Heimsmynd - 01.12.1990, Blaðsíða 82

Spurningin snyst ekki umfórnfysi að mati Fríh þegar hún
lcetur Katrínu taka á móti tveimur hörnum manns síns meö
frillu sinni. Paö er mannleg reisn. Reisn peirrar konu sem
gleðin hefurflúið. Fyrir henni er petta ekki spurning um sök
eða fyrirgefningu heldur kannski hara lífið sjálft.
son og hætti í skólanum. „Mér fannst ég orðin mjög þroskuð
þá,“ segir hún brosandi. Hún las utanskóla og lauk þannig
stúdentsprófi nokkrum árum síðar. Maður hennar, Gunnar
Asgeirsson, hélt hins vegar sínu striki og fór beint í BA nám
við Háskólann að loknu stúdentsprófi. Fríða vann í bókabúð
og á bókasafni, fyrst á ameríska bókasafninu og síðar háskóla-
bókasafninu. „Ég hef alltaf verið bókaormur og lesið gífurlega
mikið. Ég á ekki bara einn uppáhaldshöfund, þótt mér finnist
Halldór Laxness í sérflokki, ég get líka nefnt Hamsun, Heine-
sen, Selmu Lagerlöv og Doris Lessing auk ótal annarra."
Hún fór í nám í bókasafnsfræðum í háskólanum, þá í ís-
lensku og lauk cand. mag. prófi í lok áttunda áratugar, en
hafði þá misst nokkur ár úr námi vegna veikinda. Á tímabili
skildu hún og Gunnar. „Pað var árið 1968 en við tókum saman
aftur tveimur árum síðar þegar við uppgötvuðum að við gát-
um ekki verið án hvors annars. En það var einkennilegt að
vera fráskilin. Líf fráskilinna kvenna er ekki auðvelt. Stund-
um trúði ég því ekki hvað manni var boðið upp á. Efnahagur-
inn var bágur en viðhorfið sem ríkir eða ríkti í garð fráskilinna
kvenna var verra.“ Það er sársauki í röddinni.
þeim árum var hún farin að skrifa smásögur. „Smá-
sögurnar eru mjög flókið form, mitt á milli ljóðs og
skáldsögu en nær ljóðinu. Einhver líkti smásögunni
við ástarævintýri en skáldsögunni við hjónabandið.“
Hún segist oft hafa upplifað ástina. „Drottinn minn, getur
nokkur manneskja lýst því hvernig hún upplifir ástina? Allt
verður skýrara, fólk verður meira lifandi í allar áttir. Þessu
fylgja ótrúleg líkamleg einkenni, þurrkur í hálsi og hjartsláttur
sem ætlar að kæfa mann. Rannsóknir sýna að ónæmiskerfi
ástfangins fólks er sterkara. Núorðið tek ég á rás og hleyp í
burtu ef ég finn einhver svona einkenni. Ég er mjög rómantísk
og hef verið svo þjáð af ást. Það kemur alltaf að þessum
augnablikum í lífinu þar sem maður stendur frammi fyrir vali.
Og ég hef valið að vera gift þessum manni. Hann getur ennþá
komið hjarta mínu til að hoppa. Annars byggi ég ekki með
honum.“
Það versta sem hún hefur upplifað eru veikindin. „Þrisvar
hef ég verið kýld til jarðar af einhverjum sjúkdómi. Ég átti við
mikil veikindi að stríða á áttunda áratugnum. Svo var það árið
1986 að ég fékk þennan augnsjúkdóm, sem kallaður er T-
frumusýking. Þá sagði ég: Guð, nú er ég búin að fá nóg. Ég sá
ekkert í hálft ár og er enn að berjast við hann. Það má lítið út
af bregða að ég fari aftur á byrjunarreit. En ég hef lært mikið
af þessu og orðið að læra eftir allt öðrum aðferðum en ég
gerði áður. Maður getur valið hvort svona reynsla verður til
góðs eða ills. Ég er alltaf að læra sömu lexíuna. Um þolin-
mæðina. Mér hefur gengið óskaplega illa af því ég hef alltaf
viljað láta hlutina ganga eftir mínu höfði.“ Hún hækkar rödd-
ina og segir: „Ég nenni ekki að vera veik. Ég vil vera hraust."
