Skessuhorn - 14.03.2018, Blaðsíða 14

MIÐVIKUDAGUR 14. MARS 201814
„Það er að eiga sér stað lýðræðis-
bylting. Nú er grasrótin að rísa
upp og ætlar að láta til sín taka.
Nú munu verkin því verða látin
tala. Enda urðu áhrifin á markaði
afar eftirtektarverð þegar ljóst var
að Sólveig Anna Jónsdóttir og fé-
lagar hennar höfðu unnið stórsig-
ur í stjórnarkjöri í Eflingu. Hluta-
bréfavísitala í Kauphöllinni sýndi
rauðar tölur og markaðurinn lék
á reiðiskjálfi daginn eftir að tal-
ið hafði verið upp úr kössunum,“
segir Vilhjálmur Birgisson formað-
ur Verkalýðsfélags Akraness í sam-
tali við Skessuhorn. Því er nú spáð
að sú hallarbylting sem gerð var í
Eflingu, þessu næststærsta ein-
staka félagi innan raða Alþýðu-
sambands Íslands, marki tímamót í
áherslum og starfi verkalýðshreyf-
ingarinnar. Vilhjálmur útskýrir að
innan raða Eflingar sé fólk á lægstu
launatöxtum sem þekkjast. Þetta er
fólkið á leikskólunum, rútubílstjór-
ar og aðrir hópar sem skrapa botn-
inn í launatöflunni. „Nú ætlar þetta
fólk sem er kosið til valda að láta
verkin tala. Þannig upplifi ég það
nánast sem byltingu það sem er að
gerast. Nýjar áherslur eru sífellt
að verða meira áberandi innan fé-
laga sem heyra undir Alþýðusam-
bandið.“ Við setjumst niður með
Vilhjálmi Birgissyni í kjölfar þess
að úrslit í atkvæðagreiðslu í stjórn
Eflingar urðu ljós. Farið er almennt
yfir stöðu kjara- og hagsmunabar-
áttu launþega út frá sýn verkalýðs-
foryngjans á Akranesi. Rætt er um
gjaldmiðil, vexti og lífeyrissjóðina,
áherslu á krónutöluhækkun í stað
prósentuhækkana, „enda kaup-
ir enginn í matinn fyrir prósentur,
það hefur sýnt sig,“ segir Vilhjálm-
ur.
Lægst launaðir innan
þeirra raða
„Áhrif þessarar kosningar í stjórn
Eflingar eru að mínu áliti miklu
meiri en fólk almennt gerir sér
grein fyrir. Í þessu stóra verkalýðs-
félagi kemur nú inn stjórn með allt
aðra sýn á viðfangsefnin sem fram-
undan eru en þeir sem hverfa á
sama tíma frá völdum. Efling hef-
ur innan sinna vébanda fólk sem
lökust hefur kjörin, verkafólk á
berstrípuðum töxtum allt nið-
ur í 257 þúsund krónur á mánuði.
Sem dæmi þá hafa rútubílsstjór-
ar 291 þúsund krónur í mánaðar-
laun, laun sem alls ekki eru mann-
sæmandi svo ég tali nú ekki um þá
auknu ábyrgð sem þeir hafa. Þeir
þurfa að aka með ferðamenn all-
an ársins hring við erfiðar aðstæð-
ur og ábyrgð þeirra er því mikil. Í
hlutfalli við ábyrgð þeirra og störf
eru þessi laun skammarleg,“ segir
Vilhjálmur.
