Heimsmynd - 01.11.1987, Síða 91

„flaggskip“ fyrir skólann. Myndin heitir
Fugl í búri og hefur verið sýnd á mörg-
um kvikmyndahátíðum. „Pessi mynd er
aðeins tuttugu mínútur að lengd og það
sem gerði gæfumuninn var að ég reyndi
ekki að troða efni heillar bíómyndar
með persónuuppbyggingu í þessa stuttu
mynd. í stað þess lagði ég áherslu á ljóð-
ræna mynd, þar sem aðeins eitt orð var
sagt: Sjáðu! Þetta voru viðbrögð mín við
sænsku vandamálaþrasi sem er löngu
þekkt. Ég nennti ekki að filma fólk að
röfla yfir kaffibolla. Það er hlutverk
blaðamanna og fræðinga að útskýra
veruleikann. Fyrir mér er kvikmyndin
listmiðill og sá sterkasti sem völ er á. Ég
gleymi því aldrei þegar ég, fjórtán ára
unglingur, sá mynd Fellinis, Julietta og
andarnir. Ég man ekki söguþráðinn í
þeirri mynd, aðeins upplifunina sem ég
varð fyrir. Mér fannst ég þroskast um
Átta ára gamall
með móður slnnl,
Þórhöllu Guöna-
dóttur. „Hún var
mlld og gaf mór
það veganesti út (
lífiðað þaðvœrl allt
í lagl með mlg. Að
því bý ég enn.“
Lárus ásamt Kim Anderzon og Lisu
Hugoson.
tvö, þrjú ár á nokkrum klukkustund-
um.“
Þegar Lárus lauk námi í Stokkhólmi
fékk hann lítið að gera til að byrja með.
Hann hafði verið aðstoðarleikstjóri í
Borgarleikhúsinu í Stokkhólmi við upp-
færslu á Othello. Hans fyrsta verkefni á
Islandi eftir heimkomuna var að leik-
stýra verkinu Drottinn blessi heimilið eft-
ir Guðlaug Arason {Eldhúsmellur, Pela-
stikk) í sjónvarpi sem frumsýnt var um
jólaleytið 1979. Hvorki það verk né sum
önnur verk sem hann átti eftir að leik-
stýra á sviði hrifu hann, þar sem hann
segir félagslegt raunsæi ekki sitt svið.
„Ég uppgötvaði síðar að ég vil sigla á
önnur mið. Natúralismi í kvikmyndagerð
og leikhúsi á ekki við mig, flatar myndir
af götunni þar sem raunsæið er allsráð-
andi. Það tekur tíma fyrir hvern leik-
stjóra að finna sinn farveg og þrengja sitt
svið. Þegar ég gerði kvikmyndina Andra
Dansen fannst mér ég loks finna mig sem
!eikstjóra.“
Þau tímamót urðu ekki fyrr en 1982.
Fram að þeim tíma starfaði hann í ís-
lensku leikhúsi. Hann leikstýrði Her-
bergi 213 eftir Jökul Jakobsson hjá Leik-
Lárus og Halla dóttlr hans, sem er
flmmtán ára. Myndln er tekin ( Los
Angeles.
félagi Akureyrar. Og segir það verk hafa
komist næst sínum persónulega stíl af
þeim leikritum sem hann var viðloðandi
á þessum árum. Þetta var hins vegar
tímabil óróleika í lífi hans, bæði per-
sónulega og faglega. Hjónabandið var að
fara út um þúfur og verkefnin sem hann
fékkst við fullnægðu honum ekki sem
listamanni.
Á fjölum Þjóðleikhússins leikstýrði
hann verki Steinunnar Jóhannesdóttur,
Dans á rósum, sem hann segir að mörgu
leyti hafa verið athyglisvert stykki. „Að
vísu reyndi hún að fást við of mikið á
einu bretti. Henni lá svo á að koma öll-
um mögulegum vangaveltum á framfæri.
Leikritið er um unga, vel menntaða
konu sem varð fórnarlamb eigin fortíðar
og kom illa við margar jafnréttiskonurn-
ar. Mér fannst þetta ágæt lýsing á því
hvernig við endurgerum foreldri okkar í
makanum og eltum uppi á fullorðinsár-
um þá tilfinningalegu áreitni sem við
urðum fyrir frá foreldri okkar af gagn-
stæðu kyni.“
Árið 1981 gekk Lárus Ýmir til liðs við
Alþýðuleikhúsið og leikstýrði þar Stjórn-
leysingi ferst af slysförum eftir Dario Fo.
Um haustið þetta ár þegar Lárus var
staddur hjá Jóhönnu konu sinni sem var
við nám í Svíþjóð fékk hann tilboð um
að gera kvikmynd þar. „Ég fékk Lars
Lundholm handritshöfund til liðs við
mig og hann kom með hugmyndina að
efni myndarinnar.“ Andra Dansen er í
hópi þeirra mynda sem kallast road-
movies en myndin fjallar um ferð tveggja
kvenna norður eftir Svíþjóð. Kim And-
erzon er í hlutverki þeirrar eldri og lífs-
reyndari én hún hyggst leita uppi föður
sinn. Anderzon var kosin besta leikkona
ársins í Svíþjóð fyrir leik sinni í mynd-
inni. (Hún lék síðar vændiskonu í mynd
Hrafns Gunnlaugssonar, Böðullinn og
skœkjan, sem sýnd var í íslenska sjón-
varpinu fyrr á þessu ári.)
Lárus Ýmir var ánægður með þessa
fyrstu alvöru kvikmynd sína. „Ég komst
að því að ég gat! Og það er ómetanlegt.
Ég hafði oft velt því fyrir mér hvernig
margir þessara stórbrotnu leikstjóra fara
að og komst að því þarna að ég gat líka
náð fram einhverjum seið. Þessi mynd er
ekkert meistaraverk en það eru ákveðnir
kaflar í henni sem standa upp úr. Eitt
atriði sem vakti athygli er dvöl kvenn-
framhald á bls. 134
HEIMSMYND 91