Heimsmynd - 01.06.1990, Blaðsíða 52

BÆKUR
Gamli naglinn Richard Nixon, eini
Bandaríkjaforsetinn sem hefur
verið settur frá embætti, er enn
ekki af baki dottinn og sýnist hafa níu líf
eins og kötturinn. Nýlega kom út í Banda-
ríkjunum framhald endurminninga hans Á
sviðinu, minningar um sigra, ósigra og end-
urnýjun (IN THE ARENA, A Memoir of
Victory, Defeat and Renewal). Áður höfðu
komið út Six Crises (Sex kreppuskeið) 1962,
og doðranturinn RN 1978. Stórblaðið Wash-
ington Post fékk Bob Woodward til að
skrifa stuttan ritdóm um bókina, rannsókn-
arblaðamanninn sem ásamt Carl Bernstein
átti drýgstan þátt í því að Watergate-málið
var ekki þaggað niður heldur rakið til enda
fyrir þingi og dómstólum.
Að dómi Woodwards heldur Nixon sig
við sama heygarðs-
hornið, hefur ekkert
lært og engu gleymt af
gömlum vífilengjum
og undanbrögðum.
Alvarlegast sé hversu
gersamlega ófær hann
sé um að skilja undir-
stöður þess samfélags,
sem honum var falið
að veita forystu, og
sérstaklega þann hyrn-
ingarstein stjórnar-
skrárbundins lýðræðis,
sem er réttarríkið og stjórn að lögum. Þetta
sé undirrót þeirra vandræða, sem hann
steypti sér í með Watergate og skuggi þessa
misskiinings hvíli yfir bókinni. þar sem hann
Iýsi hneykslinu fyrst og fremst sem sögu-
sögnum fjölmiðla, komið á framfæri af
pólitískum andstæöingum. Fall sitt hafi ein-
göngu verið sök andstæðinganna, demó-
krata, frjálslyndra og fjölmiðlanna.
Woodward minnir á að afsögn Nixons var
ekki knúin fram af þessum hópum. Honum
var sökkt af eigin liðsmönnum, íhaldsmönn-
um í Hæstarétti sem einróma fyrirskipuðu
að hann afhenti dómstólum segulbandsupp-
tökur af fundum í Hvíta húsinu. repúblikön-
um í rannsóknarnefnd fulltrúadeildarþings-
ins um embættisafglöp, sem einróma lögðu
til að hann yrði saksóttur fyrir öldunga-
deildinni, starfsliði Hvíta hússins og eigin
lögfræðingahópi sem að lokum hvöttu til af-
sagnar og leiðtogum repúblikana sem gerðu
honum heimsókn síðustu viku hans í emb-
ætti til að segja honum að leiknum væri lok-
ið. Allt pólitíska-, laga- og réttarfarskerfið
snerist gegn honum að síðustu.
Náðun Geralds Ford var í rauninni harð-
ari sakfelling en allt sem á undan var geng-
ið. Ford gerði sér ljóst að náðun var óhjá-
kvæmileg ef forða ætti Nixon frá ákærum
um glæpsamlegt athæfi og jafnvel fangelsis-
vist. Fall hans var afleiðing eigin gerða og
þeirri ályktun eigin liðsmanna af fyrirliggj-
andi málsgögnum að hann væri búinn að
vera.
I bókinni leggur Nixon sig í líma við að
afsanna að hann hafi logið: „Ég fullyrti ekk-
ert sem ég ekki var viss um að væri satt á
þeim tíma sem orðin voru töluð.“
Woodward ber þetta saman við niðurstöðu
Barrys Goldwater um Nixon í endurminn-
ingabók sinni Goldwater, sem út kom 1988.
„Aldrei á minni lífsfæddri ævi kynntist ég
óheiðarlegri einstaklingi. Nixon forseti laug
að konunni sinni, fjölskyldu, vinum, starfs-
bræðrum á þjóðþinginu, ævilöngum sam-
ferðamönnum í eigin
pólitíska flokki, amer-
ísku þjóðinni og öllum
heiminum."
