Heimsmynd - 01.11.1987, Síða 96

LEIKHUS
EFTIR SIGURÐ SKULASON
VESALINGAR
FYRR OG NÚ
Söngleikur í Pjóðleikhúsinu umjólin
Les Misérables eða „ Vesalingarnir"
Á þeim 125 árum sem liðin eru frá því
skáldsagan Les Misérables eða Vesaling-
arnir, eins og hún heitir á íslensku, kom
út hefur útbreiðsla hennar verið með
ólíkindum. Hún hefur verið þýdd á nán-
ast öll tungumál heims og víða verið
endurútgefin hvað eftir annað. Mest
selda skáldsaga fyrr og síðar segja sumir.
Ekki alls fyrir löngu áskotnaðist mér
eintak af þessari merku bók í 4 bindum á
íslensku sem stimplað var í: „Lestrar-
fjelag Borgarfjarðar“ (eystri). Pað var
velkt og snjáð og á sumar blaðsíðurnar
höfðu hreinlega verið lesin göt. Með
þessa bók í höndunum skildist mér end-
anlega hvað átt er við með því, að bók sé
lesin upp til agna. Undanfarin ár og ára-
tugi hefur þessi bók sem sagt farið um
ótal hendur sveitafólks austur á fjörðum,
sem hefur sökkt sér niður í stórfenglega
og spennandi atburði og fjölskrúðugar
persónulýsingar frá Frakklandi á önd-
verðri 19. öld.
Alveg eins og fólk hefur gert um allan
heim.
Hver skrifaði eiginlega þessa ótrúlega
lífseigu skáldsögu og um hvað fjallar
hún? Og hvernig stendur á því, að enn
þann dag í dag er hún jafn mikið í kast-
ljósi og raun ber vitni?
Victor Hugo og verk hans
Höfundur skáldsögunnar Les Miséra-
bles, Victor Hugo, er fæddur í Frakk-
landi árið 1802. Faðir hans var hershöfð-
ingi í her Napóleons keisara, búsettur í
París, en oft og einatt á ferðum og hafði
þá fjölskyldu sína með sér. Victor Hugo
dvaldist því oft í herbúðum á æskuárum
sínum, þar sem herlúðraþytur og hvinur
96 HEIMSMYND
í byssukúlum urðu hversdagsleg um-
hverfishljóð. Sjálfur komst Hugo ungur
að árum í snertingu við dauðann, er
hann veiktist alvarlega og var vart hugað
líf.
Victor Hugo er fyrst og fremst kunnur
af skáldskap sínum; sögum, ljóðum
og leikritum. Hann hóf skáldferil
sinn mjög ungur að árum og
tvítugur að aldri sendi hann
frá sér sína fyrstu ljóðabók.
Meðal þeirra leikverka,
sem hann skrifaði, og
sem flest eru talin
ósýningarhæf vegna
lengdar eða ýmissa annarra annmaka í
sviðsetningu, má nefna Cromwell (6
tíma verk), Marion Delome (var bannað
á sínum tíma af pólitískum ástæðum), og
Hernani, sem olli uppþoti í leikhúsinu á
frumsýningarkvöldinu, og Ruy Blas. Tvö
þau síðasttöldu eru þekktustu leikverk
Hugo og þau ásamt öðru skipuðu honum
á bekk sem einum helsta forsvarsmanni
rómantísku stefnunnar. Að lokum má
einnig nefna leikrit hans Le Roi s’amuse
(Konungurinn skemmtir sér), sem var
bannað eftir eina sýningu, en það leikrit
er uppistaðan í texta Verdis í óperunni
Rigoletto.
Líklega verður þó Victors Hugo fyrst
og fremst minnst fyrir skáldsögur sínar
og af þeim ættu íslendingar að minnsta
kosti að kannast við þrjár sem hafa verið
þýddar á íslensku, það er Maríukirkjan i
París (Notre Dame de Paris), þar sem
segir frá kroppinbakinum fræga Quasi-
modo, Vesalingarnir (Les Misérables) og
Maðurinn, sem hlœr (L’homme qui rit).
En Victor Hugo var einnig víðkunnur
af pólitískum afskiptum sínum í ræðu,
riti og verki. Ungur að árum var hann
konungssinni og hlaut margs konar við-
urkenningar og upphefð frá æðstu valda-
mönnum Frakklands. Hann átti þó eftir
að skipta um skoðun síðar meir og verða
ein af forvígishetjum hins borgaralega
franska lýðveldis. Pegar Lúðvík Napó-