Fréttablaðið - 10.01.2008, Blaðsíða 24

24 10. janúar 2008 FIMMTUDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
Tæknilega séð væri hægðar-leikur að kippa sameiginlegri
sjávarútvegsstefnu ESB í lag,
svo að útvegur ESB-landanna
gæti horft björtum augum til
framtíðarinnar. Til þess þyrfti að
bæta úr þeim fjórum megingöll-
um, sem ég lýsti á þessum stað
fyrir viku.
Hvað er til ráða?
Í fyrsta lagi þyrfti að taka
ákvarðanir um aflamark úr
höndum stjórnmálamanna með
því til dæmis að stofna sérstakt
ráð, sem hefði það hlutverk að
tryggja hámarksafrakstur af
fiskimiðum í lögsögu ESB-
landanna til langs tíma litið.
Hugsunin hér er hina sama og
býr að baki núgildandi löggjöf
um sjálfstæða seðlabanka nær
alls staðar um iðnríkin og víðar:
peningamál eru mikilvægari en
svo, að vert sé að treysta
skammsýnum og duttlungafull-
um stjórnmálamönnum fyrir
stjórn þeirra. Þessari lausn væri
hægt að koma við í hverju landi
fyrir sig eða innan ramma
nýrrar sameiginlegrar fiskveiði-
stefnu ESB, þar sem réttur og
hagur hvers aðildarríkis væri
tryggður. Þessi hugsun er í góðu
samræmi við upphaflega
hugsjón ESB: að stilla til friðar
milli landa með samstjórn
mikilvægra náttúruauðlinda og
annarra mála, sem ríkur samhag-
ur er bundinn við.
Í annan stað þyrfti að selja
kvótana, sem aflamarksráðið
ákvæði, á markaðsverði eða opnu
uppboði til að koma veiðiréttind-
unum örugglega í hendur þeirra,
sem geta dregið fiskinn úr sjó
með minnstum tilkostnaði.
Í þriðja lagi þyrfti að tryggja
frjáls viðskipti með kvóta.
Þessar þríþættu umbætur á
sameiginlegri fiskveiðistefnu
ESB myndu efla bæði hag-
kvæmni og réttlæti – hagkvæmni
með því að færa veiðiheimildirn-
ar í hendur þeirra, sem bezt
kunna með þær að fara, í frjálsri
samkeppni, til dæmis á uppboðs-
markaði, þar sem allir sitja við
sama borð, og réttlæti með því
að koma arðinum af sameignar-
auðlindinni í hendur réttra
eigenda að lögum: skattgreið-
enda. Væri sameiginleg fisk-
veiðistefna ESB með þessu móti
færð í heilbrigt markaðsbúskap-
arhorf, gætu Ísland og Noregur
gengið áhyggjulaus og létt í spori
í ESB, með því að tryggt væri, að
frjáls aðgangur að uppboðsmörk-
uðum væri aðskilinn frá frjáls-
um aðgangi að auðlindunum, sem
kæmi að sjálfsögðu aldrei til
greina. Ef skozkir fiskimenn
geta greitt hærra verð en
íslenzkir fyrir veiðirétt á
Íslandsmiðum, geta báðar
þjóðirnar hagnazt á viðskiptun-
um.
Þröskuldar
Umbætur á fiskveiðistefnu ESB í
þessa veru myndu mæta harðri
andstöðu, það segir sig sjálft.
Margir stjórnmálamenn myndu
snúast öndverðir gegn hugmynd-
inni um að fela nýju aflamarks-
ráði, skipuðu óháðum sérfræð-
ingum, að ákveða aflakvóta frá
ári til árs. Samt hafa evrópskir
stjórnmálamenn fallizt á að fela
óháðum seðlabanka í Frankfurt
stjórn peningamála í samræmi
við hugsunina um óháða dóm-
stóla, fjölmiðla og háskóla. Í
annan stað myndu margir
stjórnmálamenn, útgerðarmenn
og sjómenn leggjast gegn því, að
horfið yrði frá eða dregið úr
núverandi niðurgreiðslum og
styrkjum handa evrópskum
sjávarútvegi líkt og evrópskir
bændur og bandamenn þeirra á
stjórnmálavettvangi halda áfram
að streitast gegn umbótum á
búverndarstefnunni í markaðs-
búskaparátt, og þeir munu vísast
leggjast með líku lagi gegn
frjálsum viðskiptum með
veiðiheimildir. Hér heima var
fylgi útvegsmanna við frjálst
framsal á sínum tíma keypt því
dýra verði, að þeim var fyrst
færður kvótinn á silfurfati. ESB
þarf ekki að fara eins að ráði
sínu.