Woodward telur
bókina sýna að Nixon
sé ekki aðeins lyga-
laupur á heimsmæli-
kvarða heldur og
gæddur ríkari sjálfs-
blekkingarhæfileikum
en gengur og gerist,
jafnvel meðal stjóm-
málamanna. En þrátt
fyrir takmarkanir bókarinnar um þau efni
sem snerta Watergate komi glögglega fram
hve skarpskyggn Nixon sé um framvindu al-
þjóðamála og eigi auðvelt með að einangra
og koma til skila skapgerðareinkennum
mikilla persónuleika eins og Eisenhowers,
De Gaulles, Sjú Enlæs og annarra risa sem
hann kynntist á lífsleiðinni. Ráðleggingar
hans og prédikanir um sjálfsuppbyggingu
eftir ósigur og niðurlægingu hafi sannferð-
ugan hljóm og geti orðið þeim til huggunar
og eftirbreytni sem orðið hafa fyrir áföllum
og hnjaski í lífinu. Bókin sé því á köflum
fróðleg og skemmtileg aflestrar. En sú von-
lausa barátta sem Nixon heyi þar frammi
fyrir kviðdómi sögunnar, með hagræðingu á
staðreyndum um Watergate og ótal ábend-
ingum til lesandans að hann verði þrátt fyrir
allt að teljast í hópi stórmenna sögu tuttug-
ustu aldarinnar, spilli bókinni og rýri veru-
lega heimildagildi hennar um það umróts-
tímabil sem hún fjallar um. Hins vegar verði
því ekki neitað að hún sé ágæt heimild um
Nixon hinn þrautseiga, sem ævinlega rís upp
aftur tvíefldur, þótt honum bregði um stund
við sár eða bana.
„Hinn nýi Nixon“. Teikning Oiiphants.
Þann 18. júní 1942
fæddist í Liverpool
Bítillinn James Paul
McCartney, einn frægasti
hljómlistarmaður aldarinnar.
Eins og John Lennon, Geor-
ge Harrison og Ringo Starr
var Paul fæddur inn í lág-
stéttarfjölskyldu og bjó við
fremur bág kjör í æsku. Faðir
hans, Jim, vann sem sölu-
maður en móðir hans, Maria
Patricia Mohin, hafði starfað
sem ljósmóðir og varð síðar
heimahjúkrunarkona. Bæði
voru þau af írsku bergi brot-
in.
Paul og yngri bróðir hans
Michael gengu í ágætan
bamaskóla að ósk móður
þeirra. Tónlistaráhugi Pauls
kom snemma í Ijós og hann
hafði sérstaka ánægju af
söngvum úr gömlum kvik-
myndum, sérstaklega Fred
Astaire. Jim McCartney var
sjálfur söngelskur og hafði
verið í hljómsveit um skeið.
Þegar Paul var fjórtán ára
missti hann móður sína úr
brjóstakrabbameini. Þaðan í
frá þurfti faðirinn einn að sjá
um uppeldi drengjanna en
hann hafði innan við átta
pund í vikulaun.
Þegar Paul fékk gítar mið-
aði honum hratt áfram enda
æfði hann sig í tíma og ótíma,
á salerninu, í baðinu og í
strætisvagninum, eins og
hann sagði síðar. Þann 15.
júní 1956 fór Paul með kunn-
ingja sínum Ivan í garðveislu
þar sem hljómsveitin The
Quarrymen lék fyrir dansi.
Söngvarinn var sextán ára
piltur að nafni John Lennon.
Paul minnist þess að John
kunni ekki textann utan að
en skáldaði ófeiminn í eyð-
urnar. Paul hitti John á eftir
og kunni ágætlega við hann,
„þótt það væri bjórþefur af
honum.“ Nokkru síðar var
hann farinn að spila með The
Quarrymen. Paul spilaði
nokkur lög fyrir John sem
hann hafði sjálfur samið og
upp frá því fór John að spila
sín eigin lög fyrir Paul. Hvor-
ugur vildi vera eftirbátur
hins. Tveimur árum síðar
kynnti Paul kunningja sinn
George Harrison fyrir John
Lennon.
Þeir John, Paul og George
stofnuðu hljómsveitina The
Beatles árið 1960 ásamt Stu-
art Sutcliffe sem dó árið 1962
og trommuleikara sem Ringo
Starr tók síðar við af. Til að
byija með léku Bítlarnir í
52 HEIMSMYND