Skessuhorn - 19.09.2018, Blaðsíða 12

MIÐVIKUDAGUR 19. SepteMBeR 201812
Dagvistunarmál á Akranesi hafa
verið mikið til umræðu síðustu
misseri. Breytingar á inntökualdri
leikskólabarna og inntöku í leik-
skóla var breytt um síðustu áramót.
Börn allt niður í fimmtán mánaða
voru tekin inn á leikskóla í haust.
Foreldrar, börn, starfsfólk á leik-
skólum og dagforeldrar finna fyr-
ir breytingunum. Skessuhorn sett-
ist niður með Valgerði Janusdóttur,
sviðsstjóra skóla- og frístundasviðs
á Akranesi, til að fá gleggri mynd af
stefnu Akraneskaupstaðar í dagvist-
unarmálum. Hún segir að augljós
þörf sé á fleiri leikskólaplássum og
það þurfi að aðlaga eldra leikskóla-
húsnæði að nýjum kennsluháttum í
leikskólum. Valgerður segir að dag-
foreldrar verði áfram ómissandi
hluti af dagvistun barna, en hvernig
starf dagforeldra þróast sé óvíst.
Nýr starfshópur
„Þetta var mikilvægt skref sem var
stigið hérna við það að taka yngri
börn inn á leikskólana,“ segir Val-
gerður. Hún segir að áskoranirnar
séu margar þegar kemur að því að
þróa stefnu bæjarins í dagvistunar-
málum. „Við höfum skipað starfs-
hóp til að skoða framtíðarþörf bæj-
arfélagsins og móta tillögur að
framtíðarstefnu.“ Það liggi í augum
uppi að ef mannfjölgun verði í bæj-
arfélaginu, og krafan um að yngri
börn séu tekin inn í leikskólana, þá
aukist þörf fyrir fleiri leikskólapláss
í bænum. „Hlutverk starfshópsins
er að meta stöðuna eins og hún er
í dag, greina þörf til framtíðar og
koma með tillögur. Það þarf líka að
skoða hvaða áhrif það hefur á börn-
in, starfsemi leikskólanna og fleiri
þætti, ef sveitarfélög fara að taka
inn mun yngri börn í leikskólana.“
Dagforeldrar ómissandi
hluti af keðjunni
Þær breytingar hafa verið gerð-
ar á leikskólamálum á Akranesi að
börnum yngri en tveggja ára var
boðin leikskólavist. Áður þurftu
foreldrar barna undir tveggja ára
að treysta á þjónustu dagforeldra.
Á síðustu árum hefur komið upp
sú staða að skort hefur dagforeldra-
pláss, þótt sú staða sé ekki í dag.
enn eru laus pláss hjá dagforeldr-
um, enda færri börn úr árgangin-
um 2017 sem þurftu þjónustu dag-
foreldra þar sem þau fengu pláss í
leikskólum bæjarins. „Árgangurinn
sem fékk pláss í leikskólum núna
var þannig samsettur að við gátum
tekið inn börn sem voru fædd allt
fram í maí 2017. Það voru tiltölu-
lega fá börn fædd fyrri hluta árs-
ins.“ Valgerður segir að það verði
endurmetið hvert ár hve mörg börn
fái leikskólapláss í yngsta árgang-
inum hverju sinni. Það fari fyrst
og fremst eftir því hve mörg pláss
séu til ráðstöfunar á leikskólunum.
