Heimsmynd - 01.09.1990, Blaðsíða 85

Kristján Eldjárn og Vigdís hafi gert rétt,
að nota sér þann rétt sem stjórnarskráin
veitir þeim til afskipta af stjórnarmynd-
unum á þennan hátt, Kristján 10. gerði
það aldrei. Ekki er kunnugt um neina
þingræðisþjóð sem gerir ráð fyrir þeim
möguleika að mynda annað en þingræð-
isstjórn, enda er það alger þversögn. Sví-
ar tóku fyrir nokkrum árum stjórnar-
myndunarvaldið af þjóðhöfðingjanum og
fólu það forseta þjóðþingsins, án þess að
nokkurt sérstakt tilefni hefði gefist til
þeirrar breytingar. Norðmenn hafa af-
numið þingrofsréttinn og þingið verður
því að mynda annaðhvort meirihluta-
stjórn eða sitja uppi með minnihluta-
stjórn. Ekki er hægt að mynda ríkisstjórn
aðila utan hins þjóðkjörna þings og þing-
ið verður að leysa sín mál innan kjör-
tímabilsins.
Hér hljóta að takast á þau viðhorf sem
endurspeglast annars vegar í ummælum
Ólafs Thors um að hann muni hugsa sig
um tvisvar, hvort hann stigi fæti í þing-
salina undir utanþingsstjórn, hins vegar
Steingríms Hermannssonar, að hann
teldi það mjög eðlilegt af forseta að
knýja þingið til stjórnarmyndunar með
hótunum um utanþingsstjórn ella.
Hótun Kristjáns Eldjárns 1980 var
heyrinkunn og mjög umdeild, enda má
leiða rök að því að hún hafi dregið lang-
an dilk á eftir sér og innanflokksdeilur í
Sjálfstæðisflokknum og lamað starfsemi
hans verulega í tíð stjórnartíð Gunnars
Thoroddsens. Litlar umræður hafa hins
vegar orðið um inngrip Vigdísar 1983,
enda mun hún hafa forðast slík afskipti
af stjórnarmyndunum síðan. Það er því
ekki vegna gagnrýni á frú Vigdísi, sem
raddir koma upp nú um hugsanlega
frambjóðendur í forsetakosningum. En
þá vaknar upp spurningin um það hversu
lengi þjóðin telji að hæfilegt sé að forseti
sé við völd? Sem forsetaframbjóðandi
taldi Vigdís í upphafi að tvö kjörtímabil
væru við hæfi. Mótframboð og dræm
þátttaka í síðustu kosningum (72,8%
móti 90,5% 1980) hafa gefið þeirri hug-
mynd byr undir vængi að fleiri muni
blanda sér í leikinn að loknu þessu kjör-
tímabili 1992. Ásgeir Ásgeirsson sat fjög-
ur kjörtímabil, Kristján Eldjárn þrjú.
Þriðja kjörtímabili Vigdísar lýkur 1992.
Hvað tekur þá við?
Mikið veltur auðvitað á því hver
ákvörðun núverandi forseta verður.
Margir þeir sem nú eru nefndir til fram-
boðs og vísa því á bug, mundu eflaust
endurskoða hug sinn ef fyrir lægi að for-
setinn hygðist ekki leita eftir endurkjöri.
Engin hreyfing er fyrir því svo vitað sé
að efna til framboðs gegn Vigdísi ákveði
hún að leita endurkjörs. Enginn veit vilja
hennar á þessari stundu. Frú Vigdísi var
gefinn kostur á sjálfstæðu viðtali hér í
blaðinu í tilefni af tíu ára afmæli hennar í
embætti og sextugsafmæli hennar á þessu
ári, en hún hafnaði því.
Þeir sem hugsa enn á svipuðum nótum
og fyrir tíu árum munu staldra við nafn
Guðrúnar Agnarsdóttur. Þótt Kvenna-
listinn eigi opinberlega engan formann
er þó Guðrún í flestra hugum forystu-
kona hans. Kvennalistakonur urðu líka
að gera undantekningu frá því prinsippi
sínu að skipta öllum kjörnum fulltrúum
sínum út eftir sex ár og eru allar horfur á
Amerísku „Sealy '-rúmin eru alveg ómótstæðileg. Þau eru hönnuð
í samráði við færustu beinasérfræðinga Bandarikjanna. Tvær þykkar
dýnur, undir- og yfirdýna, sem Qaðra saman og ná þannig að gefa
þér góðan nætursvefn án bakverkja að morgni. 15 ára ábyrgð.
MarCO hf., Langholtsvegi 111, 2. hæð sími 680690