Heimsmynd - 01.06.1990, Blaðsíða 58

starfi annarra stofnana og gæta þess að
endurtaka ekki verk eða verkþætti, sem
þær hafa þegar innt af hendi, og að verk-
efni okkar skarist ekki við verkefni ann-
arra.
Auðvitað er gífurleg fátækt þarna á
okkar mælikvarða og sá árangur sem
næst liggur ekki alltaf í augum uppi jafn-
vel fyrir heimamenn, fremur en gerist
sem metnaðarfullir stjórnmálaforingjar
hafa fengið erlendar hjálparstofnanir til
að svala metnaði sínum og stórmennsku-
brjálæði með nákvæmum eftirlíkingum
af glæsilegum mannvirkjum, sem þeir
hafa kynnst í iðnríkjunum: Flugvelli með
flugstöðvarbyggingum, sem engir vegir
liggja að eða frá í ríkjum, sem hafa ekk-
ert flugfélag sem risið geti undir því
Árið 1988 var framlag Norðurlanda til þróunarmála sem hlutfall af vergri þjóðar-
framleiðslu sem hér segir:
Danmörk .................................................. 0,89%
Finnland.................................................... 0,59%
Noregur .................................................... 1,12%
Svíþjóð....................................................... 0,87%
Danir hyggjast hækka þetta í 1% 1992 og halda því síðan stöðugu. Finnar
hyggjast hækka um 0,04% á ári og ná 1% um aldamót. Norðmenn ætla að ná
2% um aldamót. ísland setti sér að ná 0,7% 1992, en hefur ekkert gert til að
nálgast það.
Heimild: ÞSSÍ.
hér hjá okkur sjálfum. En þeir sem hafa
komið þarna á fimm til tíu ára fresti und-
anfarna áratugi segjast merkja gífurlegar
framfarir. Meðallífaldur hefur hækkað
stórlega og er nú 65 ár. Ólæsi meðal
ungs fólks hefur nálega verið útrýmt.
Þjóðartekjur á hvern íbúa hafa stórlega
hækkað og hagvöxtur verið jafn og vax-
andi undanfarin fimm ár. Unnið hefur
verið að uppgræðslu landsins og vatn-
söflun, meðal annars með afsöltun sjáv-
ar. Og nú er að takast að ryðja nýrri
grein í fiskveiðum og fiskvinnslu braut,
sem í framtíðinni getur orðið mikilsverð-
ur atvinnuvegur.
íbúarnir eru af mjög blönduðum upp-
runa, afkomendur portúgalskra land-
nema, þræla frá Afríku (frá þeim tíma
sem eyjarnar voru notaðar sem lager fyr-
ir þrælaverslunina og ekki var lögð af
fyrr en 1876) og farandverkamanna frá
ýmsum kimum portúgalska
heimsveldisins. í stofnerfðafræðinni er
talað um blendingskraft og það er ein-
mitt einhver slíkur þróttur sem er höfuð-
einkenni þessa fólks. Það er glaðvært,
frískt, sterklegt og stælt, hreyfir sig mik-
ið og hefur dálæti á íþróttum. Það er
duglegt og vinnusamt og hefur átt vel-
gengni að fagna í störfum utan heima-
landsins. Þarna ægir saman öllum litaaf-
brigðum frá svörtu að hvítu og svipmótið
er ekki síður fjölbreytilegt og sitt úr
hverri áttinni. Fólkið er þægilegt í við-
móti og umgengni og á ákjósanlegri sam-
starfsfélaga verður vart kosið. Þótt það
hafi ekki fjárhagslegan ávinning í för
með sér þá eru það viss forréttindi að fá
að vinna að þróunarstarfi, kynnast fjar-
lægum slóðum og fjarrænni menningu,
vinna með fólki fullu af lífsgleði þrátt
fyrir kröpp kjör, vita að starf manns á
eftir að létta því lífsbaráttuna þótt síðar
verði.
Það er hægt að gera stór og alvarleg
mistök í þróunarstarfi ekki síður en í
pólitískum ákvörðunum heima fyrir.
