Heimsmynd - 01.10.1990, Blaðsíða 48

Jolson í efstu röð
lengst til hægri ásamt öðrum kaþólskum prestum sem
kenndu í Bagdad.
því að hlusta á kór fransiskanamunk-
anna, sem ég söng reyndar með sjálfur.
Jesúítum í Irak var bannað að heimsækja
ísrael og við áttum alltaf á hættu að vera
meinað að koma til baka.“
Árið 1958, nokkrum árum eftir að Jol-
son yfirgaf írak, var gerð stjórnarbylting
í landinu, konungdæmið afnumið og
Feisal II konungur ráðinn af dögum.
Abdul-Karim Kassem hershöfðingi tók
völdin. Sama ár stofnuðu jesúítar í írak
Al /J/kmaháskólann. háskóla viskunnar.
Jolson hafði snúið til Bandaríkjanna til
að nema við hina kunnu viðskiptadeild
Harvardháskóla og búa sig undir að
verða deildarforseti A1 Hikmaháskólans.
„Þegar ég sneri aftur til íraks árið 1962
höfðu hlutirnir snúist á verri veg. Hvar-
vetna mátti sjá hermenn á götum og loft
var lævi blandið. Nokkrum árum áður
hafði almenningur gert uppreisn vegna
þess að ríkisstjórnin hafði hækkað
brauðverð um eitt sent. Herlög voru í
gildi og útgöngubann frá sólarlagi til sól-
arupprásar. Fjöldi fólks hafði fallið.
Okyrrðin náði einnig inn í skólana og
sumir nemenda okkar tóku þátt í mót-
mælaaðgerðum. Orðrómur var á kreiki
um að yfirvöld hefðu komið fyrir njósn-
urum í skólanum.
Ári eftir að ég sneri aftur, 1963, var
enn gerð stjórnarbylting og liðsmenn
hins svokallaða Ba’athflokks réðu Kas-
sem hershöfðingja af dögum. Ba’aht-
flokkurinn er hliðstæða evrópsku fasista-
flokkanna á fjórða áratugnum. Hann er
herskár og hægri sinnaður þjóðernis-
sinnaflokkur en hefur einnig þegið ýms-
ar hugmyndir frá jafnaðarstefnunni.
Mikil óvild kemur fram gagnvart öðrum
þjóðum en aröbum og beinist þetta eink-
um gegn ísraelsmönnum, írönum og
minnihlutaþjóðum í Irak, eins og Kúrd-
um, sem beittir hafa verið grimmilegu
harðræði af hálfu íraka. Ba'athflokkur-
inn er það afl sem Saddam Hússein
byggir veldi sitt á.
Við fylgdumst vel með bardögunum í
byltingunni 1963 af þaki A1 Hikmahá-
skólans, en þaðan gátum við séð til her-
manna og fólks sem faldi vopn í leir-
veggjunum í húsagörðum. Ég man vel
eftir hvini frá byssukúlu sem fór rétt hjá
höfði mér. Við sáum einnig vel til flug-
vallarins þar sem flugvélar voru sprengd-
ar í loft upp. Eldflaugaárás var gerð á
völlinn; á flugvélar á jörðu niðri og elds-
neytisgeyma. Á tíu mínútum fuðraði upp
átta milljón punda virði af eldsneyti.
Það var mikil ókyrrð á meðal fólks á
þessum tíma og stundum barist umhverf-
is háskólann. Herinn átti í höggi við
þjóðvarðliða. Við útskriftina í háskólan-
um árið 1963 voru fleiri hermenn sem
fylgdust með en óbreyttir borgarar.
Stöðugar skærur voru í landinu og blóð-
ugt stríð við Kúrda í norðurhluta lands-
ins. Landsmenn þurftu að þola uppreisn-
artilraun í hernum, tilraunir til hallar-
byltinga og urðu fyrir þungum búsifjum
af völdum flóða.“
tarf jesúíta í landinu var
smám saman brotið niður af
stjórnvöldum. Árið 1968 voru
tuttugu þeirra sem voru við
A1 Hikmaháskólann reknir
úr landi og ári síðar tuttugu
og fimm frá Bagdad College.
Skólar þeirra voru yfirteknir
af stjórnvöldum, hald var
lagt á bókasöfn og tæki án
þess að nokkrar bætur kæmu
fyrir. Þetta var afleiðing ófara og niður-
lægingar araba í sex daga stríðinu við
Israelsmenn. Jesúítarnir höfðu veitt gyð-
ingum aðgang að háskólanum og lentu
við það í ónáð stjórnarinnar.
„Ég hafði farið frá írak nokkrum ár-
um áður en þessir atburðir gerðust.
Mörgum árum síðar frétti ég af því hjá
nemanda mínum fyrrverandi að nafn
mitt hefði verið á lista yfir þá sem átti að
reka úr landi og voru grunaðir um að
vera njósnarar Kúrda. Þetta var að sjálf-
sögðu úr lausu lofti gripið, en átti eflaust
rætur að rekja til þess að einn af bestu
nemendum mínum var Kúrdi og við
drukkum oft saman te.“
Þegar biskupinn hugsar til baka, til
þeirra ára sem hann var í írak, eygir
hann ekki mikla von um friðsamlega
lausn deilna þar.
„Á þessum árum stóðu einnig deilur
um landamærin milli íraks og Kúvæts
sem Saddam hefur nú freistað að leysa
með hervaldi. Arabar, og þetta á sér-
staklega við um Saddam, bera mika virð-
ingu fyrir valdi hins sterka. Ef einhver
lætur undan er hann álitinn veiklyndur
heigull.
Deilurnar má rekja til loka síðari
heimsstyrjaldarinnar, þegar þessi ríki
urðu til á rústum Tyrkjaveldis. Gömlu
nýlenduveldin, Bretar og Frakkar,
ákváðu landamæri þessara ríkja, Jórdan-
íu, Kúvæts og Iraks, í samræmi við sína
hagsmuni, en ekki hagsmuni lands-
manna. Deila íraks og Kúvæts er afleið-
ing af þessu.“
Jolson hélt til Rómaborgar frá írak,
þar sem hann lauk doktorsnámi í félags-
fræðum frá Gregorianháskólanum. En
það átti ekki fyrir honum að liggja að
búa lengi við öryggi vestrænna samfé-
laga, því árið 1970 var hann sendur til
annars ófriðarsvæðis, Ródesíu. Þar háðu
skæruliðahreyfingar blökkumanna harða
baráttu við sveitir hvíta minnihlutans
sem laut forystu Ians Smith.
„Þarna var háð harðvítug borgara-
styrjöld og ég, eins og aðrir hvítir menn,
þurfti að fá þjálfun í vopnaburði, jafnvel
nota sjálfvirka riffla, og læra að forðast
jarðsprengjur. Ef maður var í heimsókn
48 HEIMSMYND