Heimsmynd - 01.12.1990, Blaðsíða 66

ER KIRKJAN
^ agt er að jólin séu hátíð barnanna, eins má víst segja að
i aðventan sé tími mæðranna. Á aðventu keppast ís-
* lenskar mæður við margvísleg störf, hreingerningar,
bakstur, saumaskap og verslunarferðir. Stundum eru
þessi störf unnin ánægjunnar vegna, stundum af skyldurækni.
Það er efst í huga að vera „búin að öllu“ áður en jólin ganga í
garð.
Islendingar eru víst ekki kirkjurækin þjóð þó að þeir telji sig
vel kristna, en á jólum þarf enginn prestur að messa yfir hálf-
tómum bekkjum. Á jólum flykkjast fjölskyldur í kirkju til að
meðtaka boðskap jólanna, þar sitja líka örþreyttar konur sem
loksins geta unnt sér hvíldar eftir annríki undanfarinna vikna.
Að vísu gat það gerst fyrir fáeinum árum að mæðurnar væru
eftir heima til að undirbúa hátíðamatinn meðan aðrir fjöl-
skyldumeðlimir hlýddu á jólamessu, slíkt heyrir nú væntan-
lega sögunni til . . .
Það kom fram á síðasta kirkjuþingi að prestar hafa af því
nokkrar áhyggjur að íslendingar séu farnir að snúa sér að
hvers kyns nýaldarspeki í stað kristninnar og velta því fyrir sér
hvernig unnt sé að laða það fólk að kirkjunni, sem leitar sér
andlegrar svölunar annars staðar. En er kirkjan annars eitt-
hvað fyrir konur? Fáránleg spurning, ekki satt? Þó er ekki
loku fyrir það skotið að konur nútímans hafi velt þessari
spurningu einhvern tíma fyrir sér, margar hafa eflaust orðið
fyrir því að hlusta á prest tala með vandlætingartóni úr préd-
ikunarstóli um sjálfselsku mæðurnar sem vanrækja börnin sín
með vinnu sinni. Lútherska kirkjan hefur til skamms tíma haft
heldur karllega ásýnd og mál kirkjunnar skírskotað meira til
karla en kvenna. Kaþólska kirkjan felur reyndar í sér meiri
kvenleika en kirkja mótmælenda, þar er María mey í háveg-
um höfð og og meðal dýrlinga hennar eru fjölmargar konur.
En sum boð og bönn kaþólsku kirkjunnar geta varla talist vin-
samleg konum.
Meðal kvendýrlinga kaþólsku kirkjunnar eru helgar meyjar
sem líflátnar voru í ofsóknum á hendur kristnum mönnum
meðan kristnin var enn í bernsku. Ritaðar voru sögur um
þessar meyjar sem nutu vinsælda öld eftir öld. Þetta eru sögur
um hugrakkar ungar stúlkur sem buðu feðraveldinu birginn
með því að taka kristna trú og vísa öllum biðlum á bug. Keis-
arar láta handsama þær, sagt er frá óhugnanlegum pyndingum
sem hryllingsmyndasmiðir nútímans gætu verið fullsæmdir af
og að lokum deyja þær fyrir trú sína. I krafti meydóms og trú-
ar hrista þær af sér píslirnar og dauðinn verður þeim sigur.
Heilögu meyjarnar njóta virðingar fyrir trúfesti sína og stað-
festu, en þær eru vel að merkja ekki hvað síst virtar fyrir það
að vera óspjallaðar meyjar. Sögur af þeim voru því einkum
stuðningur fyrir þær konur sem gerðust nunnur.
Ef spurt er hvort kirkjan sé fyrir konur er vissulega nauð-
synlegt að minnast þess að ýmsar trúarlegar hreyfingar
kvenna hafa öldum saman starfað með miklum blóma og inn-
an vébanda nunnuklaustranna hlutu konur menntun og unnu
margvísleg störf. En um leið urðu þær að hafna hlutverki eig-
inkonu og móður. Guðfræðingar fornaldar lofsungu einlífi
eftir ÁSDÍSI EGILSDÓTTUR
karla og kvenna, konunum sögðu þeir að með því losnuðu
þær við að þurfa að hlýða eiginmanni í einu og öllu, eins
slyppu þær við þær afleiðingar syndafallsins að fæða börn með
þrautum. Einn þeirra segir eitthvað á þessa leið: „Meðan kon-
an helgar sig fæðingum og börnum er hún jafnólík karlmann-
inum og líkaminn er sálinni. En ef hún kýs að hafna heimi og
þjóna Kristi mun hún hætta að vera kona og má kallast karl-
maður.“ í hans augum voru því þær konur sem helguðu líf sitt
trúnni ekki sérstaklega virðingarverðar sem konur, heldur
vegna þess að þær hafna hefðbundnum kvenhlutverkum, eru
ekki kven-kynverur. Það er því ekki að undra að „venjuleg-
um“ konum fyrri alda hafi
þótt gott að halla sér að
heilagri Önnu, móður
Maríu meyjar og ömmu
Jesúbarnsins, því hún var
gift, meira að segja þrígift
segja sumir, og húsmóðir
eins og þær.
Lengst af hafa konur
innan mótmælendakirkj-
unnar fyrst og fremst
gegnt þar hlutverkum hús-
mæðra og eiginkvenna,
sem kvenfélagskonur og
prestfrúr. Það er ekki fyrr
en á allra síðustu árum að
konur hafa fengið prests-
vígslu og starfa sem prest-
ar - og þeim fer fjölgandi.
Þessar konur myndu hrista
höfuðið brosandi yfir orð-
um fornaldarguðfræðings-
ins hér að ofan, því þær
vilja fá að vera bæði prest-
ar og konur. Margar
þeirra leggja stund á
kvennaguðfræði sem hefur
átt mikinn þátt í að móta
viðhorf þeirra og ímynd.
Kvennaguðfræðin hefur
verið í mótun síðan um
síðustu aldamót, í takt við
jafnréttisbaráttu kvenna,
nýtt blómaskeið í kvenna-
guðfræði kom því upp fyr-
ir tuttugu árum. Ef til vill
er kvennaguðfræðin ein-
hver merkasta kvenna-
hreyfing sem fram hefur
komið á þessari öld. Hún
er jákvæð og uppbyggileg,
en líka ögrandi og tekst á
við grundvallarspurningar
um lífið og tilveruna.
Kvennaguðfræðingar
leggja áherslu á sjónarmið
og reynslu kvenna í ræð-
um sínum og ritum, en
átta sig jafnframt á þeirri
staðreynd að reynsla
kvenna er margvísleg og
misjöfn, eftir aldri, heim-
kynnum og stéttum.
Kvennaguðfræðingar vita
vel að hægt er að lesa
biblíuna með það í huga
að draga fram dæmi um
undirokun og kúgun
kvenna, samanber marg-
ívitnuð orð Páls postula
um að konur skuli þegja á
66 HEIMSMYND