Heimsmynd - 01.06.1990, Blaðsíða 78

Helsta goðsögn kvikmyndanna
fyrr og síðar er öll eða loks-
ins alein, hlutskipti sem hún
hafði kosið sér í lifanda lífi
fyrir hálfri öld. Greta Garbo
lést fyrir nokkrum vikum í
New York 84 ára gömul.
Hún dró sig í hlé á hátindi
frægðar sinnar, aðeins 36 ára
og til dauðadags var hún um-
heiminum hulin ráðgáta, hin
dularfulla og guðdómlega
Garbo.
Sú staðreynd að þessi dularfulla kona
hélt einkalífi sínu leyndu allt frá því að
hún dró sig í hlé gerir það að verkum að
goðsögnin verður ódauðleg. Hún tók
leyndarmálin með sér í gröfina og því
verður ekki breytt. Vinur hennar í París,
Cecile de Rothschild sagði við þetta
tækifæri, „samtöl mín við hana voru allt-
af og verða alltaf leyndarmál." Tímaritið
Newsweek sagði eftir dauða hennar að
við ættum að vera henni þakklát fyrir að
skilja eftir þessa dulúð í stað hinna sí-
gildu játninga dalandi kvikmyndastjarna.
Hún var leyndardómsfyllsta og rómant-
ískasta ímynd kvikmyndanna, gyðja
svart-hvítu myndanna og engin önnur
stjarna hefur komist með tærnar þar sem
hún hafði hælana í að vekja aðdáun fólks
um allan heim. Nafn Garbo og hvíta
tjaldið eru órjúfanlega tengd. Þótt blaða-
menn hafi elt Garbo á röndum féll hún
aldrei í þá freistingu að koma fram í
blöðum eða sjónvarpi og segja hug sinn.
Því varð hún heiminum sú ráðgáta sem
nú stendur eftir. Hún vildi fá að vera í
friði allt fram á páskadag 1990 þegar hún
var flutt á sjúkrahús í New York þar sem
hún dó úr nýrnasjúkdómi. Með því að
gefa ekkert af sjálfri sér til hungraðrar
pressu gaf hún aðdáendum sínum það
sem þeir þráðu meira - goðsögn.
Goðsögnin Garbo og hið heimsþekkta
andlit hennar er allt önnur kona en
stúlkan Greta Lovisa Gustafsson sem
fæddist í Stokkhólmi þann 18. september
1905. Faðir hennar var heilsulaus verka-
maður og fjölskyldan fátæk enda fram-
tíðarsýnin fjarri þeim raunveruleika sem
síðar varð. Sú Garbo sem var skrefi á
undan öllum blaðaljósmyndurum í hálfa
öld, dularfull kona með svört sólgler-
augu og með barðastóran hatt, er fjarska
ólík feitlögnu stúlkunni sem fór að vinna
á rakarastofu í Stokkhólmi skömmu eftir
fermingu. Um skeið vann hún sem af-
greiðslustúlka í verslun auk þess sem
hún sat fyrir á ljósmyndum. Fyrsta hlut-
verkið sem hún fékk var í myndinni
Luffar-Petter 1922 en þar kom hún fram í
baðfötum og var uppnefnd beljan. Hún
lét það ekkert á sig fá og hóf nám við
Konunglega leiklistarskólann í Stokk-
hólmi. Þar kynntist hún fremsta leik-
stjóra Svía, Mauritz Stiller, sem var gyð-
ingur af rússnesku og finnsku bergi brot-
inn. Stiller sá hvað bjó í þessari feitlögnu
og feimnu sautján ára stúlku og fékk
hana til að fara í stífan megrunarkúr.
Þegar hún hafði misst tíu kíló, kenndi
hann henni rétta framkomu og klæða-
burð, gaf henni nafnið Garbo og fól
henni hlutverk greifynjunnar Elísabetar í
kvikmyndinni Gösta Berlings Saga 1924.
Undir handleiðslu þessa hæfi-
leikaríka leikstjóra öðlaðist hún
þekkingu og reynslu í kvik-
myndaleik.
í júlí árið 1925 fóru Stiller og
Garbo saman til Bandaríkj-
anna. Kvikmyndaframleiða-
ndinn Louis B. Mayer hafði
mikinn áhuga á að fá Stiller til
liðs við sig og féllst á að Garbo
fylgdi með í samningunum.
Mauritz Stiller var sjálfur sann-
færður um að Garbo ætti stór-
kostlega framtíð á hvíta tjald-
inu. Svo feimin var Garbo
fyrst eftir komuna til háborgar
kvikmyndanna að hún hélt sig
að mestu inni á hótelherbergi.
Hún var aðeins 21 árs gömul.
Mayer sagði Stiller að Banda-
ríkjamenn væru lítt hrifnir af
feitlögnum stúlkum, þegar hann
kynnti Garbo fyrir þessum for-
kólfi Metro Goldwyn Mayer.
En Mayer misreiknaði sig. í
fyrsta hlutverkinu sínu í Holly-
wood, sem spönsk prímadonna í
myndinni The Torrent, heillaði
Garbo áhorfendur. Þremur ár-
um síðar lést Mauritz Stiller í
Svíþjóð. Hann hafði ekki náð
þeim árangri sem vænst var í
Hollywood og dó með mynd af
Garbo í hendinni. Hún var orð-
in skærasta stjarna kvikmynd-
anna og dáð fyrir leik sinn á
móti John Gilbert í eldheitum
ástarsenum í myndunum Flesh
and the Devil og Love.
Fram til ársins 1941 lék Greta
Garbo í tuttugu og fimm kvik-
myndum og var oftast í hlut-
verkum varasamra kvenna. í
blaðaviðtali árið 1928 sagði hún
að hvert sem hún hefði farið
hefði fólk tekið eftir því að hún
var of feit, „allt of feit“, en hún
var líka hávaxinn, 176 sentimetrar
á hæð, og þegar hún fór í fyrsta
sinn inn á skrifstofu Mauritz Stiller
var hún í flatbotna skóm og með-
vituð um skakkar tennur sínar.
Þegar hún kom til Bandaríkjanna
var hún bæði tíu kflóum léttari og
lét lagfæra tennur sínar. Þokkagyðja
kvikmyndanna var ekki fullkomin
frá náttúrunnar hendi en þessar
breytingar skiptu sköpum fyrir andlit
allra tíma.
Kvikmyndaverið gerði í því að ýta
undir sögusagnir um fátækt hennar í
bernsku en sjálf var hún þögul
sem gröfin og jók um leið
forvitni almennings.
Ólíkt öðrum kvik-
myndastjörnum
var hún ekki
íburðarmiklum
Greta sem ung
stúlka með
skakkar tennur.
Hún hatði
áhuga á
leiklist,
satnaði
ieikaramvndum
og reyndi að
komast í
leikhús.
Greta sextan
ára eða árí
áður en hún
hittl örlagavald
sinn Mauritz
Stiller.
Jm
Stórst'iarnan
Garbo komin
^tir órítugt í
heimsókn í
Siokkhólmi þar
sem móðit
hennat tagnar
henni innilega
árið 1937.

78 HEIMSMYND