Upp úr veikindum sínum fór hún að stunda íhugun. „,Veistu
hvað það er að hugleiða,“ segir hún, „það er eins og^að vinna
einbeitt í tíunda veldi. Með djúpslökuninni finn ég jafnvægi,
líkamlegt og andlegt. Eftir það koma leiðbeiningarnar upp í
hendurnar á rnanni."
Vinir hennar hafa einnig hjálpað henni. „Ég á svo mikið af
góðum vinkonum og vinum. I rauninni hef ég verið æðislega
heppin. Þegar upp er staðið skiptir aðeins eitt máli, fólkið sem
við kynnumst. Þetta fólk hefur veitt mér mikinn stuðning.
Hér áður fyrr hafði ég óskaplega orku. Ég gat unnið á við
þrjá. Var með tvo drengi og heimili, í skóla, félagsmálum og
pólitík. Ég gerði mér enga grein fyrir því hvers konar orku-
búnt ég var þar til veikindin kýldu mig niður. Ég fékk augn-
sjúkdóminn um það leyti sem ég var að byrja á þessari bók.
Um skeið hélt ég að ég myndi missa sjónina og sá ekki á bók í
hálft ár. Það er svo óhugnanleg tilfinning þegar skilningarvitin
bregðast. Ég hef fylgst mjög með blindum og sjónskertum,
dáist mikið að Gísla tónlistarmanni og bróður hans. Veistu
það að einu hetjurnar í þessu þjóðfélagi eru sjúklingar þess.
Enda vita stjórnvöld hverjum er óhætt að troða á. Sérhver ný
ríkisstjórn byrjar á því að hækka gjöld fyrir læknis- og lyfja-
þjónustu.“
ún er hrædd við að missa heilsuna aftur og fer mjög
varlega í sakirnar. Hún þreytist fljótt en er jafnframt
leið yfir því að geta ekki fylgt bók sinni úr hlaði sem
skyldi. „Mig langar til að lesa upp úr bókinni fyrir
eldri borgara og ætla svo sannarlega að reyna það.
Þegar bókin mín Eins og hafið kom út haustið 1986
gat ég ekkert gert til að kynna hana. í sumar fór ég á rassgatið
og aftur á byrjunarreit þar sem ég fór ekki nógu varlega. Nú
er ég staðráðin í að engin bók sé þess virði að glata heilsunni
fyrir hana.“
Samt leggur hún ýmislegt á sig fyrir þetta viðtal. Tekur
strætó úr Árbænum með tösku fulla af fötum sem hún mátar
fyrir myndatökuna. Hún leitar ráða og ég vel fyrir hana Karl
Lagerfeld dragt, stutt pils og jakka. Mjög ó-Fríðulegt en dragt
að skapi Nínu. Myndatakan á að fara fram í gamla kirkju-
garðinum. „Rithöfundar verða að geta brugðið sér í allra
kvikinda líki. Ég þoli ekki að vera í sokkabuxum,“ segir hún
og tiplar um skrifstofurnar í Aðalstræti súr á svipinn. Hún
dregur fram gamlar síðbuxur og blússu, sem Þórdís gæti hafa
saumað á stríðsárunum. Ljósmyndarinn grettir sig. „Já, en ég
er svona hallærisleg," segir hún og lætur svo undan.
I þessu gervi er hún nákvæmlega eins og Nína. Eða hvernig
lítur Nína annars út? „Þú spyrð eins og Þorvaldur hjá Forlag-
inu. Ég gaf aldrei upp hvernig hún lítur út í bókinni. Ég var
með lýsingu á henni fyrir framan spegil en tók hana út. Ég
hafði hana fljótlega nokkuð á hreinu. Hún er hávaxin, dökk-
hærð með flaksandi hár. Glæsileg kona. Hún er með grá augu
eins og afi hennar Árni, há kinnbein, vel vaxin, stundar ör-
ugglega eróbikk og ber sig mjög vel. Veistu hvað Nína borðar
í morgunverð? Hrökkbrauð með kotasælu og tómatsafa. Allt-
af það sama. Hún er líka rosalega hrifin af nautasteik, vill
hafa hana blæðandi. Hún drekkur rauðvín og eins og mér
finnst henni koníak gott. Ég var aldrei einmana með Nínu en
er samt fegin að vera laus við hana úr húsinu. Hennar afstaða
82 HEIMSMYND