Heimsmynd - 01.12.1990, Blaðsíða 70

Dóra,
yngsta dóttir
Sæmundar og
Ríkeyjar, gift Þorvaldi
Jóhannssyni,
bæjarstjóra á
Seyðisfirði.
Ríkey
með dótturdóttur sína
Sigurbjörgu.
Ingimundur,
næstelsta barn
Ríkeyjar og
Sæmundar, sem dó
1989. Hann eignaðist
tólf börn með þremur
konum, þrjú með
fyrstu, þrjú með
annarri og sex með
þeirri þriðju.
skrifaði hreppsnefnd Árneshrepps bréf til bæjarstjórans á ísa-
firði og krafðist þess að þau yrðu flutt nauðungarflutningi á
Strandir sem varakröfu og hefur það verið til þess að fyrir-
byggja frekari fjárútlát til Isafjarðar. Af og til á næstu árum
þurftu þessi fátæku hjón að þiggja af sveit, eins og margir aðr-
ir, en fengu að vera áfram á Isafirði því að þar höfðu þau þó
einhverja vinnu og voru því ekki eins þung á fóðrum þar eins
og þau hefðu verið í Árneshreppi. Á þessum árum þótti það
illur kostur að „fara á bæinn“ og það gerði enginn sjálfviljug-
ur. Við það missti fólk mannréttindi, svo sem kosningarétt
(allt til 1929), og hefur það því ekki verið með glöðu geði að
þiggja slíka aðstoð.
Árið 1921 fengu jafnaðarmenn hreinan meirihluta í bæjar-
stjórn ísafjarðar og héldu honum með einni undantekningu í
aldarfjórðung. Sæmundur og Ríkey munu fljótt hafa snúist til
fylgis við hugsjónir jafnaðarmennskunnar enda var í því fólgin
von um betra líf. Þar kom líka til rík réttlætistilfinning þeirra.
Kratar börðust hart fyrir afnámi fátækralaganna og kölluðu
þau þrælalög og smánarblett á þjóðfélaginu.
EINN SÍÐASTI HREPPAFLUTNINGURINN
Árið 1931 syrti á ný í álinn hjá þeim Sæmundi enda kreppan
farin að sverfa að fólki. Oddviti Árneshrepps krafðist þá enn
hreppaflutnings „fremur en að leggja ótakmarkað til ísafjarð-
ar“. Það kom hins vegar fram í bréfum hans að þau Sæmund-
ur vildu ekki flytjast frá Isafirði. Bæjarstjórn Isafjarðar lét það
gott heita og ráðlagði hreppsnefnd Árneshrepps að sinna fjöl-
skyldu hans, þegar erfiðast væri, og borga húsaleigu yfir vet-
urinn, fremur en að fá fjölskylduna flutta heim. Ráðlagði bæj-
arstjórnin hreppsnefnd-
inni að samþykkja styrk
handa Sæmundi sem
ekki færi fram úr 600 til
800 krónum.
Næst gerðist það í
júní 1933 að Sæmundur
og Ríkey ásamt öllum
barnahópnum voru flutt
nauðungarflutningi í
Árneshrepp og enn „að
kröfu“ hreppsnefndar
en framkvæmdin virðist
þó hafa komið flatt upp
á hana miðað við það
sem á undan var gengið.
Samkvæmt þrettán ára
hefð (án þess þó að hafa
fengið sveitfesti) áttu
Sæmundur og fjölskylda
hans að fá að njóta áframhaldandi dvalar á Isafirði með styrk
frá hreppnum. Þó kann að vera að liðagigt Sæmundar og þar
af leiðandi vaxandi erfiðleikar hans með að framfleyta sér hafi
stuðlað að því að ákveðið var að henda fjölskyldunni út í
óvissuna.
BITBEIN í PÓLITÍSKUM DEILUM
Meirihluti krata á ísafirði fékk ámæli hjá mörgum fyrir
þennan fátækraflutning enda stríddi hann gegn tíðarandanum
og braut í bága við yfirlýsta andúð Alþýðuflokksmanna á fá-
tækralögunum sem voru svo afnumin að þeirra frumkvæði ári
síðar. Ríkey og Sæmundur höfðu í neyð sinni snúist til æ meiri
róttækni og lagt kommúnistum lið eftir að þeir klufu sig út úr
Alþýðuflokknum. Þau voru meðal stofnfélaga Kommúnista-
flokks íslands árið 1930. Kratar voru hræddir um að missa
meirihluta sinn á Isafirði og því reyndu þeir að klekkja á
kommunum eins og þeir mögulega gátu, komu í veg fyrir að
þeir fengju vinnu og ráku þá úr verkalýðsfélaginu. Kommarn-
ir voru sannfærðir um að fátækraflutningur Sæmundur og Rík-
eyjar hefði verið pólitísk ofsókn á hendur bjargarlitlu fólki, til
þess eins að losna við það úr bænum, tvö hættuleg atkvæði í
væntanlegum bæjarstjórnarkosningum.
Þrjú af börnum
Ingimundar, Ríkey, Þorsteinn og
Frímann.
70 HEIMSMYND