„Það eru einhver pláss laus í leik-
skólum eins og er fyrir eldri börn
sem flytja í bæinn.“
Þjónusta dagforeldra er að sögn
Valgerðar, nauðsynleg og ómiss-
andi í nánustu framtíð. „eins og
samspil fæðingarorlofs og leikskóla
er í dag í landinu eru dagforeldr-
ar ómissandi hluti af keðjunni sem
hefst eftir að fæðingarorlofi lýk-
ur hjá foreldrum.“ Foreldrar hafa
rétt á niðurgreiðslum frá Akranes-
kaupstað vegna kostnaðar sem fell-
ur til vegna vistunar barns hjá dag-
foreldri. Hæsta niðurgreiðsla fyr-
ir foreldra með eitt barn hjá dag-
foreldri er 55.000 krónur fyrir átta
tíma vistun og var sú niðurgreiðsla
nýlega hækkuð. Valgerður segir að
verklagsreglur um niðurgreiðslurn-
ar séu alltaf í þróun, til dæmis var
reglunum nýlega breytt hvað varð-
ar niðurgreiðslu til foreldra fjöl-
bura, til að svara brýnni þörf. einn-
ig hafa þær breytingar orðið á hag
dagforeldra að þeir fá niðurgreiðsl-
una borgaða beint inn á sinn reikn-
ing frá bænum. „Þetta er það fyrir-
komulag sem tíðkast hjá sveitarfé-
lögum og ætti að einfalda kerfið og
tryggir stöðugar greiðslur til dag-
foreldra,“ segir Valgerður.
Niðurgreiðslur ekki háð-
ar fjölskylduaðstæðum
Foreldrar hafa gagnrýnt Akranes-
kaupstað fyrir að vera með lág-
ar niðurgreiðslur vegna vistunar
barna hjá dagforeldrum og er það
hluti af ástæðunni fyrir því að for-
eldrar sækjast fremur eftir að koma
börnum sínum á leikskóla. Það er
einfaldlega ódýrara fyrir foreldr-
ana. einnig hefur það verið gagn-
rýnt að ekki sé munur á niður-
greiðslu til einstæðra foreldra og
námsmanna annars vegar og til for-
eldra í sambúð hins vegar. „Þetta
var í umræðunni við endurskoðun
á verklagsreglum um niðurgreiðsl-
urnar. Það má velta upp ýmsum
leiðum til þess að jafna aðstöðu
fólks til dæmis með tekjutengingu.
Í dag gildir systkinaafsláttur milli
dagforeldra, leikskóla og frístund-
ar,“ útskýrir Valgerður. Kópavogur
hefur gengið hvað lengst í niður-
greiðslum til foreldra. Þar er gerð-
ur munur á fjölskylduaðstæðum og
líka á aldri barnanna sem þiggja
dagvistun hjá dagforeldri. Niður-
greiðsla fyrir átta tíma vistun fyrir
foreldra í sambúð er 68.452 krónur
en fyrir einstæða foreldra og náms-
menn er hún 83.762. Við fimmtán
mánaða aldur barnsins hækkar nið-
urgreiðslan töluvert. Þá er niður-
greiðsla fyrir átta tíma pláss 83.452
fyrir foreldra í sambúð og 102.117
krónur fyrir einstæða foreldra og
námsmenn. Fyrir um ári síðan voru
niðurgreiðslur til foreldra hækk-
aðar. „Við ráðum hins vegar ekki
gjaldskrá dagforeldranna. Dagfor-
eldrar eru verktakar með starfsleyfi
hjá Akraneskaupstað og ráða sinni
gjaldskrá og sínum tíma alveg sjálf-
ir,“ bendir Valgerður á.