Kvótakerfi ESB hvetur líkt og
íslenzka kvótakerfið til brott-
kasts, því að fiskimenn reyna
skiljanlega að fylla kvótana sína
með dýrum fiski og fleygja því
undirmálsfiski. Brottkast er
yfirleitt ekki bannað með lögum í
Evrópu. Rannsóknir sýna, að
fiskiskip með eftirlitsmenn um
borð skila yfirleitt hlutfallslega
minna af dýrum fiski á land en
skip án eftirlits. Athuganir á
vegum ESB benda til, að 40-60
prósentum af veiddum afla sé
fleygt fyrir borð. Við þetta
bætist ólögleg löndun afla í
óþekktu umfangi til að komast
fram hjá kvóta. Í vel útfærðu
veiðigjaldskerfi borgar sig oftast
nær að koma með allan veiddan
fisk á land, svo lengi sem verðið,
sem fæst fyrir fiskinn að greiddu
gjaldi, er umfram flutnings-
kostnaðinn af sjó á land.
Dvínandi afli: Taka tvö
Fiskveiðistjórnun ESBÍ DAG |
ÞORVALDUR GYLFASON
UMRÆÐAN
Leikskólamál
Þessa dagana er glænýr meirihluti í borgarstjórn að rífast. Meirihlutinn
er að rífast um gömul hús sem sannar-
lega eiga sér mikla sögu og verðmæti.
Þessi sami ósamstæði meirihluti tók hins
vegar ákvörðun um að húsin skyldu
hverfa fyrir nokkrum árum þegar R-list-
inn var við völd. En nú telja þessir sömu
aðilar eðlilegt að skipta um skoðun, skoð-
un sem gæti kostað útsvarsgreiðendur
600 milljónir eða jafnvel meira.
Foreldrar skrifa mér reiðir þessa dagana vegna
umfjöllunar um húsafriðun og telja forgangsröð-
un borgarfulltrúa ótrúlega. Nýr meirihluti sem
ekki enn hefur sett fram málefnasamning hefur
þó sagst ætla að setja þjónustu við börn í önd-
vegi. Þrátt fyrir aðgerðir fyrri meirihluta og
núverandi meirihluta fyrir áramót vantar hátt í
tvöhundruð starfsmenn, eða á helming leikskóla í
Reykjavík. Enn vantar umsjónarkennara í
grunnskóla borgarinnar. Enn vantar að manna
frístundaheimili. Stóru orðin voru ekki
spöruð hjá borgarfulltrúum meirihlutans
þegar þeir voru í minnihluta. Þrúgandi
þögn um vandann er hins vegar áberandi
núna þegar sömu borgarfulltrúarnir eru
komnir í meirihluta.
Ekki skortir umfjöllunina um Lauga-
veg 4-6 undanfarna daga og ótrúlegasta
fólk er farið að tjá sig og sýna málinu
skilning og stuðning. Foreldrar eiga
erfiðara með að tjá sig enda hafa þeir
áhyggjur af því að reiði þeirra um
ástandið bitni á þeirra eigin börnum. For-
eldrar sem eru alla daga að koma
börnum sínum fyrir hjá vinum og vandamönnum,
taka þau í vinnu eða fresta því að fara að vinna
eftir fæðingarorlof hljóta að spyrja sig hvaða
forgangsröðun borgin hafi að leiðarljósi. Foreldr-
ar eiga sér ekki sterka talsmenn. Því spyr ég
borgarstjórann í Reykjavík fyrir hönd foreldra
hver sé forgangsröðunin hjá nýjum meirihluta í
málefnum barna?
