá níu til
sautján ára, var alltaf í kór í grunn-
skóla og æfði líka söng í eitt og hálft
ár,“ segir Hómfríður. „en ég hef lítið
verið að gera núna,“ bætir hún hóg-
vær við. „Hún stoppar samt aldrei,“
skýtur Siggi inn í. „Hún er sísyngj-
andi hérna heima. Vaknaði við hana
syngjandi eniga Meniga áðan,“ segir
Siggi sem vinnur í Norðuráli og var
að koma af næturvakt fyrr um morg-
uninn.
Siggi byrjaði sjálfur í fÍH, en náði
ekki að klára. „Það er svona sagan af
minni skólagöngu, ég byrja og hætti
svo,“ segir hann í gamansömum
tón. „Maður lærir samt mest sjálfur.
Áhuginn er líka það mikill hjá mér
að maður lærir þetta bara. Ég er að
mestu bara sjálfmenntaður. Maður
getur lært tónlist, en þetta verður
að vera í manni. Megnið af tónlist er
hugmyndaflug.“ Hann hlaut einnig
tónlistarlegt uppeldi í gegnum föð-
ur sinn. Með því að horfa á Sigga er
greinilegt að áhugi hans á tónlist er
mjög mikill. Hann er húðflúraður á
höndum með alls kyns hljóðfærum
og tónlistartáknum. „Tónlistin var
númer eitt þangað til fyrir sex mán-
uðum,“ segir hann og horfir á sex
mánaða son sinn Rúrik vega salt á
hnjánum á gólfinu. „er ég þá nokk-
uð að vera leiðinlegur við þig?“ spyr
hann Hólmfríði og bæði hlæja.
Hún syngur, hann spilar
Hólmfríður og Siggi kynntust í
Norðuráli sumarið 2014. „Ég er úr
Breiðholtinu, alin upp þar, en fékk
sumarvinnu í Norðuráli eitt sumarið
og þá kynntumst við,“ segir Hólm-
fríður. Þau segja bæði að áhugi þeirra
á tónlist hafi dregið þau saman. Siggi
spilar helst á gítar og hefur spilað á
ýmsum stöðum. „Ég er samt ekki
þeim hæfileikum gæddur að geta
sungið, þess vegna náði ég mér í
konu sem getur sungið.“ Hólmfríð-
ur sér því um sönginn og þau hafa nú
þegar tekið upp nokkur lög saman.
Feimni
tónlistarmaðurinn
enn sem komið er hafa þau ekki tek-
ið upp frumsamin lög, heldur hafa
þau einbeitt sér að ábreiðulögum.
Hólmfríði finnst tilhugsunin um að
setja út sitt eigið efni erfið. „ef mað-
ur semur texta og les hann aftur eft-
ir fimm ár eða eitthvað, þá fer mað-
ur bara að hlæja. Ég held að það sé
það sem sé að stoppa mig,“ segir hún
en viðurkennir þó fúslega að hún
sé sinn eigin harðasti gagnrýnandi.
„Maður verður bara að þora,“ seg-
ir Siggi sem hefur samið nokkur lög
sjálfur og sett á internetið. „Ég tók
bara ákvörðun fyrir nokkrum árum,
eftir að ég eignaðist upptökugræju,
að dæla bara út mínu efni.“ Sýnileik-
inn sé þó ekki sem bestur. „Þú þarft
að vera svo rosalega uppáþrengjandi
á netinu til að koma þér á framfæri,“
segir Siggi. „Ég hef það ekki í mér,“
segir Hólmfríður.
Siggi hefur einnig verið að vinna
að því að taka upp plötu með hljóm-
sveitinni Grasösnum til heiðurs
bandaríska tónlistarmanninum John
Prine. Svokallaða tribute-plötu. John
Prine er bandarískur kántrí- og þjóð-
lagasöngvari og tónsmiður. Upptök-
urnar fara fram í stúdíó Gott hljóð í
Borgarnesi. „Við erum bara að leggja
lokahönd á þetta núna,“ segir hann
spenntur.
Stefna á að
spila opinberlega
Þau langar að geta nýtt tónlistarhæfi-
leika sína í framtíðinni. „Okkur lang-
ar alveg að spila og syngja í brúð-
kaupum og einhverju svoleiðis,“ seg-
ir Siggi. „Ég þarf bara að komast yfir
feimnina,“ bætir Hólmfríður við. Það
sé samt allt á uppleið og þau hlæja að
því að hún geti verið feimni tónlist-
armaðurinn. Rúrik fær að njóta hæfi-
leika foreldra sinna á meðan þau eru
að koma sér upp lagalista til að spila
opinberlega. „Tónlistaruppeldi er
svo mikilvægt,“ segir Siggi og Hólm-
fríður samsinnir því. „Honum finnst
svo gaman þegar við erum að spila og
syngja fyrir hann og það gerist alveg
á hverjum degi. Hann elskar þegar
við spilum fyrir hann. Hann brosir
alltaf. Brosir og hlær,“ segir Hólm-
fríður. klj
„Megnið af tónlist er hugmyndaflug“
Hólmfríður og Siggi Bach hafa brennandi áhuga á tónlist
Hólmfríður, Siggi Bach og Rúrik Leó. Hólmfríður og Siggi hafa alla tíð haft mikinn
áhuga á tónlist og gefa áhugamálinu mikið pláss.
Rúrik er tónelskur drengur og foreldrarnir eru ófeimnir við að spila og syngja fyrir
hann. Hér grípur Siggi í gítarinn fyrir snáðann og sonurinn var ljómandi ánægður
með frammistöðu pabba síns.
Heimastúdíóið, eða tónlistarherbergið, sem átti að vera geymsla en geymir nú bara fagra tóna.