Hlynur - 15.12.1986, Qupperneq 36

v/iðtalið
Samvinnu-
hreyfingin
hefurþjálfað
atvinnustjórn-
endur fyrir
íslenskt
atvinnulíf
Vinnustaður
Guðjóns sl. 11 ár,
fisbréttaverksmíðja
og frystihús
Sambandsíns í
Camp Hill í
Pennsylvaníu.
Hreppasjón-
armið geta leitt
til þess að
fyrirtæki verði
gjaldþrota
lagsmenn sem taka sínar
ákvarðanir.
Og síðan skulum við ekkí líta
á Sambandíð sem eina heild.
Víð skulum gæta að því, að
58% af sölu Sambandsins er
umboðssala sem fyrir eru tekin
einhver lægstu umboðslaun
sem nokursstaðar þekkjast í
heíminum fyrir sambærílega
þjónustu. Þá eru eftír 42% af
sölu Sambandsins og erum við
þá að tala um kaup og sölu eða
framleiðslu og sölu og ef við lít-
um á einstaka þættí þá er Sam-
bandið yfir höfuð alls ekki afger-
andi aðíli í víðkomandi greín-
um. Sá þáttur sem er einna
stærstur er sala Sjávarafurða-
deildar á framleiðslu Sam-
bandsfrystihúsanna og nær
hann þó ekkí 40% af heíldarút-
flutníngi freðfisks. Það er náttúr-
lega fjarrí lagi að tala um að 40%
séu eínokun. Hlutur Sam-
bandsins í ínnflutningi er miklu
lægri í prósentum talið svo ef
menn virkílega skoða hlutina
sæmilega faglega, þá held ég að
einokunartalið væri fljótt að
fjúka út um gluggann.
— En oft er talað um, að
kaupfélögin hafí nær eínræðis-
vald í sínu byggðarlagi og
stundijafnvel óheiðarlega sam-
keppni tíl að drepa níður fram-
tak eínstaklinga. Hveiju viltu
svara þessu?
- Ég svara því að kaupfélög-
ín eru ekkert annað en fyrirtæki
í eígu eínstaklínga á hverjum
stað, og ef þessír einstaklingar
ákveða að leysa ákveðín verk-
efní saman þá er þeím það nátt-
úrlega frjálst. Og þegar verið er
að tala um svona hluti þá verða
menn að meta hvort eínn aðili á
að gera hlutina eða nokkrir tugír
eða hundruð fólks sem myndar
samvínnufélag. Þetta geta líka
veríð staðbundin vandamál, en
ég þekki samt ekkí dæmí þess
að kaupfélag hafi beítt einokun-
araðferðum eða þvíngunum til
þess að stöðva eínstaklínga.
— En væri ekki athugandi
annað form á samvinnurekstri
t. d. framleíðslusamvínnufélag?
- Jú, vissulega. Grundvöllur
samvinnustarfs er fólgínn í því
að einstaklíngar komi saman og
ákveðí að leysa sín vandamál í
sameíníngu. Og þá finnst mér
að markmiðíð ætti að vera að
gera hlutína betur en aðrir.
Erfíðleíkar í rekstri
af mannavöldum
— Nú er míkið talað um erfíð-
leíka í rekstri Verslunardeildar
sem þó ætti að hafa feikna sölu.
Sama máli gegnír um Iðnaðar-
deild sem framleiðír verðmæt-
an varning. Hvaða ástæður
liggja að bakíþessara erfíðleíka ?
— Þú segir Verslunardeildín
með sína feíkna sölu. Verslun-
ardeíldin hefur aðstöðu tíl að
anna miklu meíra en gert er og
hefur auk þess tiltölulega mik-
inn kostnað, er m. a. í nýlegu
húsnæðí. Málið er að fá einmítt
kaupfélögin tíl þess að versla
vemlega mikíð meíra víð Sam-
bandið og ná þannig meíri hag-
kvæmni út úr þeírri aðstöðu
sem fyrír hendi er.
Nú, Iðnaðardeíldin. Eflaust
þarf að breyta einhverju þar og
bijóta hana niður í sínar frum-
einingar. Sumar þeírra ganga
vel aðrar síður. UUariðnaður
hefur mjög átt undír högg að
sækja, skínnaíðnaður hefur
gengíð býsna vel, a. m. k. mið-
að víð íslenskar venjur. Rek-
sturinn hefur orðið fýrir barðínu
á gengísákvörðunum innan-
lands og óvenjumiklum sveifl-
um milli gengis dollarans og
annara vestrænna mynta á síð-
arí árum. Auk þess býst ég við
að í ýmsum þáttum iðnaðar
höfum við ekki verið nógu
fljótir, eða duglegír, að fýlgja
nýjustu tækni í hönnun og
markaðssetningu. Hlutí vand-
ans er því heimatílbúínn og hlutí
eru verulegar skekkjur sem
búnar eru til af mannavöldum
hér ínnanlands eða á gengís-
mörkuðum erlendis.
Víð þurfum að eínfalda og
styrkja samvínnuverslun
á höfuðborgarsvæðínu
— Á hvern hátt er unnt að láta
fólk, ekkí síst íþéttbýlí, fmna að
hagstæðara sé að versla við
kaupfélögín heldur en við einka-
aðila?
— Það er ekki hægt nema að
við gerum betur en aðrir bæðí í
vöruverði og þjónustu. Og það
eigum við að geta ef einíngarnar
em nægílega stórar og vel
reknar. Það er alkunnugt að að-
staða tíl verslunar á höfuðborg-
arsvæðínu hefurverið afheldur
skornum skammti. Sambandið
stundar enga verslun sjálft, það
gera Kaupfélög Reykjavíkur og
nágrennís og kaupfélögín í riá-
grannabyggðunum. Margír
halda því fram að það þurfi að
einfalda þessa dreífingu og
styrkja hana. Ég hlýt að vera í
hópi þeirra sem gjarnan víldu
skoða þetta í nokkuð víðtækari
merkíngu.
36 HLYNUR