Höfundur er borgarfulltrúi Sjálfstæðisflokksins.
Forgangsröðun fyrir börn?
ÞORBJÖRG HELGA
VIGFÚSDÓTTIR
Kvótakerfi ESB hvetur líkt og
íslenzka kvótakerfið til brott-
kasts, því að fiskimenn reyna
skiljanlega að fylla kvótana
sína með dýrum fiski og fleygja
því undirmálsfiski.
Hvar voru Davíð og Geir?
Taugatitringur gerir vart við sig eftir
dýfu markaðarins undanfarna daga.
Í hópi hinna uggandi er Björn Ingi
Hrafnsson borgarfulltrúi, sem auglýsir
eftir viðbrögðum forsætisráðherra
og seðlabankastjóra. „Hvar eru þeir
Geir H. Haarde og Davíð Oddsson?
Hvers vegna eru þeir ekki í fjöl-
miðlum að gefa yfirlýsingar til að
skapa ró á markaði og bregðast við
aðstæðum?“ Það er rétt athugað að
stjórnmálamenn og bankastjórar
voru merkilega hljóðir í gær. Og
vissulega er alltaf gaman að heyra
hvað Geir og Davíð hafa til
málanna að leggja en á móti
má spyrja; hvað geta þeir svo
sem sagt og gert til að hífa
upp verð á hlutabréfum?
Allir tapa
Björn Ingi heldur áfram og varar
þá við sem láta sér fátt um finnast
um nýjustu fréttir á fjármálamark-
aði. „Það er mikill misskilningur
að vandræði af þessum toga séu
aðeins bundin við þá sem sýsla með
hlutabréf. Að þeir sem hafa lifað hátt
þurfi einfaldlega á jarðtengingu að
halda,“ skrifar Björn Ingi á heima-
síðu sína. „Ef alvarleg niðursveifla
verður á markaði finna allir fyrir
því. Peningamagn minnkar í
umferð, húsnæði lækkar í verði
eða selst hægar og spurn eftir
lóðum, vöru og þjónustu
dregst saman. Allir tapa og
verða að draga saman
seglin, ekki aðeins
verðbréfasalarnir.“
Lendingin yfirstaðin?
Björn Ingi endar færsluna á dökkum
nótum. „Lendingin er yfirstaðin, en
hún var ekki mjúk heldur ákaflega
harkaleg. Og enginn veit enn hverjar
afleiðingarnar verða.“ Þetta er djörf
niðurstaða. Auðvitað er engin ástæða
til að gera lítið úr alvarleika málsins
en hvað hafa fréttir af þenslu, launa-
skriði, of litlu atvinnuleysi og alltof
háu húsnæðisverði dunið yfir okkur
lengi ? Má mögulega
túlka atburði undan-
farinna daga sem drög
að ástandi sem kalla
má eðlilegt?
bergsteinn@frettabladid.is
MENNINGARSJÓÐUR KVENNA Á ÍSLANDI
Fyrsta úthlutun Hlaðvarpans
fer fram á morgun
ÚTHLUTUN
www.hladvarpinn.is
Fyrrverandi og núverandi Hlaðvarpakonur
hjartanlega velkomnar
11. JANÚAR kl.17 í IÐNÓ
V
ið Laugaveg númer 18 er til húsa vinsælasta og farsæl-
asta verslun götunnar. Þetta er Bókabúð Máls og menn-
ingar sem er opin frá því snemma að morgni til tíu á
kvöldin alla daga vikunnar
Eftir að aðrar verslanir loka á laugardögum, og opna
fæstar aftur fyrr en á mánudögum, er Mál og menning eins og vin
í eyðimörkinni. Þetta þekkja þeir vel sem leggja leið sína í miðbæ-
inn um helgar, hvort sem þeir koma úr næstu götum, úthverfum
borgarinnar eða utan úr heimi. Það er ekki of djúpt í árinni tekið
að segja að í húsinu við Laugaveg 18 slær hjarta Laugavegarins.
