Heimsmynd - 01.11.1987, Page 47

innanlandsflugleiðum. Stjórn Loftleiða
taldi þessa sérleiðaskiptingu óviðunandi
og ákvað í kjölfarið að leggja niður allt
innanlandsflug."
Uppfrá því segir Milla að ágreiningur
hafi orðið um hver skyldi vera framtíð
fyrirtækisins. „Sumir stjórnarmenn og
hluthafar vildu af ýmsum orsökum leggja
tryggingarféð sem fékkst fyrir Heklu og
þann pening sem fékkst fyrir innanlands-
vélar félagsins í annan rekstur. Það var
rætt að leggja flugstarfsemina niður og
kaupa olíuskip. Flugfélag íslands hafði
haft mun meiri pólitísk ítök í kerfinu og
fyrir vikið notið betri fyrirgreiðslu og
það blés ekki byrlega fyrir Loftleiðum á
þessum tíma. Alfreð mátti ekki til þess
hugsa að flugstarfsemin yrði
lögð niður. Fyrirtækið hafði
verið stofnað til að veita hon-
um og hinum flugmönnunum
atvinnu. Þar að auki vofði sú
hætta yfir að ef ekki yrði keypt
flugvél hefðu Loftleiðir misst
leyfið til Bandaríkjaflugsins,
sem Alfreð og fleiri trúðu að
gæti orðið lífæð félagsins.
I kjölfar þessa kom upp
valdabarátta innan stjórnar fé-
lagsins og barátta um hluta-
bréfakaup. Alfreð og fleiri
starfsmenn seldu ýmsar per-
sónulegar eigur til að geta auk-
ið hlut sinn. Þeir fengu Sigurð
Helgason til liðs við sig en
hann gat fengið lánað fé frá
Sveini Valfells og kom hann
því inn í félagið árið 1953. Al-
freð og félagar hans töluðu um
það við Sigurð Helgason að
þeir hinir stjórnarmennirnir
gætu keypt af honum síðar, á
nafnverði, hluta af þeim bréf-
um sem skráð voru á hans
nafn, þannig að þeir ættu allir
jafnan hlut félagamir í stjóm
Loftleiða. Þegar þeir höfðu
síðan bolmagn til að leysa til
sín bréfin sagði Sigurður við
þá: Ja, hvað bjóðið þið í bréf-
in.
Þótt beiskja hennar sé augljós minnist
hún einnig góðra stunda á uppgangsár-
um Loftleiða, hún tekur sem dæmi þegar
Loftleiðamenn komust í samband við
Ludvig G. Braathen, norskan athafna-
niann. „Samvinna Loftleiða og Braathen
hófst 1952, þegar flugfélag hans, sem var
með fastar flugferðir frá Norðurlöndum
til Asíu, gerðist umboðsaðili Loftleiða í
Noregi. Félög þessi skiptust á leiguvél-
um og í fimmtán ár fór allt viðhald Loft-
leiðavéla fram í Noregi. Eins og Alfreð
hefur bent á hefðu Loftleiðir átt erfitt
uppdráttar ef ekki hefði komið til þess-
arar samvinnu. Grundvöllur samvinn-
unnar vom lendingarleyfi þau sem Loft-
leiðir höfðu í Evrópu og Bandaríkjunum
°g um tíma gátu félögin myndað saman
net áætlunarferða milli þriggja heims-
álfa.“
Hún minnist þessara uppgangsára með
velþóknun. Loftleiðir uxu og döfnuðu
sem og fjölskylda hennar sjálfrar. „Með
örum vexti Loftleiða minnkuðu umsvif
Flugfélags íslands sem og ítök í kerfinu.
Loftleiðir öðluðust virðingu fólks í land-
inu sem gerði sér grein fyrir framtaks-
seminni sem lá að baki fyrirtækinu. Al-
freð hafði aldrei áhuga á að blanda póli-
tískum tengslum inn í starfsemi
félagsins. Hann var ekki klíkumaður.“
Um miðbik sjötta áratugar varð Al-
freð Elíasson forstjóri Flugleiða. Á þess-
um árum var flugvélakosturinn endur-
nýjaður, áætlunarferðir hófust til Lúx-
emborgar, dótturfyrirtæki Loftleiða,
Icelandic Airlines Inc., var stofnað í New
York og starfsfólki fjölgaði fimmfalt á
sjötta áratugnum. Snemma á sjöunda
áratugnum var skrifstofubyggingin við
Reykjavíkurflugvöll reist og Loftleiðir
tóku við flugafgreiðslu ríkisins á Kefla-
víkurflugvelli. Kynningarstarfsemi Loft-
leiða var öflug og um leið íslandskynn-
ing. Loftleiðahótelið var opnað 1966 og
stækkað um helming fimm árum síðar.
