Heimsmynd - 01.06.1990, Blaðsíða 29

The WorldPaper
NÝSKIPTING KÖKUNNAR
. . . Og gömul saga um nauð
Minnkandi aðstoð og skuldir íþyngja þróunarlöndunum enn
Eftir
abul Maal A. Muhith
________í Jakarta, Indónesíu__
Ef kraftaverk gerast á 20. öld verða við-
burðimir í Austur-Evrópu, skoðaðir í
heild sinni, að teljast til shkra fyrirbæra.
Enginn síðan á dögum Napóleóns Bóna-
partes hefur hrundið af stað svo furðu-
vekjandi atburðarás um allan heim með
. . .helstu
veitendur
Örlátustu veitendur opinberrar þróun-
araðstoðar (milljónir í Bandaríkjadöl-
um)
Land 1988 1985
Bandaríkin 9.777 9.403
Japan 9.134 3.797
Frakkland 4.777 3.150
Vestur-
Þýskaland 4.700 2.942
Sovétríkin 4.485* 3.064
Ítalía 3.012 1.098
Bretland 2.615 1.530
Kanada 2.340 1.631
Holland 2.231 1.136
Saudi-Arabía 2.097 2.630
Svíþjóð 1.534 840
Kína 185 167
Indland 126 144
Kúwait 108 771
ild: OECD, París *1987
slíkum hraða eins og Mikhail Sergeiev-
itsj Gorbatsjef. Lýðræði og fjölhyggja
eru á sigurgöngu. Hin óvænta og átaka-
mikla umbylting hefur gert einkafram-
tak og markaðsöfl - þótt erfitt sé að
Sem fjármála- og áætlanaráðherra í Bangla-
desh til 1984 gat Abul Maal A. Muhith sér
orð fyrir að öðlast traust vestrænna aðstoðar-
veitenda. Hann starfar nú sem ráðgjafi hjá
Þróunaráætlun Sameinuðu þjóðanna.
njörva þau niður við raunveruleikann -
hin viðurkenndu trúarbrögð í allri Aust-
ur-Evrópu.
Umbyltingin vekur hinum fátæku
kvíða; áhyggjurnar breiðast út meðal
leiðtoga Þriðja heimsins. Þótt aðstoð
gegn aðgangi að auðlindum sýnist nokk-
uð örugg, kvíða þau því að tapa beinum
erlendum fjárfestingum og viðskiptalán-
veitingum vegna hinnar nýju kröfugerð-
ar frá Austur-Evrópu.
Til skamms tíma litið er þessi kvíði
þeirra á rökum reistur. Viðskiptabankar
eru þegar famir að kippa að sér hend-
inni í þróunarlöndunum. Samkvæmt
heimildum OECD hafa alþjóðleg
bankalán þegar hrapað úr 49 milljörðum
dala 1980 í 4,76 milljarða 1988. Kröfurn-
ar frá Austur-Evrópu munu hraða al-
geru fráhvarfi. Fjárhagsáætlanir þróun-
araðstoðar eru hættar að vaxa samtímis
vaxandi horfum á því að framlög til
Austur-Evrópu verði þá á kostnað hlut-
deildar Þriðja heimsins.
Sé til lengri tíma htið gæti vaxandi
heimsverslun vegna möguleika Austur-
Evrópu á hröðum hagvexti komið Þriðja
heiminum til góða, og aðstoð Austur-
Evrópuríkja við þróunarlöndin vaxið á
ný.
Að sumra mati munu Austur-Evrópu-
ríkin, að Austur-Þýskalandi frátöldu,
þarfnast um 75 milljarða dala á næstu
fimm árum. Margir, og þar á meðal
leiðtogar Þriðja heimsins, eru farnir að
hafa áhyggjur af hvaðan þeir peningar
verða teknir og hver áhrifin muni verða
á fjármagnsþörf þróunarlandanna.
Það er breytingaskeiðið sjálft sem
verður höfuðvandamálið. Það getur var-
að tvö til þrjú ár og aukið þrýstinginn á
þróunarríkin á meðan. Mjög líklegt er
að efnahagsuppsveiflan sem kom í lok
Marshalláætlunartímabilsins í Vestur-
Evrópu endurtaki sig í Austur-Evrópu
fyrr en síðar.
