Skessuhorn - 13.06.2018, Qupperneq 23

MIÐVIKUDAGUR 13. JÚNÍ 2018 23
Krossgáta Skessuhorns
Hér er ný krossgáta fyrir lesendur að spreyta sig á. Auk þess birt-
um við lausn á krossgátu síðustu viku. Þeir sem vilja geta sent Skessu-
horni lausnarorð/in á netfangið: krossgata@skessuhorn.is fyrir klukkan
15:00 á mánudögum. Athugið að fullt nafn og heimilisfang þarf að fylgja
með lausninni. Þeir sem ekki hafa aðgang að tölvupósti sendi lausnir á:
„Skessuhorn - krossgáta, Kirkjubraut 56, 300 Akranesi (póstleggja þarf
lausnir í síðasta lagi á föstudegi). Dregið verður úr réttum innsendum
lausnum og fær vinningshafinn bókargjöf frá Skessuhorni.
Alls bárust 62 lausnir við krossgátunni í blaðinu í síðustu viku. Lausnin
var: „Hégómamál“. Vinnigshafi er Svava Finnbogadóttir, Leynisbraut
14, 300 Akranesi.
Glæsi-
legur
Loppa
Skrapa
Mjöður
Getur
Tók
Vottar
Varma
Sár
Tónn
12
Sam-
hljóðar
Brugðn-
ingur
Kvaka
Sættir
sig við
Haf
Mjak-
ast
Gleið-
gosi
Grípa
4
Sigruðu
50
Málmur
Hljóp
Dorma
Datt
Fyrir
stundu
Óða-
mála
Bið
Kjark-
laus
Svei
Til
Hetjur
Versla
Regn
Spor
Rösk
Fórna
Suddi
Lötur
Tónn
Tónn
Tvíhlj.
2
Brall
Tónn
Samþ.
7
Bið
Freyða
Fáni
Snjór
Gæði
Ætla
Rauf
Lítill
Ábreiða
Leikni
Fólk
Eldstó
Hás
Kvað
Svik
Skap
Pípa
Örlát
5 Orka
þegar
Tvíhlj.
Áhald
Lesa
Sk.st.
Órói
Tímabil
Gætni
8 Hvíldu
Leyfist
Gælur
Sýl
Dvelja
Fisk
Völlur
Píla
Fljótur
Sk.st.
Háð
Óróleg
Fiskur
Á fæti
Poki
Flakk
Veisla
Rúlluðu
Átvagl
Hag-
leiks-
maður
1 Skjóla
Fag
9
Fjötur
Snið
3 Patína
Tónn
Freri
Léttir
Hvíldir
1001
6
Göfgi
Planta
Ylja
Skort-
ur
1 2 3 4 5 6 7 8 9
H Ö F U Ð F A G N A Ð U R S
Á S A R A R R A R N Ó T
L Æ R Ð U R T Á M A G N Ý R
T R A U S T A R G A U R A
E N D A L A U S A R P R Ó F
F R Æ A A N D A R Ú F I N F
H R M Æ R A G N I R K A F
E Á S A M M A S Ö T R A
I L M A R S P É A K A G
Y M J A G A U L A T E Æ R
S Á S R R N A G A
G R Æ N K A E Ð A F Æ R
L O F Æ S T B R I M I L L
Y F I R S J Ó N N I Ð J A R
S T R I K Á N I N G A U M A
I K S T A R F A N K E R
Ó Ð S L E G A L A N D K N Á
H Ó F R Ó A S K Ý A N N
H É G Ó M A M Á LL
A
U
S
N
Ú
R
S
ÍÐ
A
S
T
A
B
L
A
Ð
I
Vísnahorn
Kennararnir okkar bera
sig stundum illa undan
laununum sínum og telja
þau langt of lág miðað við
það andlega erfiði sem þeir
þurfa að leggja á sig við að troða einhverri vit-
rænni þekkingu í höfuð blessaðra barnanna og
unglinganna sem við höfum svitnað við að búa
til og ala upp í forskólastærð. Og að sjálfsögðu
eru þau öll einstaklega vel heppnuð eintök og
ekkert hægt út á þau að setja. Bara einkenni-
legt hvað kennurunum gengur illa að mennta
þau, sérstaklega í stafsetningarfræðum. Á seinni
árum hefur það aukist nokkuð að fólk noti tvö
n þar sem eitt á að vera samkvæmt ritúalinu og
með þann hóp í huga orti Björn Ingólfsson fyrir
nokkrum árum:
Á bæ sem stendur austanvert við ánna
er eiginkonan jafnan kölluð Rúnna.
Og bóndinn oft á fjörurnar við frúnna
fer á kvöldin undir skörðum mánna.
Hnakkinn sinn hann hefur lagt á Gránna,
í hreppsnefndinni er fundur einmitt núnna.
frúin heima er mædd að mjólka kúnna
og mælast til að nytin fari að skánna.
Og karlinn fer af baki rétt við brúnna,
sem byggði forðum vinnuflokkur Stjánna,
og rekur eins og hugsi hægri tánna
í handriðið sem byrjað er að fúnna.
í útvarpinu er umræða um trúnna
og Ari Trausti að flytja veðurspánna.
Aðalregla stafsetningar er að orð skulu staf-
sett samkvæmt framburði en þó eru ýmis frávik
og túlkunaratriði sem gott og nauðsynlegt er að
hafa í huga. Stafsetningaræfingar voru stundum
settar í stuðla eða heppilegar vísur notaðar sem
stafsetningaræfingar svona eftir því hvernig á
það er litið. Sigurkarl Stefánsson orti nokkuð af
svona stafsetningaræfingum og gæti vel hafa ort
þessar allar en að minnsta kosti þá síðustu:
Að næturlagi eygja eyju.