Misskipting eykst
„Nú er komið í ljós að forysta VR,
Eflingar, Framsýnar og VLFA
hafnar samræmdri láglaunastefnu
sem við teljum ASÍ hafa staðið
fyrir. Hinir gömlu forystumenn
verkalýðshreyfingarinnar eru ein-
faldlega að verða undir, og þó
fyrr hefði verið,“ segir Vilhjálmur
með þunga. „Það er verið að hafna
Salek samkomulaginu og þessu
vinnumarkaðsmódeli sem reynt
hefur verið að byggja upp en hef-
ur á engan hátt gagnast þeim lægst
launuðu í þjóðfélaginu. Fólki er
gjörsamlega misboðið í ljósi frétta
sem sífellt dynja á okkur um að efri
lög samfélagsins eru að taka til sín
fordæmalausar launahækkanir. Nú
er láglaunafólki einfaldlega nóg
boðið og því er kölluð til ný for-
ysta í verkalýðshreyfingunni.“ Vil-
hjálmur nefnir í þessu samhengi
launahækkun forstjóra Landsvirkj-
unar sem þýddi að hann hækkaði
um 800 þúsund krónur í mánðar-
laun. Í fjármálakerfinu var launa-
hækkun 26 lykilstjórnenda slík að
þeir hafa yfir einn milljarð króna
í laun, eða yfir fjórar milljónir á
mánuði. „Nú síðast heyrðum við
svo af forstjóra sjávarútvegsfyr-
irtæksins HB Granda sem fyrir
nokkrum mánuðum grét krókódí-
latárum yfir því að þurfa að hætta
fiskvinnslu til hundrað ára á Akra-
nesi af því launakostnaður átti að
vera svo mikill og flutningskostn-
aður svo hár. Svo kemur í ljós að
fyrirtækið hagnaðist í fyrra um
3,1 milljarð króna og forstjórinn
fær launahækkun sem nemur 330
þúsund krónum á mánuði, fimm-
tíu þúsund krónum meira en laun
þeirra sem lægsta hafa taxtana. Er
svo einhver hissa á að fólki sé mis-
boðið,“ spyr Vilhjálmur.
Hefur beðið þessa dags
Vilhjálmur segir að þing Alþýðu-
sambands Íslands verði haldið í
október og þá muni koma í ljós
hvort núverandi forysta haldi velli,
en spáir að svo verði ekki. „Ég held
að það sé útilokað annað en ný for-
ysta verði kosin til valda. Láglauna-
fólk hafnar samræmdri láglauna-
stefnu sem þessir menn hafa stað-
ið fyrir. Ég hef eiginlega beðið eft-
ir þessum degi frá því 2004, þegar
ég hóf bein afskipti af verkalýðs-
baráttu. Hef beðið eftir þeim degi
þegar kosnir eru til forystu í verka-
lýðshreyfingunni einstaklingar
með sömu sýn, stefnu og áherslur
um réttindamál fólks. Á þessum
árum held ég að ekkert verkalýðs-
félag hafi ályktað jafn oft á þingum
ASÍ og við í VLFA, en verið kveðin
í kútinn af undarlegum hagsmuna-
öflum sem þar hafa átt meirihluta.
Til dæmis þegar ályktað var um
verðtrygginguna og að sett yrði þak
á vexti húsnæðislána. Mér er fyrir-
munað að skilja að forysta verka-
lýðshreyfingarinnar hafi fellt slík-
ar tillögur og hef aldrei skilið hvað
vakir yfir fólki sem hagar sér með
þessum hætti,“ segir Vilhjálmur.
Vaxtalækkun besta
kjarabótin
Vilhjálmur segir að til þess að sátt
eigi að nást á vinnumarkaði þurfi
aðkomu stjórnvalda. „Til dæmis
sé ég fyrir mér að stjórnvöld skapi
verklagsreglur fyrir Seðlabankann
að fara eftir, þannig að starfsmenn
bankans geti ekki skorast undan
vaxtalækkun. Nú búum við hér á
landi við 4,75% stýrivexti, þá lang-
hæstu í öllum þeim löndum sem við
viljum bera okkur saman við. Mitt
mat er að lykillinn að því að ná sátt
á vinnumarkaði sé að lækka vexti.