Eyða verður kvíða Þriðja heimsins.
Þessi skref ættu að nægja til þess:
• Aðstoðarveitendur ættu ekki að beina
aðstoð gegn aðgangi að auðlindum til
Austur-Evrópu. Þeir ættu að huga að
fordæmi hollenska ráðherrans fyrir þró-
unarsamhjálp, Jans Pronks, sem hefur
opinberlega lýst yfir að öll opinber að-
stoð Hollands við Austur-Evrópu verði
viðbót við aðstoð til þróunarríkjanna,
en muni ekki dragast frá henni. Hag-
kerfi Austur-Evrópu eru þróaðri en svo
að aðstoð fyrir aðgang að auðlindum
ætti að koma til greina.
• Austur-Evrópa ætti að halda áfram
sínu litla framlagi til aðstoðar, sem nem-
ur um 500 milljónum dollara, og opna
dyr sínar fyrir viðskiptum við Þriðja
heiminn.
• Fyrirhugaður Evrópubanki uppbygg-
ingar og þróunar (EBRD), sem ætlað er
að hjálpa Austur-Evrópu að ná saman
12 milljarða dala fjármagni til fjárfest-
inga, ætti frá byrjun að fastsetja afmark-
að tímabil fyrir virka starfsemi.
• Þýðingarmest af öllu er þó að nýjar
ráðstafanir séu gerðar til að létta
skuldabyrði Þriðja heimsins. Skulda-
byrði upp á 410 milljarða dala ógnar
vaxtarmöguleikum Þriðja heimsins, sér-
staklega Afríku og Suður-Ameríku.
Augljóst er að Brady- áætlunin er ófull-
nægjandi. I sérhverri skuldakreppu fyrir
Bretton Woods samkomulagið, allt aft-
ur til fjárhagsvanda Brasilíu á níunda
tug fyrri aldar, var komið upp viðeig-
andi stofnunum til lausnar vandanum.
Þetta á sér þegar stað óformlega með
því að viðskiptabankar selja Ián sín sín
með afslætti undir borðið á hliðarmark-
aði. Nú er tími til kominn að formgera
þetta kerfi með því að Alþjóðagjaldeyr-
issjóðurinn (IMF) og Alþjóðabankinn
komi sameiginlega á fót skuldaskila-
stofnun, sem kaupi þriðja heims skuldir
með afslætti og endurgreiði alþjóðlegum
lánurum með afföllum.
Nú er til staðar uppspretta peninga
fyrir slíka stofnun - hinn svokallaði
„friðararður“sem næst með sparnaði við
afvopnun jafnt í Bandaríkjunum og Sov-
étríkjunum sem í þróunarríkjunum sjálf-
um.*
The WorldPaper features fresh persþectives from around the world on matters ofglobal concern,
appearing monthly in English, Spanish, Chinese orRussian editions in the follouiingþublications:
ASIA
China & the World Beijing
Economic Information Beijing
Mainichi Daily News Tokyo
The Business Star Manila
Executive Hong Kong
Korea BusinessWorld Seoul
Business Review Bangkok
The Nation Lahore
Daily Observer Colombo
Business India Bombay
LATIN AMERICA
The News Mexico City
Actualidad Económica San José
Gerencia Guaiemala City
Estrategia Bogotá
E1 Diario de Caracas Caracas
Daily Journal Caracas
ElCronistaComercial BuenosAires
La Epoca Santiago
Debate Lima
Hoy Quito
MIDDLE EAST
Cairo Today Egyþt
The Star Amman
USSR
New Times Moscow
NORTH ATLANTIC
Heimsmynd Reykjavik
AFRICA
Business Lagos
x Woiu_nTiMF-S y,
TTRIBUNtMONDIAuT
/ TlEMI'OMuNDIAl -

*
President & Editor in Chief
Crocker Snow, Jr.
The WorldPaper t World Times Inc.
210 World Trade Center, Boston MA 02210, USA
Tel: 617-439-5400 Telex: 6817273
Fax: 617-439-5415
Volume XII, Number 5 Co»right Wbrld Times
HEIMSMYND 29