Heimsmynd - 01.11.1987, Blaðsíða 126

MYNDLIST
EFTIR VALGERÐI JONSDÖTTUR
FURÐUVEROLD
ALFREÐS FLÓKA
Var hann blár demantur, eins og mömmu hans dreymdi, þessi mikli listamaður sem
lést í blóma lífsins síðasta sumar ?
Flestir menn bera grímur og eru í raun
og veru annað en þeir líta út fyrir að
vera. Gríman er mismikil og miserfitt að
bera hana uppi, en flestum ber þó saman
um að erfitt geti verið að burðast með
sömu grímuna alla ævina. Alfreð Flóki,
hinn sérstæði og nýlátni listamaður, var í
hópi hinna grímuklæddu. „Hann vildi
gefa þá mynd af sér að hann væri furðu-
fugl og fékk bisness út á það,“ segir
Aðalsteinn Ingólfsson listfræðingur um
Flóka og bætir því við að sá Flóki sem
menn þekktu persónulega hafi verið allt
öðruvísi, viðkvæmur, nærgætinn og sér-
lega passasamur að særa engan að
ósekju. „Hann var mjög
feiminn og lokaður mað-
ur,“ segir Nína Björk Árna-
dóttir, skáldkona, en hún
var ein af góðum vinum
Flóka og talaði eins og
fleiri vinir hans við hann
daglega. Hún segir hann
aldrei hafa borið grímuna í
návist hennar eða fjöl-
skyldumeðlimanna, en um
leið og einhver ókunnugur
bættist í hópinn var hún
umsvifalaust sett upp. Aðr-
ir vinir hans hafa sömu
sögu að segja. „Hann var
ákaflega hlýr og umhyggju-
samur, nema þegar hann
gægðist í glas, þá gat hann
gert miklar kröfur til vina
sinna,“ segir Jóhann
Hjálmarsson sem þekkti hann í tæp 30
ár.
Flóki fæddist í risherbergi á Óðinsgötu
4, og fyrstu mánuði ævinnar óx ekki eitt
einasta hár á höfði hans, en hárið átti
síðar eftir að verða ein hans mesta prýði
og hluti af þeim Flóka sem flestir könn-
uðust við. Axlarsítt passíuhárið, stór
þverslaufa um hálsinn og síður lafafrakki
voru hluti af búningi hans frá því hann
var um tvítugt fram á síðasta dag. Pver-
slaufan vék þó fyrir hálsbindi síðustu ár-
in. Hann ólst upp hjá móður sinni og
ömmu, vegna veikinda móður hans eftir
barnsburðinn var hann fyrstu sex mán-
uðina hjá ömmu sinni, og kallaði hana
mömmu upp frá því, móður sína kallaði
hann alltaf Tótu eða Tótuna.
Heimur Róka var frá fyrstu tíð sér-
kennilegur; „ég svaf í sama herbergi og
amma mín sem var að mörgu leyti mjög
sérstæð kona,“ segir hann við Jóhann
Hjálmarsson í inngangi að Teikningum
sem kom út í Reykjavík 1963. „Hún
safnaði blöðum. Ef hún sá kattarmynd í
blaði þá klippti hún myndina ekki út
heldur lagði blaðið til hliðar og smám
saman staflaðist þetta upp með öllum
veggjum. Hún hafði fjöldann allan af
köttum sem pissuðu um allt. Og þarna
lék ég mér árum saman innan um allt
þetta rusl. Hún hafði fugla í búri í
gluggakarminum og svo kreperuðu þeir,
en fuglafóðrið það féll niður í gluggakist-
una sem var rök. Upp af því spruttu hin-
ar undarlegustu jurtir, og seinna þegar
tók að rökkva í herberginu þá fengu öll
þessi gömlu föt, bækur og blöð furðuleg-
ustu form. Maður gat byggt heilar borgir
úr þessu og leikið sér þarna tímunum
saman. Stundum langt fram á nótt, því
það var allt í lagi. Bara að ég svæfi út á
morgun, sagði hún. Upp úr þessu varð
ég nátthrafn."
Guðrúnu Nielsen, móður Flóka,
dreymdi draum er hún gekk með hann.
„Mig dreymdi að ég væri með bláan
óslípaðan demant f lófanum. Hann var
óskaplega fallegur, og ég var að velta því
fyrir mér hvort ég ætti ekki að slípa
hann. En svo tímdi ég því ekki, því þá
færi svo mikið efni forgörðum. En það
var mikið efni í Flóka, hann var mjög
góður teiknari þó ég hafi ekki verið jafn
sátt við mótívin."
Hún segir hann hafa verið mjög feim-
inn sem barn. „Hann lék sér aldrei með
öðrum börnum, hann var mjög þægur
sem bam og það þurfti aldrei að skamma
hann.“ Hún segir hann hafa setið öllum
stundum og teiknað. „Ég
man þegar við vomm uppi í
sveit er Flóki var tveggja og
hálfs árs. Ég spurði hann
hvort hann vildi ekki senda
pabba sínum eitthvað og
hann teiknaði mynd á
bleikan renning. Upp frá
því sleppti hann varla blý-
antinum, hlustaði mikið á
stríðsfréttirnar þegar hann
var 4 til 5 ára og teiknaði
myndir af öllu sem hann
heyrði í útvarpinu.“ Flóki
var því innundir hjá lista-
gyðjunni frá fyrstu tíð og
kunni ávallt vel við sig í fé-
lagsskap hennar. Átta ára
gamall fór hann í teiknitíma
til Þormóðar Hjörvar og
lærði þar undirstöðuatriði
teiknilistarinnar. Þegar hann tók gagn-
fræðapróf gerðust þau undur að honum
var gefið 10,1 í teikningu. „Jóhann Briem
stóð fyrir því,“ segir móðir hans. „Þann-
ig var að tveim öðmm nemendum var
gefið 10 og kennumnum fannst óréttlátt
að Flóki fengi sömu einkunn og þeir þar
sem hann væri svo miklu betri.“
Og teikningin varð til þess að hann
náði gagnfræðaprófinu, því Flóki gerði
lítið af því að lesa skólabækurnar, aðrar
bækur höfðuðu meira til hans. Einkum
átti hann þó í erfiðleikum með stærð-
fræðina, hafði alls engan áhuga á henni.
„En hann var þó góður að tefla, vann
126 HEIMSMYND