Heimsmynd - 01.11.1987, Blaðsíða 97

,Meðan það viðgengst í skjóli laga og landsvenja, að bölvan þjóðfélagsins
skapi tilbúin víti mitt í siðmenntuðum heimi og snúi guðlegri fyrirætlan
með manninn í hryggileg forlög, meðan óleyst eru hin þrjú miklu vanda-
mál aldarinnar: hnignun mannsins í öreigastétt, niðurlœging konunnar
vegna hungurs og kröm barnanna í myrkri vanþekkingar og skorts, og
meðan kúgun er möguleg á vissum sviðum þjóðfélagsins, með öðrum orð-
um og frá enn víðtœkara sjónarmiði: meðan fáfræði og vesöld þrífst á
jörðu, þá ættu bækur sem þessar ekki að vera ritaðar að ófyrirsynju.“
HAUTEVILLEHÚSI, 1 JANÚAR 1862.
M

leon tók sér nafnbótina Keisari Napó-
leon 3. söðlaði Hugo um, gerðist eldheit-
ur andstæðingur Napóleons litla, eins og
hann kallaði hann, og barðist við hlið
uppreisnarmanna gegn honum í götu-
virkjum í Parísarborg. Eftir það fór
Victor Hugo í útlegð til bresku eyjanna
fyrir utan Frakklandsstrendur og dvaldi
þar í 19 ár. Hann sneri aftur til Frakk-
lands árið 1870, er Napóelon 3. hafði
verið velt úr sessi í Fransk-prússneska
stríðinu og 3. lýðveldið hafði verið stofn-
að { Frakkandi. Victor Hugo lést 83ja
ára gamall 1885 og er grafinn í Pantheon,
þar sem hvfla ýmsir mikilsvirtir synir
Frakklands.
Um Hugo kemst Kristinn E. Andrés-
son meðal annars svo að orði á einum
stað: „Hann er eitt af þeim stórmennum
andans sem látið hafa eftir sig sameigin-
legan arf öllu mannkyni og er minnst um
allan heim. . . Hann var bráðþroska,
frægt skáld ineð hirð um sig skömmu eft-
ir tvítugt, foringi rómantísku stefnunnar,
og enn síðar fyrirrennari raunsæisstefnu
natúralismans. Á Frakklandi gerðust um
hans daga stórviðburðir heimsins og
Victor Hugo lifði meðvirkur í þeim öll-
a
um. . .
Skáldsagan Les Misérables og sögusvið
hennar
Það var í útlegðinni sem Hugo skrifaði
Les Misérables með alla sína lífsreynslu
að baki. Hún er hans þekktasta verk,
talin einn af hátindum bókmennta 19.
aldar um leið og hún tilheyrir hópi
þekktustu og stórbrotnustu skáldverka
heimsbókmenntanna. Hún var meira en
15 ár í smíðum, skrifuð á árunum 1845 til
1861, var síðan gefin út þann 3. aprfl 1986
í heilu lagi eða köflum á níu tungumál-
um samtímis í öllum helstu borgum
Norðurálfu og Ameríku eða: París,
London, Brussel, New York, Madrid,
Rotterdam, Leipzig, Pétursborg (Len-
ingrad), Búdapest, Varsjá, Turin og Rio
de Janeiro. Fyrsta upplag Parísarútgáf-
unnar sjö þúsund eintök seldust upp á
fyrsta degi.
Þessi heimsfræga saga hefur marga
sérstöðu. Ein er sú, að líklega er hún
lengsta skáldsaga sem skrifuð hefur ver-
ið. Á frummálinu telur hún meira en
tvöþúsund blaðsíður og flestar ef ekki
allar þýðingar hennar eru meira eða
minna styttar.
Hér á landi hefur sagan tvívegis verið
gefin út í íslenskri þýðingu. í fyrra skipt-
ið var hún gefin út hér í Reykjavík á ár-
unum 1925 til 1928 og var það sérprentun
úr Lögréttu: Skáldsagan Vesalingarnir í
fimm heftum. Fyrstu tvö heftin þýddu
þeir feðgar Einar H. Kvaran og Ragnar
E. Kvaran, en síðari heftin þrjú þýddi
Vilhjálmur Þ. Gíslason. Þessi útgáfa er
mikil stytting á frumútgáfunni. Síðari út-
gáfan á Vesalingunum kom út árið 1951 í
Hafnarfirði. Olafur Þ. Kristjánsson
þýddi og gaf út. Sú útgáfa er gerð eftir
amerískri útgáfu frá 1943 og er hún svo
mikil stytting á sögunni, að segja má hún
sé aðeins örstuttur útdráttur. Báðar
þessar útgáfur eru svo að segja ófáanleg-
ar.
(Annars er rétt að geta þess hér, að
þýðing titilsins er nokkuð villandi. Eng-
lendingar þýða ekki titilinn og bera því
við að hann sé óþýðanlegur; hann hafi
fleiri en eina merkingu. Enski þýðandi
sögunnar Norman Denny segir svo í for-
mála ensku útgáfunnar: „Oþýðanlegur
titill: fyrsta merking franska orðsins
misére er einfaldlega eymd; önnur merk-
ingin er ýtrasta fátækt, örbirgð; en hjá
Hugo tákna misérables ekki aðeins þá fá-
tæku og vansælu, þeir eru hinir útskúf-
uðu, olnbogabörnin, þeir sem samfé-
lagið hefur hafnað og eru um leið upp-
reisnarmenn gegn samfélaginu.)
Sögusviðið er Frakkland á fyrrihluta
nítjándu aldar og spannar sagan nánar
tiltekið 18 ár, árin 1815 til 1933, við-
burðarík ár í sögu Frakklands sem
endurspeglast í skáldsögunni. Sagan
leiðir okkur vítt og breitt um landið, um
sveitir þess og þorp, en lengst af dveljum
við þó í París. Og þannig fáum við í þess-
ari sögu mjög merkar lýsingar og heim-
ildir um aldarfar í Frakklandi á þessum
tíma. Hið mikla pólitíska umrót, hin
stöðugu og heiftarlegu átök eiga sér rót í
skörpum stéttarandstæðum, mikilli kúg-
un og neyð. Efnahagsleg og félagsleg
skilyrði öreigalýðsins voru ótrúlega öm-
urleg. Lýsingar Hugo á kjörum franskra
fátæklinga slá jafnvel út magnaðar lýs-
ingar Charles Dickens á kjörum lágstétt-
arfólks í Englandi á síðustu öld. Hugo
fer heldur ekki í neinar grafgötur með
það hveijar skoðanir hans eru, með
hverjum hann stendur. Sagan er „upp-
ljómuð af hugsjónum aldarinnar um rétt-
læti, frelsi og bræðralag og eldheitri trú á
HEIMSMYND 97