Hlynur - 15.12.1986, Qupperneq 34

viðtalið
Samvinnufyrir-
tæki eiga ekki
að fela sig og
þurfa ekki að
skammast sín
fyrir verkin
Við eigum að
hafa besta
fólkið og borga
því betur en
gengurog
gerist
eftír að hafa tiltölulega lítíð
skoðað þessa hlutí, að smá-
söluverslunin á vegum sam-
vínnufélaganna er of kostnaðar-
söm og víð þurfum að endur-
skípuleggja okkar verslun. Víð
erum með allt of margar og
smáar einíngar. Þessar einíngar
þurfum víð að staðla og sama
málí gegnír um vöruvalíð og
jafnframt að kanna ýmsa aðra
möguleika. Það hefur t. d. verið
bent á hugsanlega póstverslun
o. fl. Ég held að það sé sjálfgert
að þennan þátt í okkar starf-
semi verðum víð að stokka upp
mjög verulega á næstu árum.
Eftir því sem samgöngur batna
verður landíð meíra og minna
eítt markaðssvæðí og þegar
samvínnufYrirtækín reka um
250 verslanir sem um helmíng-
ur þjóðarinnar, eða segum um
150 þúsund manns verslar í,
með öðrum orðum um 600
manns á hverja verslun, þá fær
það ekkí staðíst.
— Þá ert þú sennílega að tala
um sameíningu kaupfélaga
sem gætí reynst talsvert erfítt
eínfaldlega vegna hreppasjón-
armiða ?
— Jú, en hreppasjónarmíð,
þessí nábýlisvandamál, mega
náttúrlega ekki verða til þess að
fVrirtækí lendí í greíðsluþroti,
eíns og því míður eru dæmi um.
Víð verðum sjálfir að stjórna
skútunni þannig að hún fljóti.
Og ég tel að það sé stóra málið
að víð áttum okkur á þessum
hlutum og gerum eítthvað í
málínu áður en ráðin verða
raunverulega af okkur tekin.
Samvínnuhreyfmgín á að
gera betur en aðrír
— Gæti þá ekkí orðið verslunar-
laust á sumum svæðum eða
ættí ekkí að leggja niður verslun
nema að sjá tíl þess að aðrir
tækju við?
— Ef eínhver annar getur rek-
íð verslun þá eígum við að geta
það líka svo ég held að spurn-
íngín snúíst um að hver einasta
eining verður að standa undír
sér. Það er ekkert í hugsjónum,
í samþykktum eða í yfiríÝsing-
um samvínnumanna sem segír
að við eígum að reka fýrirtæki
og verslanír með tapi. Við höf-
um enga sjóði til að ganga í. Ég
tel að verkefníð sé, að finna þá
hagkvæmní með stöðlun og
staðsetningu að þetta sé hægt.
Þetta þýðír eínfaldlega að ekki
getur gengíð eins og þó er víða,
að tvær til þrjár verslanir séu í tíl-
tölulega litlum þorpum.
- Samvinnuhreyfímgin tekur
þátt í nánast öllu íþjóðfélagínu.
Ætti hún e. t. v. frekar að eín-
beíta sér að afmörkuðum
sviðum ?
— Mér finnst það ekkí spurn-
ingin, heidur að það sé aðals-
merki samvinnumanna hvar
sem þeír grípa níður hvort sem
það heítír fiskvinnsla, landbún-
aðarframleiðsla, almenn
verslun, sala eða hvað sem vera
skal þá geri þeir hlutina betur
fýrir okkar víðskiptamenn, fé-
lagsmenn og starfsmenn en
aðrir. Það er kannskí hægara
sagt en gert en ef víð gerum það
ekkí, þá veit ég raunverulega
ekkí tíl hvers við störfum. Og
þetta krefst þess að í öllum
rekstrí séum við með það besta
fólk sem hægt er að fá.
Án efa hefur samkeppni
samvínnumanna
bætt kjörin
- Það má benda á, að það kom
ílla víð marga þegar í ljós kom
um dagínn að Samvínnubank-
ínn tók eínna hæst þjónustu-
gjöld allra banka. Eiga sam-
vinnumenn ekkí að ganga á
undan með lágt verð á vörum
og þjónustu og verslanír þeirra
og fyrirtækíjafnan að vera með
lægsta verð íverðkönnunum?
- Þetta með Samvínnubank-
ann þekki ég ekki nægilega vel,
en mér skyldíst þó að svo hafi
staðíð á í tímasetníngu að þeír
hafi orðið fýrstir tíl að hækka
þessí gjöld og verið svo
óheppnír að könnunun fór fram
rétt áður en aðrír hækkuðu. En
það er ekki víst að víð getum
alltaf verið lægstir með vöru-
verð en að öllum jafnaðí finnst
mér að víð eígum að stefna að
því að vera a. m. k. ekkí í hópí
þeirra hæstu.
í þessu sambandi er líka vert
að vekja athyglí á öðru, þ. e. að
mjög víða er líklegt að verð
vöru og þjónustu sé lægra en
ella værí vegna þátttöku sam-
vínnumanna í víðkomandi
starfsemi og samkeppní frá
þeim hafi orðíð tíl þess að bæta
kjörín.
Hvergi í heiminum væru
samvínnufélög kennd víð
auðhríngí eða eínokun
— Menn líta oflast á kaupfélög-
in ogSambandíð sem eina heild
og ræða um þessí fyrirtækí sem
auðhríng. Hverníg eígum víð að
fá fallegrí ímynd íhugum fólks ?
— Þetta auðhringatal er nátt-
úrlega byggt á augljósri fáfræði.
Starfsemi kaupfélaganna og
Sambandsíns á ekkert skylt við
auðhringastarfsemi. Auðhring-
ar eru fýrírtækí sem eínoka vissa
starfsemí í ákveðnum löndum,
en það er fjarri lagí að sam-
vínnumenn hafi aðstöðu eða
áhuga til þess að einoka eítt eða
neitt á íslandi. Menn eru í sam-
vinnufélögum af fijálsum vílja,
og oft er nú bent á það sem
vandamál í samvinnurekstrin-
um að það séu of margir sem
taka þátt í ákvörðunum.
— í umræðum um sam-
vinnuhreyfínguna undanfaríð
hefur þó verið bent á, að t. d. t
Bandaríkjunum væri búíð að
hefta starf Sambandsíns og
kaupfélaganna því þau væru
orðin alltof stór.
— Hvað stór já? Það held ég
að hafi ekki við rök að styðjast.
Og eftir því sem ég þekkí tíl
bandarískrar Iöggjafar kæmu
fýrirtækí sem eru eíns upp-
byggð og Sambandið aldrei til
álita sem hugsanlegur auð-
hringur. Við getum heldur ekki
lítíð á kaupfélögin og Samband-
íð sem eina heíld. Víð erum að
tala um 42 sjálfstæð kaupfélög
sem hvert um sig hefur fram-
kvæmdastjóra og stjórn og fé-
34 HLYNUR