Þetta hús er eitt af örfáum í gjörvöllum miðbænum þar sem tifar
fjölbreytt starfsemi allan sólarhringinn. Skýringin er sú að á efri
hæðum hússins eru ekki aðeins skrifstofur heldur líka vinsælt
hótel sem hefur með tímanum teygt sig yfir á efri hæðir nærliggj-
andi húsa.
Laugavegur 18 er sem sagt yndislegt miðbæjarhús. Bara að við
ættum fleiri slík. Staðreyndin er hins vegar sú að ef við eigum
að trúa þeim sem tala hæst um byggingar við Laugaveginn, þá er
hús eins og stendur við Laugaveg 18 hryllilegt menningarsögulegt
slys. Það er steinsteypt, fyllir út í lóðamörk og rís sex hæðir upp
úr jörðinni.
Húsafriðunarnefnd hefur nú stöðvað undirbúning byggingar
húss við Laugaveg 4 og 6, sem á að hýsa svipað samsettan rekstur
og Máls og menningar-húsið, verslun á götuhæð og hótel á þeim
efri. Samkvæmt teikningum á þetta hús að vera tveimur hæðum
lægra en Laugavegur 18 en þykir þó of hátt á þessum stað.
Formaður Húsafriðunarnefndar hefur greint frá því að mat
nefndarinnar sé að fyrirhuguð nýbygging rýri varðveislugildi
Laugavegar 2 og sé ekki í takt við götumynd Laugavegar. Það er
hjákátlegt til þess að hugsa en við gafl þessa sama húss stendur
fimm hæða steinhús við Skólavörðustíg 1A. Og þetta hús er engin
nýbygging heldur var reist á fjórða áratug síðustu aldar, í kart-
öflugarði við húsið að Laugaveg 4.
Skólavörðustígur 1A er eitt af mörgum húsum í miðbænum sem
var byggt samkvæmt fyrsta heildarskipulagi fyrir Reykjavík. Það
skipulag var samþykkt árið 1927 og miðað að því að Reykjavík
yrði bær í evrópskum stíl. Götumyndin sem var lögð til grundvall-
ar gekk út á sambyggð nokkurra hæða hús. Byggðin átti að rúm-
ast innan Hringbrautar, Ánanausta, Skúlagötu og Snorrabrautar
og íbúar að búa í göngufæri við miðbæinn. Þetta skipulag sprakk
þegar leið á fjórða áratuginn og byggðin fór að teygja sig stefnu-
laust í allar áttir, illu heilli fyrir framtíðarsvip borgarinnar.
Þetta er hér fært til bókar því það mætti halda að það sé seinni
tíma uppfinning að byggja hátt við Laugaveg. Hið rétta er að það
er margra áratuga saga og vilji fyrir því að koma upp reisuleg-
um húsum við Laugaveg. Viljinn var bara lengi vel langt umfram
efnahag þjóðarinnar.
Einkennismerki Laugavegarins hefur um árabil verið sundur-
gerðin. Þar eru sannarlega mörg gömul hús sem verður að vernda,
en hreintrúarstefna á borð við þá sem birtist í teikningum af end-
urgerðum húsunum við Laugaveg 4 og 6, á ekki erindi við aðal-
verslunargötu miðbæjarins. Hún fæst einungis þrifist í skjóli hins
opinbera og er fölsun á veruleikanum.
Húsafriðun í miðbænum er á villigötum.
Glórulaus
hreintrúarstefna
JÓN KALDAL SKRIFAR
ÚTGÁFUFÉLAG: 365
RITSTJÓRAR: Jón Kaldal og Þorsteinn Pálsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir FRÉTTASTJÓRAR: Arndís
Þorgeirsdóttir, Kristján Hjálmarsson, Trausti Hafliðason og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál). FULLTRÚI RITSTJÓRA:
Páll Baldvin Baldvinsson. Fréttablaðið kemur út í 103.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu,
Akureyri og þéttbýlissvæðum á suðvesturhorninu. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871