Óðar lægja seglin þá.
Taka lagið, beygja beygju,
beint í skipalægi ná.
Tíu kríur tína víur
á túni nýja ráðherrans.
Eta slý og angalýjur,
alveg rýja landið hans.
Yxu víur ef ég hnígi
og öndin flygi í himininn.
Útaf því að það var lygi
að Þráinn flygi á Skarphéðinn.
Austfirðingar hafa verið einna duglegastir í
seinni tíð að halda á lofti flámæli en það var þó
ekki síður algengt hér í Borgarfirði og gat valdið
vandræðum í stafsetningu samanber kvittunina;
,,Hr NN hefur í dag greitt miðlimsgjald sitt.
Fyrir hund ungmennafélagsins JJ gjaldkeri“ En
Sigurður Ó Pálsson orti:
Högur betur, hart er flet,
hér ég set óglaður.
Ferer sveta ei sofið get,
svona er hetinn maður.
Zetan fór stundum í taugarnar á mönnum
þó aðrir létu sér hana vel líka en þegar Sverrir
Hermannsson lét afleggja hana þótti þó mörg-
um sem það erfiði sem fór í að læra tilheyrandi
reglur hefði farið fyrir lítið. Einn skólabróðir
minn man ég að hafði þann sið í stafsetningar-
prófum ef hann var ekki viss, að tauta stundar-
hátt fyrir munni sér; ,,Plús st,
plús st“. Ef kennarinn sagði ,,Þegiðu“ skrifaði
hann zetu, annars ekki. En í minningu zetunnar
orti Hermann Jóhannesson:
Það var gott þegar landsfeður létu
okkur losna við hvimleiða zetu.
Því við ritum öll rétt
bara ef reglan er sett
sem að miðar við minimal getu.
En mín hugmynd er hreint ekkert verri.
Að hætta að skrifa með erri.
Ekkert hálfkák og sút
bara henda því út
og sjá þá hvað verður úr Sverri.
Eftirfarandi vísu lærði ég á skólaárum mín-
um en hafi ég einhverntíma heyrt höfundinn
nefndan hafa þær upplýsingar lekið úr kollinum
á mér eins og alltof margt fleira:
Víst er í þér vitið grannt
þó verjir klukkustundum
að sýna öðrum hvað þú kannt
í kílóum og pundum.
Reiknikúnstir voru og eru einnig nauðsyn-
legar hverjum og einum. Ekki síst ef viðkom-
andi skyldi verða viðskila við snjallsíma sinn og
öll þau öpp sem þar tilheyra. Þá gætu jafnvel
skapast þær aðstæður að hagstætt væri að kunna
margföldunartöfluna. Á tímum reiknistokk-
anna spurði átta eða níu ára skólastúlka föður
sinn sem var verkfræðingur; ,,Pabbi hvað eru
9 sinnum 9?“ Verkfræðingurinn sló dæminu á
reiknistokkinn og svaraði; 80,09. Semsagt þessi
dæmigerða reiknistokksónákvæmni. En hvað
um það:
Alltaf hjá mér ástin vex
er ég fer að hátta.
Þrisvar sinnum þrjátíuogsex?
-Það eru hundraðogátta!
Einu sinni þótti það nauðsyn hverju barni að
þekkja helstu stórfljót heimsins minnsta kosti af
afspurn og ég man ekki betur en það hafi verið
Ísleifur Gíslason sem lagði sinn skerf til að svo
mætti verða. En vegirnir voru vissulega verri þá:
Enginn veður yfir Níl
án þess vökni kálfi
og ekki er hægt að yrkja í bíl.
Allt er á reiðiskjálfi.
Guðmundur Hagalín mun einnig hafa
komið við sögu evrópskra stórfljóta og
kynnt sig með þessum hætti:
Eg hef farið yfir Rín.
Eg hef drukkið brennivín.
Ég er hundur, ég er svín.
Ég er Gvendur Hagalín.
Örn Snorrason orti á sínum tíma Íslandssögu-
vísur til að festa í minni merk ártöl sögunnar
og þar á meðal þessa:
Prestur í Saurbæ var Pétursmögur.
Passíusálmana þar til bjó.
Sextánhundruð sjötíu og fjögur
séra Hallgrímur þjáður dó.
Limran var á sínum tíma flutt inn frá Eng-
landi eins og fleira gott en það segir samt ekki
að allt sé gott sem kemur frá Englandi og ýms-
um þykir móðurmálið eiga í vök að verjast fyrir
enskuslettum. Bragi Bergmann hefur haft þann
sið um árabil að yrkja málverndarlimru
á degi íslenskrar tungu 16. nóvember og árið
2004 hljóðaði hún á þessa leið:
Vond áhrif frá Engilsax-
a ágerast nú til dags.
Á tungumál mitt.
Ég meina það! SHIT!
Það er MÖST að við styrkjum það strax!
2008 árgerðin af málverndarlimrunni hljóð-
aði á þessa leið:
Málið er veikt, ég er viss um það
að við svo á endanum missum það.
Dag hvern það deyr
og dafnar ei meir
ef ensku við dýrkum og DISSUM það!
Með þökk fyrir lesturinn
Dagbjartur Dagbjartsson
Hrísum 320 Reykholt
S: 435-1189 og 849-2715
dd@simnet.is
Ferer sveta ei sofið get - svona er hetinn maður