Framtíðarsýn í leik-
skólastarfi á Akranesi
Valgerður segir að bærinn standi
í raun á tímamótum hvað varð-
ar dagvistunarmál. Hún finni fyr-
ir auknum þrýstingi frá foreldr-
um um að börnin komist fyrr inn
á leikskóla. „Það er ekki bara vegna
kostnaðar sem sú ósk kemur frá
foreldrum. Foreldrar gera sér grein
fyrir því að leikskólinn er nú fyrsta
skólastigið og gegnir mikilvægu
hlutverki í þroskaferli barns. Þetta
er ekki vistunarúrræði heldur fyrsta
stig barnanna í skólakerfinu.“ Hún
segir að Akraneskaupstaður búi
vel þegar kemur að leikskólum og
starfsfólki sem starfa innan þeirra,
en með auknum fólksflutningum
til bæjarins og aukinni þjónustu
þá sé augljóst að það sé þörf fyrir
fleiri leikskólapláss. „en við þurf-
um að byggja með tilgangi, ekki
bara henda upp leikskóla. Það þarf
að hafa skýra stefnu. ef það verði
byggður nýr leikskóli á Akranesi í
náinni framtíð þá þarf að hafa þarf-
ir yngri barna í huga ásamt fjöl-
mörgu öðru sem metnaðarfullt
leikskólastarf, eins og hér á Akra-
nesi, byggir á. eldri leikskólar eru
ekki endilega byggðir með þarfir
eins ungra barna og 12 mánaða í
huga né þess mikla starfs sem hefur
þróast á leikskólum. Áðurnefndum
starfshópi er ætlað að skoða málið
með heildstæðum hætti.“
Dagforeldrar ennþá
ómissandi
Valgerður segir að starfsfólk á leik-
skólum bæjarins hafi lyft grettistaki
í vor og haust þegar ákveðið var að
taka inn yngri börn í leikskólana,
allt niður í 15 mánaða aldur. „Þetta
var ótrúlega mikil áskorun fyrir
þau, ekki síst hvað varðar mönn-
un og aðstöðu fyrir þessi börn.
en það er komin örlítil reynsla á
þetta núna og það er ánægja inn-
an leikskólanna með árangurinn.“
Mikilvægt sé að tryggja að for-
eldrar standi ekki frammi fyrir því
að vera án dagvistunarúrræðis að
loknu fæðingarorlofi. Sum bæjar-
og sveitarfélög á Vesturlandi hafa
gripið til þess ráðs að greiða for-
eldrum styrk til að brúa bilið fjár-
hagslega að einhverju leyti. „Það er
samfélagsleg ákvörðun hvort við
viljum fara þá leið. Það eru oftast
mæðurnar sem enda á því að vera
heima. Það má velta því fyrir sér
hvort það sé valkostur,“ segir Val-
gerður. Hún bendir á að æskilegt
sé að lengja fæðingarorlof til dæm-
is í 12 mánuði. „Að mínu mati er
það verkefni ríkis og sveitarfélaga
að taka ábyrgð á því að samfella sé
milli fæðingarorlofs og leikskóla,“
segir Valgerður. „Að taka ung börn
inn á leikskóla er gríðarlega kostn-
aðarsamt fyrir sveitarfélög, bæði
hvað varðar fjölda starfsmanna og
í að byggja upp aðstöðu og í bún-
aði og sveitarfélög hafa vafalaust
misjafnlega mikið bolmagn til að
mæta þeirri ósk. eins og staðan er
í dag er ekkert sem bendir til ann-
ars en að dagforeldrar verði ómiss-
andi hluti af grunnþjónustu margra
sveitarfélaga. Þeirra hlutverk hefur
verið og verður að þjóna þörf for-
eldra sem í flestum tilfellum þurfa
að fá dvöl fyrir börn sín að loknu
fæðingarorlofi og sú þörf er ekki
bara einu sinni á ári,“ segir Val-
gerður og bendir á að það sé mjög
óhentugt fyrir foreldra ef börn eru
aðeins tekin einu sinni á ári inn til
dagforeldra. „Öll börn fæðast ekki
á sama tíma árs.“
klj
Á sama degi og blaðamaður spjallaði við Valgerði voru allir deildarstjórar leikskólanna á Akranesi á sameiginlegu nám-
skeiði. Námskeiðið var fyrir alla deildarstjóra og umsjón með námskeiðinu hafði Alda Sigurðardóttir, ACC stjórnendaþjálfi
hjá Vendum. Á námskeiðinu var lögð áhersla á hlutverk og eflingu millistjórnenda með áherslu á áhrifarík samskipti, liðs-
heild og endurgjöf.
Dagvistun barna á tímamótum
-Valgerður Janusdóttir, sviðsstjóri skóla- og frístundasviðs á Akranesi, ræðir um stöðu dagvistunarmála í bæjarfélaginu
Valgerður segir að dagvistunarúrræði barna hjá Akraneskaupstað standi á tímamótum. Kröfur foreldra séu að breytast og samfélagið í heild.