Heimsmynd - 01.07.1990, Blaðsíða 11

flutningi margra verka áður en fólk hætti
að tala um hana sem frekju og tók að
viðurkenna hana sem einn af okkar
bestu leikstjórum. Og þegar hún tók svo
sæti á Alþingi þótti ýmsum það svo sem
eftir öllu öðru. Það skal tekið fram að ég
er ekki persónulega kunnugur þessari
konu. Því má vel vera að hún fari með
frekju og yfirgangi úti í fiskbúð án þess
að mér sé sérstaklega kunnugt um það.
En mér kemur það heldur ekkert við.
Hins vegar er það mitt mál hvernig hún
stjórnar þeim leikritum sem ég sé flutt
undir hennar stjórn og eins hitt, hvaða
málum hún beitir sér fyrir á Alþingi og
hverjum hún leggst gegn.
Jóhanna Sigurðardóttir félagsmálaráð-
herra er annað dæmi um orðlagða frekju
í fámennum hópi kvenna innan forystu-
sveitar þjóðarinnar. Hversu oft hefur
henni ekki verið hallmælt fyrir að knýja
fram umbætur í húsnæðismálum, hvað
sem hver segði? Hún er iðulega sökuð
um stífni og ósveigjanleika gagnvart
pólitískum samherjum og bandamönnum
jafnt sem andstæðingum.
Vissulega má deila um aðgerðir henn-
ar, enda er það óspart gert. Um hitt
verður ekki deilt að þessar aðgerðir eru í
fullu samræmi, bæði við yfirlýsta stefnu
flokks hennar og ríkisstjórnarinnar. Með
öðrum orðum, ef við göngum út frá því
sem gefnu að Jóhanna beiti samherja
sína frekju í áðurnefndu máli erum við
um leið að segja að ekki dugi að taka þá
neinum vettlingatökum til að þeir standi
við orð sín. Erum við ekki þar með kom-
in út á hálan ís karlfyrirlitningar?
Síðasta í þessari upptalningu
nefni ég Helgu Kress. Ég vil
taka það fram að því fer fjarri
að ég fylli flokk aðdáenda
hennar. Raunar hundleiðist
mér framsetningarmáti henn-
ar og það án fráviks. Ég geng
meira að segja svo langt að
draga í efa mörg af þeim rök-
um sem hún notar gegn al-
ræði karla í heimi bók-
mennta. En það breytir ekki
því að þetta alræði er staðreynd. Því
þlöskrar mér þegar jafnvel hámenntaðir
bókmenntafræðingar reyna að afgreiða
skoðanir Helgu sem frekju. Ég er ein-
faldlega að falast eftir fræðilegri umfjöll-
Vitanlega er það svo að frekja telst til
ávirðinga. En þetta hugtak hefur, eins
og öll önnur hugtök, misjafna merkingu í
munni fólks. Ekki nóg með að það sem
einn kallar frekju kalli annar ákveðni og
telji til mannkosta, heldur hefur þetta
orð ólíka merkingu í munni hvers og eins
eftir því um hvern er rætt.
Þarna er komið að kjarna málsins. Við
karlar erum flestir aldir upp við róman-
tískar hugmyndir um konur, þessar allt
vefjandi elskur í blíðu og stríðu. Og þótt
sumir okkar hafi haft aðra mynd fyrir
augunum í bernsku þá málum við hana
sterkum litum í draumheimum. Ég er
meira að segja á því að þegar hjón skilja
að frumkvæði karla sé oft um að ræða
flótta frá veruleikanum og inn í drauma-
heima. Og hver veit nema konur eigi
það líka til að gefa okkur körlum reisu-
passann vegna þess að þær átti sig á
þessu draumadútli okkar, þótt okkur sé
það hulið?
Það gefur auga leið að körlum sem
helst vilja sjá konur í hlutverki Florence
Nightingale er það með öllu óbærilegt
þegar þær leggja frá sér lampann, yfir-
gefa sjúkraskýlið og ganga út á þann víg-
völl sem þeir telja sinn vettvang án frá-
viks. Og jafnvel við, sem höfum tamið
okkur nútímalegri hugmyndir um stöðu
kynjanna, þurfum oft að taka á honum
stóra okkar þegar konur kveða sér
hljóðs, enda býr lengi að fyrstu gerð.
Höfum því hugfast að okkur hættir flest-
um til að kalla það frekju í fari kvenna
sem heitir ákveðni eða viljafesta í okkar
hópi.D