„Hvftir fflar“ eru þau verkefni kölluð,
sem úir og grúir af um alla Afríku, þar
nafni, glæsihótel, spítala með öllum nú-
tímabúnaði, sem enginn kann að með-
höndla, háskóla eða aðrar menntastofn-
anir sem svipað er ástatt um og svo
framvegis. Flestar þróunarstofnanir vita
núna að ekki er nóg að moka inn pen-
ingum. Það þarf að byggja á því sem fyr-
ir er, aðhæfa og aðlaga að kringumstæð-
um á hverjum stað, ekki að vinna fyrir
fólk heldur með fólki, sem síðan getur
tekið stjórnina í sínar hendur og unnið
áfram og prjónað við. Þannig höfum við
íslendingar unnið á Grænhöfðaeyjum og
gert verulegt gagn. En auðvitað skiptir
líka höfuðmáli að fjárveitingar til þessa
starfs séu nokkurn veginn öruggar og
hægt að gera áætlanir talsvert fram í tím-
ann og standa við þær. Þróunarstarfið er
ákaflega vandasamt og skiptir sköpum
að hægt sé að halda þeirri reynslu og
þekkingu, sem menn afla sér, innan
stofnunarinnar, byggja á föstum og stöð-
ugum grunni og auka síðan ofan á hann
hægt og sígandi.
Við eigum ekki að líta á þróunarað-
stoð sem ölmusur sem við útdeilum af
ríkidæmi okkar án þess að fá nokkuð í
staðinn. Þróunarsamvinnan á að vera
snar þáttur í utanríkispólitík okkar. Hún
getur, ef vel er á haldið, skapað okkur
velvild og virðingu á alþjóðavettvangi.
En við getum líka haft af henni beinan
fjárhagslegan ávinning. I þróunarlönd-
unum er að finna neytendur framtíðar-
innar og framleiðendur hráefna. Þar get-
um við fundið kaupendur að fram-
leiðsluvörum okkar, útgerðarvörum og
skipum, tækni- og vísindaþekkingu,
stjórnunar- og viðskiptaþekkingu. Við
erum ekki grunaðir um græsku og stór-
veldadrauma og þessar þjóðir eru
óhræddar að eiga við okkur samskipti.
Þróunarsamvinna getur því auðveldlega
orðið beggja hagur. En þessar þjóðir
fylgjast vel með og ef bilið milli mark-
miða okkar og efnda á þeim, milli orða
og gerða, er ekki fljótlega brúað, miss-
um við ekki aðeins traust heldur verðum
að algeru athlægi.D
íslensk
þróunaraðstoð:
FYRIRHEIT
ÁN
EFNDA
nm tveggja áratuga skeið hafa
íslendingar verið að monta
sig með veitingu þróunarað-
stoðar til landa í Þriðja heim-
inum. Árið 1961 samþykkti
Allsherjarþing Sameinuðu
þjóðanna einróma að stefna
að því að velmegunarlöndin
verðu einu prósenti þjóðar-
framleiðslu til þróunarstarf-
semi í fátækari ríkjum heims.
íslendingar lyftu auðvitað
þar upp hendi, glaðir og reif-
ir. Við erum hins vegar seinþreyttir til
vandræða og því liðu tíu ár þar til sett
var löggjöf um Aðstoð íslands við þró-
unarlöndin. Á grundvelli þeirrar löggjaf-
ar var tekið upp samstarf við hin Norð-
urlöndin og fram til 1980 var mestu af
því fé, sem veitt var af Alþingi til þess-
ara mála, varið til að greiða framlag Is-
lands til norrænna samstarfsverkefna.
Árið 1981 var Þróunarsamvinnustofnun
íslands sett á laggirnar með lögum frá
Alþingi og enn áréttað hið yfirlýsta
markmið að verja einu prósenti af þjóð-
artekjunum til þess arna, það er 0,7 frá
hinu opinbera og 0,3 prósentum á vegum
samtaka og einkaaðila. Þróunarsamv-
innustofnun heyrir undir utanríkisráðu-
neytið og starfar í tengslum við það, en
hefur þó sjálfstæða stjórn sem kjörin er
af Alþingi og því er stofnunin í reynd
undir stjórn stjórnmálaflokkanna í land-
inu. Allir stjórnmálaflokkarnir hafa lýst
fylgi við ofangreint markmið. Því ættu
að vera hæg heimatökin að sjá stofnun-
inni fyrir því fjármagni sem þarf til að
standa við alþjóðlegar skuldbindingar.
Staðreyndin er sú að þótt allt sé tínt til:
framlög til stofnana Sameinuðu þjóð-
anna, Alþjóðabankans, Alþjóðagjald-
eyrissjóðsins og fleiri alþjóðastofnana,
sem við komumst ekki undan að greiða
samkvæmt alþjóðlegum skuldbindingum
höfum við ekki náð nema tíunda hluta af
því markmiði, sem við undirgengumst á
58 HEIMSMYND