Heimsmynd - 01.06.1990, Blaðsíða 40

Mímakona úr lortíúiniii?
1400. Það þætti eflaust nærtækara að hverfa að upphafi okkar
aldar í leit að nútímakonunni. Þá sleit Isadora Duncan af sér
fjötra klassískrar danshefðar, henti táskóm og tjulli og sveif
berfætt og frjáls um leiksvið heimsins. Coco Chanel skapaði
frjálslegan, þægilegan fatnað og kom sólböðum í tísku, Em-
meline Pankhurst og enskusúffragetturnar börðust fyrir kosn-
ingarétti handa konum. En þá var búið að stíga mörg skref á
löngum tíma í átt til nútímakonunnar, í stjórnmálum, vísind-
um, listum og bókmenntum.
Ein þessara nútímalegu kvenna úr fortíðinni var Christine
de Pisan. Hún getur tæplega talist kvenréttindakona á nú-
tímavísu en henni tókst að hasla sér völl sem rithöfundur
sem menn tóku mark á. Hún er vissulegu barn síns tíma,
samt virðist henni hafa verið jafnumhugað um ímynd
kvenna í bókmenntum og kvennabókmenntafræðingum
nútímans.
Hver var Christine frá Pisan? Til þess að fá svar við
þeirri spurningu þurfum við að taka undir okkur stórt
stökk í tíma og rúmi - til Feneyja árið 1365. Þar fæddist
Christine, dóttir Tomasso Mondini frá Pisan, sem var
kunnur vísindamaður, læknir og stjörnuspekingur.
Fréttir af færni hans bárust víða um álfuna og það varð
til þess að fjölskyldan flutti til Parísar.
SEXTÁN ÁRA í SAMBÚÐ . . .
Kona stendur skyndilega ein uppi með þrjú börn - hvað er til
ráða? Þessari spurningu hafa margar konur á öllum tímum
þurft að standa frammi fyrir og finna svar. En það eru líklega
ekki margar konur nú á dögum í okkar heimshluta sem verða
ekkjur með þrjú börn 25 ára gamlar eftir tíu ára hjónaband og
þurfa auk þess að sjá móður sinni og frænku farborða. Fæst-
um einstæðum mæðrum dytti í hug að vinna fyrir sér með því
að gerast rithöfundar - þó að við höfum að vísu ekki gleymt
hvunndagshetjunni Auði Haralds, - en á dögum Christine frá
Pisan var það enn fráleitari hugmynd, - hún var nefnilega
fyrsta konan í Evrópu sem gerðist atvinnurithöfundur og það
var í lok 14. aldar.
NÚTÍMAKONUR ÚR FORTÍÐINNI
Nútímakona úr fortíðinni er mótsagnakennt hugtak. Enn fjar-
stæðukenndara virðist vera að leita að nútímalegri konu um
DÓTTIR OG EIGINKONA
Faðir Christine var í miklu áliti við frönsku hirðina. Hann var
líflæknir og stjörnuspekingur konungs og var síðar gerður að
sérstökum ráðgjafa hans. Tekjurnar voru góðar og fjölskyldan
lifði í vellystingum. Við getum reynt að sjá Christine fyrir
okkur, klædda í silki og flauel, með perluskreytt hár, dans-
andi virðulega hirðdansa, var einhver að tala um nútíma-
konu?
Þegar dóttir svo háttsetts manns varð gjafvaxta skorti hana
að sjálfsögðu ekki biðlana. Christine fékk ekki að velja sér
eiginmann sjálf frekar en aðrar ungar stúlkur í þá daga. Faðir
hennar sá um að velja þann álitlegasta úr biðlahópnum og árið
1380, þegar Christine var fimmtán ára, var hún gefin efnileg-
um ungum aðalsmanni sem átti eftir að verða skrifari kon-
ungs. Faðirinn virðist hafa valið vel, því allt bendir til þess að
hjónabandið hafi verið farsælt. Tíu árum síðar, þegar eigin-
maðurinn fellur frá, yrkir Christine einlæg saknaðarljóð.
Coco Chanel í sólbaði.
FÖÐURLAUS EKKJA
En þegar allt virtist leika í lyndi var ógæfan skammt undan.
Sama ár og Christine gekk í hjónaband dó konungurinn,
verndari og velgjörðamaður fjölskyldunnar. Fjölskyldan, sem
áður hafði verið auðug og áhyggjulaus, varð nú að fátæku lág-
launafólki. Christine grípur gjarnan til líkingarinnar um ham-
ingjuhjólið í skrifum sínum og vissulega kynntist hún fallvalt-
leik gæfunnar af eigin raun. Hún missti föður sinn og eigin-
mann með stuttu millibili og árið 1390 sat hún í neðsta sæti
hamingjuhjólsins, orðin ekkja.
Skuldug ekkja með fimm manns auk
sjálfrar sín á framfæri, hvað var
til bragðs að taka? Hvaða
möguleika áttu ekkjur svo
sem á fjórtándu öld? Ein-
faldasta lausnin hefði
verið annað hjóna-
band, en Christine
giftist aldrei aftur.
Klaustrin voru ör-
uggt athvarf fyrir
einstæðingskonur,
félagsmálastofnun
þeirra tíma, en sú
lausn hefur væntan-
lega ekki hentað
Christine því hún
OnistineM
40 HEIMSMYND
eftir ÁSDÍSI EGILSDÓTTUR