Ekkert kæmi skuldsettum heim-
ilum landsins betur. Nú eru bestu
vaxtakjör sem bjóðast þetta 5-6%
en í löndunum í kringum okk-
ur bjóðast húsnæðisvextir sem eru
frá 0,5 til 2,5%. Þetta þýðir að hér
á landi greiðir fólk mánaðarlega
60-90 þúsund krónur meira í vexti
af 25-30 milljóna króna húsnæðis-
láni, í samanburði við lánakjör fólks
í nágrannalöndum okkar. Það er
því gríðarlega mikilvægt að taka á
þessum tryllta fjármálamarkaði sem
hér ríkir. Frá hruni hafa bankarnir
verið að græða 600 milljarða króna,
fyrirtæki sem eiga að hafa það eina
hlutverk að geyma og lána út pen-
inga. Þessir 600 milljarðar eru að
koma úr veskjum fólksins í landinu
sem hefur þá sem því nemur minna
á milli handanna. Það er mín skoð-
un að ný forysta í verkaðlýðshreyf-
ingunni eigi að setja á oddinn í bar-
áttu sinni að tekið verði á þessu
vaxtaokri.“
Heimilin tóku skellinn
Vilhjálmur kveðst aðspurður ekki
vilja taka afstöðu til hvort Íslend-
ingar noti áfram krónu eða skoði
það að taka upp annan gjaldmið-
il. Spurning um slíkt hlýtur þó að
vakna í ljósi þess að fórnarkostn-
aður við örmyntina er vissulega
þeir háu vextir sem hann gagnrýn-
ir harðlega. „Ég er alveg fylgjandi
því að skoða upptöku nýs gjaldmið-
ils, en það er engu að síður ljóst að
krónan hefur sína kosti þó gölluð
sé.“ Vísar hann í þessu sambandi
til reynslu Grikkja af fjármálahruni
þeirra. „Þar sem Grikkland er evr-
uland gátu þarlend stjórnvöld ekki
stýrt gengi og uppskar þjóðin 50%
atvinnuleysi á meðal ungs fólks í
hruninu sem þar varð og allt að 75%
atvinnuleysi í röðum ungra kvenna.
Hér á landi fór atvinnuleysi mest í
um 10% þrátt fyrir að hér hafi orð-
ið bankahrun og getum við þakkað
krónunni það. En við Íslendingar
fengum höggið vegna verðtrygg-
ingarinnar og af því skuldir stór-
hækkuðu í hruninu. Það hefði hins
vegar verið hægt að koma í veg fyrir
skelfileg áhrif hrunsins á stöðu al-
mennings. Jóhanna Sigurðardóttir
þáverandi forsætisráðherra skipaði
starfshóp undir forystu Gylfa Arn-
björnssonar forseta ASÍ. Hópurinn
hafði það hlutverk að skoða að taka
neysluvísitöluna úr sambandi og
deila þannig byrðum hrunsins milli
skuldsettra heimila og fjármála-
kerfisins. Slík aðgerð hefði kostað
fjármálakerfið 250 milljarða, en í
staðinn voru skuldsett heimili lát-
in taka allan skellinn og lán þeirra
hækkuðu um heila 400 milljarða.
Það tók Gylfa og Jóhönnunefndina
þrjá daga að komast að þessari nið-
urstöðu og væntanlega í þeim eina
tilgangi að verja hagsmuni lífeyris-
sjóðanna, en var á kostnað almenn-
ings,“ segir Vilhjálmur.
Ný forysta í verkalýðsfélögum boðar breyttar áherslur
„Aukinn jöfnuður og vaxtalækkun sett á
oddinn í komandi samningaviðræðum“
„Þessir 600 milljarðar sem
bankarnir hafa hagnast frá
hruni komu úr veskjum
fólksins í landinu sem hefur
þá sem því nemur minna
á milli handanna. Það er
mín skoðun að ný forysta í
verkaðlýðshreyfingunni eigi að
setja á oddinn í baráttu sinni að
tekið verði á þessu vaxtaokri.“
Vilhjálmur Birgisson formaður Verkalýðsfélags Akraness.