Lengi vel stóðu Loftleiðir í deilu við
IATA-samsteypuna vegna lágra fargjalda
en uppfrá 1969 geisaði fargjaldastríð á
Norður-Atlantshafsleiðinni, sem félagið
var ekki búið undir og áttundi áratugur-
inn hófst á taprekstri. Það er um þetta
leyti sem hugleiðingar um meiri sam-
vinnu íslensku flugfélaganna, Loftleiða
og Flugfélags íslands, verða að veru-
leika. Þegar áttundi áratugurinn gekk í
garð urðu einnig tímamót í lífi Kristjönu
Millu og Alfreðs Elíassonar.
„Alfreð veiktist alvarlega haustið 1971.
Eftir það varð hann aldrei samur. Hann
var frá vinnu meira og minna mánuðina
eftir aðgerðina. Ég er þess fullviss að
samningarnir sem síðar leiddu til sam-
einingar flugfélaganna hefðu orðið hag-
stæðari fyrir Loftleiðamenn hefði Alfreð
haldið fullri heilsu. Þegar þreifingar áttu
sér stað um þetta leyti spurðu Flugfé-
lagsmenn hver Loftleiðamenn héldu
eignarhlutföllin vera og nefndu þeir
Loftleiðamenn þá töluna 80 prósent á
móti 20 prósent hlut Flugfélagsins. Þeir
skírskotuðu þarna til veltu fé-
laganna 1970, en þá velti Flug-
félagið 600 milljónum króna en
Loftleiðir 2,8 milljörðum. Síð-
an var ákveðið að félögin létu
gera mat á eignum sínum. En
ef litið er á eignir Flugleiða í
dag eru þær flest allar komnar
frá Loftleiðum, fyrir utan eina
Boeing-vél Flugfélagsins og
Fokker-vélarnar. Ný Boeing-
vél var keypt eftir sameining-
una sem og Hótel Esja. Allar
aðrar eignir Flugleiða voru
framlag Loftleiða við samrun-
ann. Það er ljóst að öll samn-
ingagerðin miðaðist við að
gera hlut Flugfélagsins sem
mestan á kostnað hlutar Loft-
leiða. í samþykktum þeim sem
félögin komu sér saman um
við sameininguna var kveðið á
um að hundraðshluti þess fé-
lags sem minna teldist eiga
yrði aldrei lægri en 35 prósent.
Endirinn varð þó sá að Loft-
leiðir fengu aðeins 54 prósent
og Flugfélagið 46 prósent.“
Hún segir maðka hafa verið
í mysunni við sameiningu flug-
félaganna. Hún bendir á þær
hugleiðingar sem koma fram í
Alfreðs sögu og Loftleiða sem Jakob F.
Ásgeirsson skráði. Þar segir Alfreð með-
al annars að hinar opinberu orsakir sam-
einingarinnar hafi verið erfiðleikar flug-
félaganna og því hafi stjómvöld þrýst á
sameiningu á þeirri forsendu að það
leiddi til aukinnar hagkvæmni í rekstri,
auk þess sem skaðleg samkeppni yrði úr
sögunni. Orðrétt segir svo: „En þeir
vom til sem töldu, að hinum mikla þrýst-
ingi ýmissa aðila um sameiningu hafi að
einhverju leyti ráðið menn sem sterkir
vom í hinum íslenska fjármálaheimi og
ekki sáttir við að hafa engin ráð í því
stórveldi sem Loftleiðir voru orðnar á ís-
lenskan mælikvarða. Þessir menn vom
ráðamiklir í Flugfélagi íslands og með
sameiningu félaganna hugsuðu þeir sér,
að sagt var, að ná smám saman yfirráð-
Alfreð í flugstjórabúningi, nýkvæntur með Kristjönu Millu
uppá arminn.
HEIMSMYND 47