Hlynur - 15.12.1986, Blaðsíða 57

Fyrir stuttu varð mér hlustað á útvarp, gott ef það
var ekki Bylgjan, nýja stöðin hér á suðvestur-
horninu, og þá heyrði ég fréttamann þar segja
eítthvað á þá leíð að nú væru eínhverjír þrír
menn og eín kona að leggja upp í leiðangur tíl
Suðurskautslandsíns.
Hér er á ferðinní hrein hugsunarvílla og mál-
vílla jafnframt, þ.e.a.s. ef gengíð er út frá hefð-
bundínní merkíngu orðsins maður. Óhætt mun
að telja að það sé nú á dögum orðíð víðurkennt
hvarvetna að orðíð maður getí þýtt hvort heldur
er karl eða kona, eða með öðrum orðum dýra-
tegundína, ef fólkí þykír það ekki of ónærgætíð
að skilgreína málfræðílega merkíngu út frá svo
náttúrufræðílegu sjónarhorni.
Ef víð aftur á mótí viljum taka fram sérstaklega
að um karlkyns eða kvenkyns einstaklíng af
dýrategundinní maður sé að ræða þá tölum við
um karl eða konu, karlmann eða kvenmann.
Fréttamaðurinn hefðí þvf átt að segja að það
væru þrír karlar og ein kona að fara í þennan um-
rædda leiðangur.
Þetta leiðír hugann að öðru, þ.e. þeim af-
leíðíngum sam jafnréttísbarátta kvenna hefur
haft á íslenskt mál. Sem dæmí má nefna að hér
á árum áður var það nokkuð fastur síður í ís-
lensku málí að tala um kennara og kennslukon-
ur. Míðað við það málfar, sem ég ólst upp við
sjálfur, þá er ég nokkuð viss um að konur, sem
störfuðu víð kennslu, voru þá svo tíl eingöngu
kallaðar kennslukonur. Karlarnir voru híns vegar
alltaf nefndír kennarar.
Eíns og menn vita er þetta nú gjörbreytt og
orðið kennslukona er að því er ég best veit horfið
algjörlega úr daglegu máli, og gott ef það þykír
ekkí beínlínis móðgandi. Ýmís fleirí dæmi mætti
nefna, svo sem um hjúkrunarkonurnar, sem nú
heita hjúkrunarfræðingar, og um fóstruskólann
sem ég veit ekkí betur en hafi breytt nafní sínu í
Fósturskóli íslands þegar karlmenn fóru að
sækja þar eftír inngöngu.
Svo eru aðrar hlíðar sem koma upp á þessu
málí, þegar skoðanaágreíníngur kemur upp á
míllí kvennanna sjálfra um það hvort eígi til
dæmís að nefna þær alþíngismenn eða alþing-
ískonur, blaðamenn eða blaðakonur, en inn í
slíkan ágreiníng ætla ég ekki að blanda mér.
Aftur á móti þættí mér fróðlegt að fá að vita
hverníg þessu er almennt háttað í verslunum. Ég
veit ekkí betur en þar heití nú orðíð jafnt konur
sem karlar verslunarstjórar, eða er orðið verslun-
arstýra til enn? Ég man eftir að hafa heyrt það
eínhvern tímann, en ekki að hafa séð það í notk-
un síðari árin.
Þó er ég hræddur um að í verslunum sé það
enn nokkuð fastur talsmáti að skilja á millí af-
greiðslumanna og afgreíðslustúlkna. Líka heyríst
orð um orð
mér á málí manna í kríngum mig að á skrífstof-
um sé enn talað um skrifstofumenn og
skrifstofustúlkur. Ég játa þó að þetta byggí ég
fýrst og fremst á minní eigín tílfinníngu fýrír því
sem ég heyri í kríngum mig á máli fólks, en ég
hef ekki gert neina skípulega athugun á þessu.
Aftur á móti sýnist mér að hér sé komíð að efni
sem afgreiðslustúikur og skrifstofustúlkur þurfi
eígínlega að taka afstöðu tíl sjálfar á opínberum
vettvangi. í mínum huga er þar nefnílega ýms-
um spurningum ósvarað.
Þar er fýrst og fremst um það að ræða hvað
þessar konur vilja sjálfar. Vilja þær láta tala um
sig sem afgreiðslumenn og skrifstofumenn ? Ef
ekkí, þá er að því að gæta að orðið stúlka er
venjulega aðeins notað um ungar konur. Þá
vaknar spurníngin hvort þær vílja láta tala um sig
sem afgreíðslukonur og skrifstofukonur eftír að
þær hafa náð eínhverjum tílteknum aldri, eða
kannskí á öllum aldrí?
Hér er með öðrum orðum komíð út á svið þar
sem málfræðin getur ekkí lengur skoríð úr. Hér er
komið út í það sem stundum er nefnt pólitískar
spurningar sem ekki er hægt að svara með vís-
indalegum aðferðum. Og er þá víst skynsamleg-
ast að hætta sér ekki lengra út á þessa braut.
Eysteínn
Sígurðsson.
Verðlauna-
krossgáta
Nú bjóðum víð lesendum Hlyns að ráða kross-
gátu og vinna tíl verðlauna. Stafirnir í reítunum
sem númeraðir eru mynda málshátt. Sendíð
þennan málshátt sem lausn á krossgátunni.
Við veitum þrenn verðlaun, allt bækur í
fremsta gæðaflokki.
1. verðlaun: Orðabók Menníngarsjóðs.útg.
Menníngarsjóður.
2. verðlaun: Grámosínn glóír eftír Thor
Vilhjálmsson, útg. Svart á hvítu.
3. verðlaun: Blátt og rautt eftir Áma og Lenu
Bergmann, útg. Mál og menníng.
Dregið verður úr réttum lausnum. Skílafrestur er
til 20. janúar.
Utanáskríftin er:
Hlynur
Hamragörðum, Hávallagötu 24
101 Reykjavík
HLYNUR 57